Sau khi tổ chức tuyên truyền, vận động và yêu cầu các đối tượng khai thác vàng trái phép tại khu vực Bản Ná, Xuyên Sơn (Thần Sa, Võ Nhai) chấm dứt các hoạt động khai thác, tự tháo dỡ lán trại ra khỏi địa bàn, ngày 18/3/2009, UBND huyện Võ Nhai đã bố trí các tổ truy quét tiến hành giải toả trên phạm vi toàn khu vực.
Chỉ trong vòng một ngày, toàn bộ số lán trại, máy móc, ống nước, dây dẫn khí, dây điện, dây thông tin liên lạc chưa được các đối tượng tháo dỡ, di chuyển đã bị thiêu huỷ hoàn toàn…
Khoảng 6 tháng nay, vùng vàng Bản Ná, Xuyên Sơn (Thần Sa) nóng trở lại. Nhiều đối tượng, cả dân bản xứ và người nơi khác đã đổ xô về khu vực một thời là tâm điểm của nạn khai thác vàng trái phép này để tìm vận may. Chính sự lộn xộn trong hoạt động khai thác vàng trái phép đã khiến tình hình an ninh trật tự ở khu vực này trở nên phức tạp hơn, cũng từ đây nảy sinh nhiều tệ nạn xã hội, vấn đề môi trường, cảnh quan sinh thái cũng bị ảnh hưởng đáng kể. Trong quãng thời gian đó, chính quyền địa phương đã triển khai nhiều biện pháp ngăn chặn, nhưng do chưa thật sự quyết liệt và kịp thời nên nạn khai thác vàng trái phép vẫn diễn ra ngày một rầm rộ.
Sau khi nhận được nhiều thông tin phản ánh của báo chí và dư luận về thực trạng trên, huyện Võ Nhai đã gấp rút tổ chức các lực lượng xuống tận các xóm bản tuyên truyền, vận động và yêu cầu các đối tượng khai thác vàng trái phép tự động tháo dỡ lán trại, máy móc di chuyển ra khỏi địa phương.
Cụ thể, ngày 4/3/2009, Đoàn kiểm tra của huyện do đồng chí Phó Chủ tịch UBND huyện dẫn đầu đã tiến hành lập biên bản 26 đối tượng khai thác vàng trái phép (trong đó có 11 đối tượng là người dân xã Thần Sa) tại 7 vị trí gồm: Hang Rắn, Cô Tiên, Boong Xay, Tu Lườn, Hang Hút, Hang Dơi và Thác Kiệm, đình chỉ các hoạt động khai thác vàng đối với những đối tượng này. Đồng thời, yêu cầu các đối tượng khai thác vàng trái phép phải tự tháo dỡ, vận chuyển lán trại, máy móc thiết bị ra khỏi khu vực trên, hạn cuối cùng là ngày 7/3/2009.
Sau khi lập biên bản đình chỉ, huyện Võ Nhai đã giao cho UBND xã Thần Sa có trách nhiệm đôn đốc các đối tượng thực hiện nghiêm túc quyết định đình chỉ, giải toả của huyện. Tuy nhiên, sau hơn 10 ngày thực hiện, nhiều đối tượng vẫn cố tình ở lại, không những không tháo dỡ, chuyển đi nơi khác mà còn ngang nhiên tiếp tục hoạt động.
Nhận thấy cần thiết phải có những biện pháp mạnh tay để giải quyết dứt điểm tình trạng lộn xộn ở vùng vàng Thần Sa, ngày 18/3, UBND huyện Võ Nhai đã tổ chức lực lượng truy quét mở rộng trên phạm vi toàn khu vực xã Thần Sa. Lực lượng chức năng của huyện được chia làm hai tổ (trực tiếp đồng chí Chủ tịch và Phó Chủ tịch UBND huyện làm tổ trưởng) đi theo hai hướng, một hướng từ khu vực Hang Rắn, Cô Tiên vòng ra, một hướng từ Bản Ná, Hang Dơi tiến vào và hội lại ở khu vực Thác Kiệm và Tu Lườn.
Qua theo dõi chúng tôi nhận thấy, một số ít lán trại đã được các đối tượng tháo dỡ, nhưng cơ bản chỉ tháo phần mái bạt còn phần khung lán vẫn giữ nguyên. Máy móc, thiết bị cũng được tháo ra nhưng lại cất giấu vào hốc đá, dưới lòng đất hoặc những vị trí khó phát hiện. Như vậy, chứng tỏ các đối tượng vẫn nuôi ý định quay trở lại tiếp tục khai thác vàng trái phép khi có điều kiện hoặc nếu chính quyền địa phương không làm mạnh tay. Một số đối tượng là người dân địa phương đã dựng lều quán bán hàng ở khu vực này vẫn có vẻ "bình chân" khi thấy tổ truy quét đến.
Người thì lấy lý do không có đất ở nên phải làm nhà tạm để mưu sinh. Người lại cho rằng nhà mình chưa bị lập biên bản di chuyển đi nơi khác… Tuy vậy, đây là các đối tượng làm nhà trên thổ canh, hoạt động buôn bán lại chủ yếu phục vụ các đối tượng khai thác vàng trái phép, nên vẫn trong diện giải toả theo quy định. Đặc biệt, có 34 đối tượng là người dân bản Xuyên Sơn đã cùng họp lại chung nhau khai thác vàng để ăn chia. Các đối tượng này đã lập bảng chấm công và mua cả két sắt để dễ cho việc cất giữ, chia chác tiền vàng. Trong đợt truy quét này, lực lượng chức năng của huyện đã phát hiện và đào được két sắt ngay tại nền lán của các đối tượng.
Với tinh thần trách nhiệm cao, sau một ngày tổ chức lực lượng, các tổ truy quét đã tiến hành tháo dỡ và thiêu huỷ trên 30 lán trại, 9 máy nổ các loại và yêu cầu 50 đối tượng ở nơi khác đến khai thác vàng trái phép rời khỏi vùng vàng Thần Sa. Điều đáng chú ý là trong quá trình triển khai không có trường hợp nào chống đối hoặc cố tình gây khó dễ cho các tổ truy quét. Trao đổi với chúng tôi, ông Bùi Công Thành, Chủ tịch UBND huyện Võ Nhai, Tổ trưởng tổ truy quét số 1 cho biết: Phương châm của huyện là tổ chức truy quét quyết liệt lần này để chấm dứt hẳn tình trạng lộn xộn ở vùng vàng Thần Sa.
Sau đây, huyện sẽ bàn giao lại cho xã tiếp tục quản lý, bảo vệ, tránh tình trạng tái diễn. Đồng thời, huyện thành lập hai tổ chốt với đầy đủ các lực lượng chức năng để cùng phối hợp với xã tổ chức truy quét, đẩy đuổi, trục xuất các đối tượng cư trú bất hợp pháp, xử lý nghiêm các đối tượng khai thác tài nguyên khoáng sản trái phép trên địa bàn xã Thần Sa. Huyện trưng dụng hai lán trại của đối tượng khai thác vàng trái phép ở đây để làm tổ chốt bảo vệ trong thời gian tới.
Về vấn đề ổn định cuộc sống của một số người dân địa phương sau giải toả vùng vàng, ông Trần Văn Tập, Chủ tịch UBND xã Thần Sa cho hay: Chúng tôi sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, vận động các đối tượng khai thác vàng trái phép là người dân địa phương quay trở lại với việc đồng áng, bởi nhà nào cũng còn nhiều đất ruộng, đất rừng.
Đặc biệt, xã sẽ cầu các hộ dân ký cam kết không tham gia các hoạt động khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn.
