Sau 1 tháng tiến hành trục vớt con tàu gỗ dưới đáy sông Hồng, vừa đưa được xác tàu lên bờ thì anh Chuôm bị lập biên bản, tạm giữ con tàu vì nghi ngờ có chứa cổ vật!
Đến nay, 10 ngày trôi qua, câu “chủ sở hữu” con tàu chuyện vẫn ở thế “giằng co” vì chính quyền vẫn niêm phong nó dù chưa rõ có phải tàu chở cổ vật hay không, trong khi để vớt được nó, gia đình anh Chuôm đã bán cả gia sản.
Câu chuyện trên xảy ra tại xã Đại Tập, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên. Nhân vật chính là anh Hà Công Chuôm, một người hành nghề hút cát mò sắt, gỗ trên sông Hồng quê ở thôn Hà Tân, xã Tân Lễ, huyện Hưng Hà, Thái Bình.
Anh Chuôm kể: Khoảng cuối năm 2008, khi đang chạy thuyền mò sắt trên sông Hồng, đến đoạn giáp danh giữa xã Đại Tập (Khoái Châu, Hưng Yên) với xã Thụy Phú (Phú Xuyên, Hà Nội) thì anh bắt gặp chiếc máy của con tàu nói trên. Khi đó, xác định chiếc máy vẫn gắn chặt thân tàu, lại bị bồi lấp dưới độ sâu chừng 10m so với mặt nước,cộng với thời tiết rét mướt lúc cuối năm nên anh quyết định “đánh dấu” và để dành, sau Tết sẽ tiến hành trục vớt bán sắt vụn.
Đúng ngày rằm tháng chạp, anh Chuôm bắt đầu tiến hành trục vớt con tàu này.
“Trước đó, tôi có đến Đoạn Quản lý Đường sông Vạn Điểm để xin phép và mượn một số biển báo hiệu luồng lạch hướng dẫn tàu bè qua lại quanh khu trục vớt, dự định 1 tuần sẽ xong. Sau một tuần trôi qua, công việc trục vớt lại phải kéo dài hơn dự dịnh vì xác tàu bị bồi lấp rất kĩ bởi đất gan gà, thay vì bùn như tiên đoán ban đầu. Vì thế, tôi đã phải lên tận Hà Nội thuê xà lan và thợ lặn về trục vớt với tổng chi phí 224 triệu đồng”, anh Chuôm cho biết.
Sau 25 ngày ngâm mình dưới nước, đến ngày 5/3, khi vừa kéo xác con tàu vào phía bờ thuộc địa phận xã Đại Tập (huyện Khoái Châu) thì con tàu bị chính quyền địa phương tạm giữ ngay lập tức vì lí do: nghi tàu có cổ vật.
Tuy nhiên, điều khiến anh Chuôm khó hiểu là đã báo cáo và được cơ quan quản lí đường sông động viên trục vớt và trong gần 1 tháng trời tiến hành công khai thì không hề có chính quyền xã nào ghé thăm, nhưng khi vừa lên bờ thì bị niêm phong tức thì?!
10 ngày qua, anh Chuôm ăn ngủ trên con tàu vì sợ đồ đạc mà anh tìm thấy bị lấy đi, còn chính quyền cũng canh phòng 24/24h bởi sợ hiện trường bị tẩu tán!
Giải thích cho cuộc tập kích bất ngờ đó, lãnh đạo Công an xã Đại Tập cho rằng, khi anh Chuôm trục vớt tàu chính quyền không ai để ý, vì có thể đó là sắt vụn hay thuyền bè bình thường. Nhưng khi vào bờ, nghe quần chúng báo nghi ngờ có đồ cổ vì trên tàu có một số bát rất cũ, một tượng sứ, vài chi tiết khác lạ… nên xã xin ý kiến huyện và tiến hành niêm phong hiện trường ngay, nhằm phục vụ cho công tác giám định về sau. Vì nếu là đồ cổ thì có nguy bị sẽ bị tẩu tán.
Vì vậy, suốt 10 ngày nay, hiện trường luôn được bảo vệ nghiêm ngặt bởi 4 công an và 12 dân quân của xã, ngoại trừ một số chi tiết như mỏ neo, chân vịt của con tàu đã được đưa đi giám định bước đầu.
Còn ông Phạm Trung Hiếu, Giám đốc Bảo tàng tỉnh Hưng Yên thì cho biết, theo Điều 40 Luật Di sản và Nghị định 86 về bảo vệ di sản, thì sau khi phát hiện di sản, cổ vật phải giao nộp hoặc báo cáo cơ quan chức năng, hay ít nhất cũng phải giữ nguyên hiện trường.
“Vì thế, nếu tiếp tục có ý định đòi đưa con tàu về nhà vì có công phát hiện mà không chịu giao nộp đầy đủ thì có thể anh Chuôm sẽ phạm Luật Di sản! Nếu đồng ý giao nộp đầy đủ, anh Chuôm sẽ được tỉnh tính toán để hỗ trợ tiền công trục vớt. Còn việc chính quyền niêm phong, bảo vệ là cần thiết và chỉ nhằm mục đích bảo vệ hiện trường”, ông Hiếu bày tỏ quan điểm.
Tuy nhiên, khi được hỏi, liệu đó có phải là đồ cổ hay không thì chính ông Giám đốc bảo tàng cũng chưa chắc.
Ông Hiếu cho biết: cần có thời gian để mời chuyên gia về giám định. Và trước hết, Bảo tàng đã báo cáo, đề nghị tỉnh có quyết định thu hồi về bảo tàng để tiện cho nghiên cứu, đánh giá.
Ông Hiếu cũng nói thêm, theo quan điểm của cá nhân, có nhiều dấu vết cho thấy đây là một con tàu từ thế kỷ XIX, nhưng có thể là tàu buôn vải vì trên đó có nhiều thủ lâu (đồ nhuộm). Còn những chiếc bát nghi là bát cổ qua lớp men, theo ông Hiếu, nhiều khả năng chỉ là bát cho thủy thủ dùng, vì số lượng quá ít.
Được biết, UBND tỉnh Hưng Yên đã lập hồ sơ báo cáo Cục Di sản và sẽ có Quyết định thu hồi con tàu vào đầu tuần tới, nhằm phục vụ công tác kiểm tra, giám định!
