Hiện Thái Nguyên còn tới 15 xóm có dưới 20 hộ dân và các xóm này đều thuộc các xã vùng sâu, vùng xa của tỉnh. Nhân dân ở các “tiểu khu dân cư” này hầu hết là đồng bào dân tộc thiểu số, thuộc diện hộ nghèo nên cuộc sống thiếu thốn đủ bề…
Từ tỉnh lộ 261, chúng tôi cùng anh Nguyễn Hoàng Nhâm, cán bộ Văn phòng UBND xã Quân Chu (Đại Từ) rẽ vào một lối mòn nhỏ để tới xóm Hùng Vương-một “tiểu khu dân cư” của xã. “Xóm nhỏ, ngõ nhỏ” nên đường lên xóm Hùng Vương không xa nhưng thật vất vả, xe máy của tôi lúc kéo hết tay ga lên dốc, lúc lại mất đà vì băng qua những khe nước lổng chổng toàn đá cuội. Tới được xóm, cả tôi và anh Nhâm đều lấm lem bùn đất.
Xóm Hùng Vương được thành lập từ năm 1984 nhưng đến giờ vẫn chỉ có 9 hộ với 43 nhân khẩu (những hộ có điều kiện kinh tế đã lần lượt chuyển đi nơi khác) và cuộc sống của nhưng người ở lại rất tạm bợ. Khi làm việc với chúng tôi, trưởng xóm Nguyễn Tiến Lạn buồn rầu: “Ít hộ nên không đủ khả năng đối ứng xây dựng cơ sở hạ tầng, Nhà nước lại chưa có công trình nào đầu tư 100% vốn cho xóm. Để có điện thắp sáng, năm 2006, chúng tôi đã vận động 8 hộ đóng góp 24 triệu đồng kéo điện từ đường trục chính vào xóm nhưng đường xa, dây dẫn nhỏ nên điện không đủ thắp sáng, phục vụ sản xuất. Hiện trong xóm vẫn còn hộ ông Nguyễn Văn Thắng không có tiền kéo điện nên phải dùng đèn dầu...”. Ngoài xóm Hùng Vương, xã Quân Chu còn thêm xóm Tân Sinh chỉ có 14 hộ dân và cuộc sống của người dân ở đây cũng gặp những khó khăn tương tự.
Tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này, chúng tôi được biết, hiện Thái Nguyên còn tới 15 “tiểu khu dân cư” có dưới 20 hộ dân và các xóm này đều thuộc các xã vùng sâu, vùng xa của tỉnh. Cụ thể, huyện Định Hoá có 9 xóm dưới 20 hộ là: Nà Mạ (Tân Dương); Cà Đơ, Thôn Phục (Lam Vĩ); Sơn Đầu (Sơn Phú); Bản Tường, Nà Mực (Bình Thành); Pác Cáp (Quy Kỳ); Pác Máng (Định Biên). Huyện Võ Nhai có xóm Khuổi Uốn của xã Sảng Mộc, huyện Đại Từ có 2 xóm đã nêu ở trên và huyện Phú Bình có xóm Trại Mới của xã Tân Khánh. Nhân dân ở các “tiểu khu dân cư” này hầu hết là đồng bào dân tộc thiểu số, thuộc diện hộ nghèo nên cuộc sống thiếu thốn đủ bề. Đồng chí Nguyễn Tiến Khanh, Chủ tịch UBND Quân Chu khi trao đổi với chúng tôi về vấn đề này đã bộc bạch: “Thấy dân quá khó khăn, lãnh đạo huyện cũng đã chỉ đạo xã di cư những hộ ở xóm Hùng Vương, Tân Sinh xuống vùng trung tâm xã. Nhưng nhiều năm nay chúng tôi không thực hiện được vì quỹ đất công của xã không còn, ngân sách lại eo hẹp nên xã không có điều kiện hỗ trợ để các hộ mua lại quyền sử dụng đất ở, đất canh tác...”.
Hiện tại ở các “tiểu khu dân cư” vẫn trắng đảng viên hoặc nếu có đảng viên phải sinh hoạt ghép với chi bộ Đảng xóm lân cận; các tổ chức đoàn thể chính trị khác hoạt động kém sôi nổi nên việc tập hợp, lãnh đạo nhân dân tham gia phát triển kinh tế –xã hội còn hạn chế. Kinh tế khó khăn, dân trí lạc hậu, các tổ chức đoàn thể hoạt động không mạnh nên các “tiểu khu dân cư” này rất dễ bị kẻ gian lợi dụng để thực hiện những hành vi vi phạm pháp luật như: Truyền đạo trái phép; buôn bán phụ nữ, trẻ em; buôn bán ma tuý...
Theo đồng chí Nguyễn Đức Tôn, Trưởng phòng Chính quyền địa phương (Sở Nội vụ) thì Ngành cũng đã nhận thấy những hạn chế về công tác quản lý, điều hành ở những xóm quá nhỏ này và đã chỉ đạo các địa phương sát nhập xóm có dưới 20 hộ với những xóm lân cận nhưng đến nay vẫn chưa có huyện nào thực hiện.
Để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, giúp người dân phát triển kinh tế và giải quyết các đề xã hội tại 15 “tiểu khu dân cư” nêu trên, các cơ quan chức năng của tỉnh như: Sở Nông nghiệp và PTNT, Sở Lao động Thương binh và Xã hội, Ban Dân tộc...nên sớm xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù, kịp thời thực hiện việc định canh, định cư lại đối với 15 xóm này.
