Nợ Bảo hiểm xã hội (BHXH) là điều hiển nhiên các doanh nghiệp không mong muốn, vì nó không những ảnh hưởng trực tiếp đến chế độ người lao động mà còn tạo sức ép lớn trong cạnh tranh thị trường của doanh nghiệp.
Thông tin từ BHXH tỉnh cho biết, hiện nay còn 6 doanh nghiệp đang nợ BHXH với số kết dư gần 1,6 tỷ đồng. Thực tế cho thấy, không phải các doanh nghiệp này cố tình chây ì hoặc muốn kéo dài thời gian thanh toán BHXH mà vì năng lực tài chính của họ đang sa sút, hay đang trong quá trình vực lại sản xuất.
Công ty CP Bê tông và Xây dựng Thái Nguyên là một trong 6 doanh nghiệp có tên trong sổ nợ của BHXH tỉnh. Tính đến 31-12-2007, doanh nghiệp này còn nợ 275 triệu đồng tiền BHXH, tới tháng 6-2008, số nợ phát sinh đã lên đến 460 triệu đồng. Sau khi thông báo số nợ, Công ty đã đến thanh toán 200 triệu đồng. Như vậy, ở thời điểm này doanh nghiệp còn nợ 260 triệu đồng. Trao đổi với phóng viên Báo Thái Nguyên về vấn đề này, ông Dương Đình Tập, Giám đốc Công ty giải thích: Doanh nghiệp chúng tôi là đơn vị đang trong quá trình khắc phục khó khăn, vực lại sản xuất nên mới còn một phần nợ BHXH. Trước đây, khi doanh nghiệp đang phát triển mạnh thì chưa một tháng nào chúng tôi chậm nộp BHXH cả. Cũng theo ông Dương Đình Tập, hiện vẫn còn khoảng 30 tỷ đồng xây dựng cơ bản từ các dự án mà doanh nghiệp chưa đòi được, trong đó ngân sách còn trên 10 tỷ đồng (Thái Nguyên khoảng 4 tỷ đồng). Hơn nữa, Công ty mới di chuyển toàn bộ cơ sở sản xuất sang vị trí khác để bàn giao mặt bằng cho Dự án phát triển Hồ điều hoà Xương Rồng, nhưng đã hơn một năm nay vẫn chưa được nhận tiền đền bù. Ông Tập cũng đề nghị: Với những doanh nghiệp còn đang trong giai đoạn khó khăn, BHXH tỉnh cũng nên linh động giãn thời gian thanh toán BHXH để họ có điều kiện khôi phục sản xuất.
Một số doanh nghiệp khác còn trong tình trạng khó khăn hơn rất nhiều, nên số nợ BHXH cũng không nhỏ. Công ty CP đầu tư và xây dựng Bắc Thái tính đến 31-12-2007 còn nợ BHXH 261 triệu đồng. Đến tháng 6-2008, số nợ phát sinh đã lên đến 328 triệu đồng. Do những năm trước làm ăn thua lỗ, số lao động lớn (năm 2005 có 179 lao động) nên doanh nghiệp không có khả năng đóng bảo hiểm cho công nhân. Gần đây, do không có việc làm nên số lao động của Công ty rút xuống còn 11 người, nhưng số nợ BHXH vẫn chưa thể thanh toán, trong khi đó BHXH vẫn tính lãi nợ theo quy định 8,4%/năm. Như vậy, từ tháng 1-2007 đến tháng 6-2008, số lãi cộng dồn từ nợ BHXH của Công ty là 40 triệu đồng. Với Công ty CP xây dựng Thái Nguyên, khoản nợ BHXH ở mức khá cao, 566 triệu đồng. Doanh nghiệp này cũng đang trong tình trạng làm ăn thua lỗ. Số lao động đang từ 141 người năm 2007 đã rút xuống còn 47 người năm 2008. Từ đầu năm đến nay, doanh nghiệp chưa thanh toán BHXH lần nào. Số lãi từ nợ BHXH của Công ty này cộng dồn từ tháng 1-2007 đến tháng 6-2008 đã là 28 triệu đồng. Ba đơn vị còn lại là: Công ty CP sản xuất dịch vụ tổng hợp nợ BHXH 168,6 triệu đồng; Công ty CP vật liệu và xây dựng Tân Long nợ 102,1 triệu đồng; Xí nghiệp lắp máy điện xây dựng nợ 142,5 triệu đồng.
Việc các doanh nghiệp nợ BHXH kéo dài sẽ khiến người lao động trong doanh nghiệp chịu thiệt thòi. Những lao động trong trường hợp nghỉ việc hoặc chuyển đơn vị khác do doanh nghiệp làm ăn thua lỗ mà có tên trong danh sách đóng BHXH nhưng trong diện đang nợ BHXH thì chưa được giải quyết chế độ. Sổ BHXH của họ thường vẫn lưu tại đơn vị cũ. Về vấn đề này, bà Trần Thị Thu Hà, Phó trưởng Phòng thu (BHXH tỉnh) cho biết: Nếu người sử dụng lao động có khả năng thanh toán BHXH thì người lao động lại tiếp tục được hưởng chế độ bảo hiểm theo quy định. Bà Hà cũng cho biết thêm: Tổng BHXH mà mỗi doanh nghiệp phải đóng là 20%, trong đó người lao động đóng 5%. Ví dụ, lương tháng của công nhân là 1 triệu đồng thì công nhân đó chỉ phải đóng 50 nghìn đồng, còn 150 nghìn đồng sẽ do doanh nghiệp đóng.
Đối với những khoản nợ bảo hiểm kéo dài của các doanh nghiệp, về phía BHXH không thể can thiệp sâu mà chủ yếu là theo dõi, đôn đốc, nhắc nhở. Còn với các doanh nghiệp, tự thân họ biết trách nhiệm và nghĩa vụ đối với người lao động đang trực tiếp sản xuất nuôi sống đơn vị họ, nhưng vì lực bất tòng tâm nên chưa thể thanh toán khoản nợ BHXH kéo dài. Trao đổi với các doanh nghiệp chúng tôi nhận thấy, họ đều mong muốn và hy vọng được BHXH linh động tạo điều kiện giãn thời gian nộp BHXH để doanh nghiệp tập trung khắc phục khó khăn trước mắt. Họ cũng hứa sẽ vận dụng mọi điều kiện để sớm hoàn thành nghĩa vụ nộp BHXH, góp phần đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người lao động.
