Thái Nguyên là một tỉnh miền núi, có diện tích đất tự nhiên là 3.541 km2, dân số hơn 1 triệu người, gồm nhiều dân tộc sinh sống. Dân tộc thiểu số chiếm 24,76%, còn lại là người Kinh.
Toàn tỉnh có 125 xã, thị trấn miền núi, vùng cao, trong đó có 44 xã đặc biệt khó khăn, 53 xóm đặc biệt khó khăn và ATK. Các dân tộc thiểu số sống xen kẽ trong các làng, bản, tập trung đông ở các xã miền núi. Có những xóm bản chủ yếu là người dân tộc thiểu số, trong đó dân tộc Tày có 267 xóm, bản; dân tộc Sán Chay 64 xóm, bản; dân tộc Sán Dìu 56 xóm, bản; người Dao có 57 xóm bản; người Nùng có 42 xóm, bản; người Mông có 13 xóm, bản.
Từ khi thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, nhất là thực hiện Nghị quyết 22-NQ/TW ngày 27/11/1989 của Bộ Chính trị và Quyết định 72-QĐ/HĐBT ngày 13-03-1990 của Hội đồng Bộ trưởng ( nay là Chính Phủ) về một số chủ trương, chính sách phát triển kinh tế- xã hội và Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 12/03/2003 của Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá IX về công tác dân tộc, những chủ trương, chính sách lớn đó đã được cụ thể hoá bằng các chương trình, dự án đầu tư vào vùng cao, miền núi như Chương trình 135, Quyết định 134, chính sách trợ cước, trợ giá… giúp cho vùng đồng bào dân tộc có nhiều chuyển biến tích cực về đời sống kinh tế - xã hội.
Thực hiện Chương trình 135 giai đoạn II trên địa bàn tỉnh, tổng số vốn đầu tư là hơn 47 tỷ đồng đã được giải ngân hỗ trợ cho đồng bào miền núi. Ngoài ra đã mở được 2 lớp đào tạo cán bộ các xã 135 với 156 người học tập. Chương trình đã tác động tích cực, nâng cao năng lực cộng đồng, tính tự lực, tự cường, tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc, góp phần xoá đói, giảm nghèo. Thực hiện Quyết định 134 về một số chính sách đất sản xuất, đất ở, nhà ở và nước sinh hoạt cho đồng bào dân tộc nghèo, đời sống khó khăn, tỉnh đã tiến hành khảo sát, xác định có 5.235 hộ nghèo cần được hỗ trợ. Kinh phí đã cấp theo Quyết định 134 là hơn 36 tỷ đồng, trong đó hỗ trợ làm nhà cho hơn 1.000 hộ, hỗ trợ xây dựng công trình nước sinh hoạt cho hơn 2.200 hộ…
Chương trình 135 và Quyết định 134 tiếp tục đầu tư và giải quyết một số công trình trọng điểm như làm đường, xây dựng trường học, công trình nước sinh hoạt cho một số xã trọng điểm. Đến hết năm 2008, đường giao thông tuyến huyện, xã đã cơ bản được cứng hoá, đảm bảo duy trì thông đường đến trung tâm các xã; 100% các xã trong tỉnh đều có điện lưới Quốc gia đến trung tâm xã; 100% các xã trong vùng dân tộc thiểu số hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi; các xã đặc biệt khó khăn và xã ATK đã cơ bản xoá được phòng học tạm.
Phong trào văn hoá, văn nghệ ở các làng, bản được duy trì. Những làng, bản điển hình có cuộc sống đổi thay, chất lượng đời sống của bà con được nâng lên là: Xóm Mỏ Gà, xã Phú Thượng, Làng Đèn, xã Tràng Xá (Võ Nhai); xóm Cọ I, xã Phẫn Mễ, xóm Thâm Đông, xã Ôn Lương (Phú Lương); xóm Tân Lập, xã Phú Xuyên (Đại Từ)…
