Theo số liệu thống kê, huyện Phổ Yên hiện có gần 300 cơ sở sản xuất gạch đất nung, trong đó có 02 cơ sở sản xuất công nghiệp, còn lại đều là các cơ sở sản xuất thủ công … 100% cơ sở sản xuất gạch nung này chưa có chứng chỉ bảo đảm về môi trường cũng như chưa có phép khai thác, sản xuất do cơ quan có thẩm quyền cấp. Từ thực trạng trên cho thấy công tác quản lý, tổ chức sản xuất gạch đất nung ở bị đây còn buông lỏng do chưa được chính quyền địa phương quan tâm.
Tại khu vực sản xuất gạch đất nung của xã Đắc Sơn gồm các xóm Chùa 2, xóm Đầm, xóm Ruộng, theo quan sát của chúng tôi, khu vực này hiện có khoảng chục lò gạch đang hoạt động, liên tục thải khói ra ngoài. Nhiều chủ lò còn tỏ ra hoài nghi trước những hậu quả do sản xuất gạch thủ công gây ra. Không chỉ gây ô nhiễm môi trường, các hộ sản xuất gạch thủ công còn vi phạm Luật Quản lý thuế, Luật Tài nguyên - Môi trường và Luật Đất đai. Ông Dương Sơn Thảo, Chủ tịch UBND xã cho biết: Toàn xã có gần 60 hộ tham gia sản xuất gạch đất nung. Hầu hết các hộ dân đều khai thác đất, sản xuất gạch ngay trong đất của gia đình. Thậm chí, một số xóm có quỹ đất công cũng tự ý cho các hộ thuê đất sản xuất gạch để thu tiền hoặc sản phẩm (gạch). Khi chúng tôi tới kiểm tra thì các xóm giải trình bằng miệng “số tiền thu được đã chi vào một số việc như làm đường, xây nhà văn hoá...”.
Giải thích về tình trạng sản xuất gạch đất nung lộn xộn, “mạnh ai nấy làm”, đồng chí Bùi Việt Bắc, Phó phòng Công thương huyện Phổ Yên cho rằng: Công tác quản lý của Nhà nước đối với lĩnh vực này còn buông lỏng vì cán bộ phụ trách mảng công nghiệp địa phương của huyện thiếu. Hiện nay phòng chỉ có 1 cán bộ phụ trách mảng này. Ngoài ra, một số cơ quan, đơn vị, phòng ban, và các xã, thị trấn còn chưa phối hợp đồng bộ, thiếu sự quản lý và tổ chức sản xuất hiệu quả mà lại bảo vệ được môi trường.
Được biết, huyện Phổ Yên đã xây dựng Đề án quy hoạch sản xuất gạch đất nung trên địa bàn, giai đoạn 2008-2015, tầm nhìn đến năm 2020. Tại kỳ họp thứ 11 HĐND huyện khoá XVII vừa qua, tờ trình của Đề án đã được các đại biểu HĐND thông qua. Nội dung của Đề án chủ yếu quan tâm đến 2 mục tiêu là việc làm cho người lao động và giảm thiểu ô nhiễm môi trường, hướng tới một môi trường thân thiện với con người. Để triển khai Đề án, Phổ Yên đã tổ chức tuyên truyền, thông báo, giới thiệu Đề án trên các phương tiện thông tin đại chúng để các xã, ngành, doanh nghiệp trên địa bàn biết. Đồng thời, huyện cũng mời gọi và tạo điều kiện tốt nhất cho các dự án sản xuất gạch đất nung theo công nghệ tiên tiến vào đầu tư trên địa bàn. Không những vậy, huyện còn thực hiện hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất gạch đất nung có nhu cầu đào tạo nghề bằng nguồn vốn khuyến công, hỗ trợ kinh phí cho các cơ sở.
Cùng với 2 doanh nghiệp đang hoạt động sản xuất là Công ty Vinaconex 3 và Công ty Vật liệu chịu lửa Thái Nguyên, Phổ Yên hiện có 02 doanh nghiệp đang triển khai các thủ tục đầu tư tại Đắc Sơn, Thuận Thành và 02 doanh nghiệp đang làm các thủ tục xin đầu tư. Nếu như các doanh nghiệp này đi vào sản xuất sẽ đảm bảo nhu cầu về gạch xây dựng của huyện và khi ấy do tính cạnh tranh các lò gạch “thổ phỉ” đang gây ô nhiễm môi trường bị teo đi là điều tất yếu. Thêm nữa, trước xu hướng hiện nay, nhiều người lựa chọn sử dụng gạch của các nhà máy sản xuất theo công nghệ tiên tiến với những ưu thế về kích thước gạch đạt tiêu chuẩn, chất lượng lại gạch được kiểm định, không gây ô nhiễm môi trường một lần nữa đã khẳng định tính ưu việt của Đề án quy hoạch sản xuất gạch nung trên địa bàn huyện Phổ Yên.
