Theo dự báo từ UBND thành phố Hà Nội, ước tính đến cuối năm 2009, số lao động mất việc, thiếu việc do ảnh hưởng suy giảm kinh tế trên địa bàn sẽ dao động khoảng 55.000 - 60.000 người. Con số này mới chỉ phản ánh một phần thực tế vì số liệu thống kê chưa đầy đủ.
Tình hình kinh tế khó khăn đã tác động không nhỏ đến hoạt động sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp và làng nghề trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Theo số liệu từ cơ quan thuế, Hà Nội hiện có trên 45.000 doanh nghiệp thực tế đang hoạt động với khoảng 1,2 triệu lao động. Tuy vậy, chưa hết quý I đã có nhiều công ty thu hẹp sản xuất, thậm chí đóng cửa. Chỉ trong khối doanh nghiệp vừa qua đã có gần 24.000 lao động bị mất việc làm, 2.400 lao động bị thiếu việc làm từ 3 tháng trở đi.
Tình hình tại 1.180 làng nghề Hà Nội cũng không sáng sủa hơn khi nhiều đơn hàng sản xuất gia công xuất khẩu đã bị đình lại hoặc không có ký được đơn hàng mới. Những ngành buộc phải thu hẹp sản xuất chủ yếu tập trung vào các ngành dệt, may mặc, hàng thủ công mỹ nghệ xuất khẩu….
Số liệu thống kê nhanh tại 9/29 quận huyện cho biết, tổng số lao động bị ảnh hưởng việc làm từ 12.000 -15.000 người, trong đó, số lao động bị mất việc làm tại các làng nghề truyền thống khoảng 2.463 người, kinh tế hộ gia đình 5.845 người…
Tổng hợp báo cáo của 41/85 doanh nghiệp có giấy phép xuất khẩu lao động trên địa bàn Hà Nội thì có đến 29 doanh nghiệp có lao động phải về nước trước thời hạn vì mất việc. Thị trường có lao động thất nghiệp nhiều nhất là Đài Loan, Arap Saudi, Malaysia...
Với tình hình trên, dự báo tổng thể lao động bị mất việc làm của các doanh nghiệp do ảnh hưởng suy thoái kinh tế tại Hà Nội năm 2009 sẽ vào khoảng 0,6-0,8%. Ước cả năm 2009, lao động mất việc trong các doanh nghiệp là 34.000 người, lao động bị thiếu việc vào khoảng 8.000 người. Cộng thêm khoảng 15.000 công việc trong các làng nghề cũng sẽ bị ảnh hưởng, ước tính có tới 60.000 việc làm sẽ bị “lung lay”.
Tuy nhiên, con số 60.000 lao động có nguy cơ mất việc vẫn được cho là số liệu chưa đầy đủ. Theo luật định, DN có trách nhiệm báo cáo tăng giảm lao động 2 lần một năm, song thực tế mới có 367 trong số 45.000 DN đang hoạt động và 9/29 quận huyện báo cáo số liệu về lao động cho thành phố.
Chưa DN nào được hỗ trợ vay lãi suất 0%
Thực tế là khi DN đã gặp khó do suy giảm kinh tế thì phần lớn không có nguồn để trả nợ lương, bảo hiểm XH, nợ trợ cấp thôi việc… Trong khi đó, quyết định 30/2009/QĐ - TTG của Chính phủ nhằm tháo gỡ khó khăn cho DN bị ảnh hưởng vì suy giảm kinh tế, không đủ sức trả lương cho người lao động lại có phạm vi quá hẹp và chưa khả thi.
Bằng chứng là đến nay, trên địa bàn thành phố chưa có DN nào được vay với lãi suất 0% để thanh toán các khoản nợ lương, bảo hiểm XH, trợ cấp thôi việc cho NLĐ.
Lý do là có nhiều DN đã phải sa thải lao động từ năm 2008 và hiện còn nợ nhiều khoản lương, BHXH, trợ cấp thôi việc… thì không là đối tượng được vay. Trong khi, đối tượng và phạm vi được áp dụng là DN có lao động mất việc năm 2009 lại rất ít (vì mới có 3 tháng) bởi thông thường, các DN sẽ lập phương án sắp xếp lao động cho đến cuối năm 2009 nên chưa hoàn thành ngay.
Một số DN khác chỉ cho người lao động tạm ngừng việc, nghỉ việc luân phiên vì vẫn nuôi hy vọng sản xuất phục hồi vào cuối năm nên vẫn có tâm lý chưa vội cắt giảm lao động, nhất là lao động có tay nghề. Do đó, dù đang bí nguồn tiền để trả lương cho người lao động nhưng những DN này vẫn không được hỗ trợ.
Trong khi đó, nguồn vốn vay giải quyết việc làm năm 2009 với tổng số là 156,2 tỷ đồng chỉ đảm bảo cân đối trong điều kiện bình thường để tạo việc làm mới cho 126.000 người mà chưa tính đến yếu tố biến động do gia tăng người thất nghiệp hiện nay.
Lãi suất cho vay từ nguồn vốn vay Quỹ Quốc gia giải quyết việc làm kể cả nguồn ngân sách địa phương vẫn ở mức 0.65% /tháng. Đây là mức lãi khá cao so với lãi suất đang cho vay tại các ngân hàng thương mại được hỗ trợ 4%/năm. Chính vì thế, các dự án vay vốn để giải quyết việc làm không được khuyến khích.
Kết quả chỉ có người lao động thiệt thòi và rơi vào cảnh khó khăn trong cuộc sống hàng ngày, trong khi những chính sách hỗ trợ rất cần của Chính phủ lại không tới được các đối tượng này.
100.000 việc làm mới đang chờ người lao động
Bên cạnh những DN gặp khó khăn do kinh tế suy giảm phải cho lao động thôi việc, nghỉ việc vẫn có rất nhiều DN có nhu cầu tuyển dụng lao động với số lượng lớn.
Qua tổng hợp báo cáo tình hình tăng giảm lao động của các DN và kết quả từ các phiên giao dịch việc làm vừa qua, nhu cầu tuyển dụng năm 2009 tại Hà Nội vào khoảng 100.000 người.
Trong đó, tuyển dụng vào các loại hình DN là 27.000 người, còn lại là nhu cầu lao động của các HTX, các hộ kinh doanh dịch vụ và làng nghề.
