780 điểm di tích lịch sử văn hóa, trong đó có gần 40 di tích được xếp hạng cấp quốc gia; song song với đó là các lễ hội truyền thống phong phú gắn với từng dân tộc, vùng miền, các đền, đình, chùa có kiến trúc cổ xưa tồn tại hàng mấy trăm năm… tất cả đang tạo cho Thái Nguyên một tiềm năng du lịch khá dồi dào.
Có thể phân chia Thái Nguyên thành 4 khu du lịch trọng điểm, đó là: Khu du lịch trung tâm T.P Thái Nguyên, Khu du lịch Hồ Núi Cốc, Khu du lịch lịch sử ATK (Định Hóa) và Khu du lịch sinh thái Đồng Hỷ, Võ Nhai… Việc phân chia các khu du lịch theo quần thể gắn với các những đặc trưng vùng miền là điều kiện thuận lợi để mời gọi đầu tư và xây dựng các tour, tuyến du lịch mới, mở rộng liên kết với các hãng lữ hành trong và ngoài tỉnh góp phần làm cho hoạt động du lịch của tỉnh luôn khởi sắc. Phát huy kết quả của Năm Du lịch Quốc gia 2007, năm 2008 với tổng doanh thu về du lịch đạt 647 tỷ đồng, đón 1,3 triệu lượt người, trong đó khách quốc tế có 34 nghìn lượt và 9 tháng đầu năm nay đã có 101 nghìn lượt khách, bằng 90% so với cùng kỳ.
Để khai thác tiềm năng của những khu du lịch nói trên, cùng với nguồn vốn đầu tư của Trung ương, mỗi năm Thái Nguyên đầu tư hàng chục tỷ đồng để cải tạo, nâng cấp đường giao thông: đường ĐT270 (Đán - Núi Cốc), Dự án cụm công trình dịch vụ ATK Phú Đình (Định Hóa), Dự án đường đi bộ lên Hang, đi bộ trong hang Phượng Hoàng, suối Mỏ Gà (Võ Nhai), Dự án hạ tầng cơ sở khu du lịch hồ Núi Cốc... Bên cạnh đó, tỉnh còn đầu tư phục hồi, tôn tạo các di tích lịch sử cách mạng ATK thuộc chương tình mục tiêu đã hoàn thành đưa vào sử dụng như: Dự án đầu tư tôn tạo di tích lịch sử đồi Khau Tý, di tích Thẩm Khen, Tỉn Keo (Định Hóa)… Các dự án đang tiếp tục thực hiện đó là di tích Núi Văn, Núi Võ, đền thờ Lưu Nhân Chú (Đại Từ), chùa Mai Sơn (Phú Bình)...
Ngoài ra, Sở Văn hóa - Thể theo và Du lịch còn đang hoàn chỉnh hồ sơ trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và UBND tỉnh thẩm định phê duyệt một số dự án: Bảo tồn truyền thống dân tộc Tày Bản Quyên, xã Điềm Mặc (Định Hóa), nâng cấp đường giao thông xã Phú Đình - Đèo De, đường La Hiên - Cúc Đường - Thần Sa (Võ Nhai)… Bên cạnh đó, các doanh nghiệp tư nhân cũng đầu tư xây dựng nhà hàng, khách sạn để phục vụ du khách. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có trên 100 khách sạn, nhà nghỉ với gần 2 nghìn phòng, trong đó có 550 phòng cao cấp. Song song với đầu tư về cơ sở vật chất để thu hút khách du lịch, ngành Du lịch của tỉnh còn tích cực nâng cao chất lượng dịch vụ như mở các lớp đào tạo và đào tạo lại về nghiệp vụ kinh doanh du lịch cho lao động là cán bộ quản lý và nhân viên phục vụ của các doanh nghiệp đáp ứng nhu cầu phục vụ ngày càng cao của khách du lịch. Việc đa dạng hóa các sản phẩm du lịch là yếu tố quan trọng và cần thiết trong chiến lược phát triển du lịch, vì tâm lý của người đi du lịch đều mong muốn mua được thứ gì đó là sản phẩm đặc trung của nơi mình đến nhưng với Thái Nguyên thì ngoài sản phẩm chè nổi tiếng, hiện nay chưa có sản phẩm du lịch nào thực sự hấp dẫn mặc dù tiềm năng còn rất phong phú. Ví dụ như khách du lịch đến với ATK Định Hóa có thể mua rất nhiều thứ là sản phẩm đặc trưng của núi rừng để làm quà như măng khô, nấm hương rừng, gạo bao thai… nhưng trên thực tế thì những sản phẩm đó chưa thực sự hấp dẫn về mẫu mã, chất lượng và đặc biệt là việc giới thiệu, quảng bá bởi đó mới chỉ là sản phẩm của các cá nhân, chưa có sự giám sát chất lượng cũng như xây dựng thương hiệu sản phẩm hàng hóa…
Tuy nhiên, một thực tế cần phải thừa nhận là du lịch Thái Nguyên là một ngành kinh tế mới được đầu tư phát triển, chất lượng dịch vụ chưa cao, nhân viên không chuyên nghiệp, sự hiểu biết về lịch sử, văn hóa của các dân tộc, địa phương còn ít, môi trường du lịch chưa thực sự tốt. Cùng với đó là số doanh nghiệp du lịch lữ hành trên địa bàn còn ít, hiện nay mới có các công ty lữ hành nội địa: Dạ Hương, Đông Á, Sao Phương Đông… chưa có doanh nghiệp lữ hành quốc tế, do vậy chưa thu hút được khách quốc tế đến với Thái Nguyên. Nguồn vốn và năng lực kinh doanh của các doanh nghiệp chưa đủ mạnh, hoạt động mang tính tự phát, độc lập, thiếu kinh nghiệm, ít có sự gắn kết nên chưa tạo ra được các tour, tuyến cũng như sản phẩm du lịch hấp dẫn mang đặc trưng của vùng. Ngoài ra, những tồn tại của các khu du lịch chính là các công trình bê tông hóa nhiều, không đáp ứng yêu cầu về du lịch sinh thái (Khu du lịch Hồ Núi Cốc); du lịch lịch sử không hấp dẫn vì ngoài khu nhà trưng bày, Nhà tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, chưa có các khu vui chơi giải trí, học hỏi, khám phá để thu hút du khách…
Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Mầu Thị Yến, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết: Để từng bước khắc phục những tồn tại trên, Sở đã xây dựng Đề án phát triển du lịch Thái Nguyên giai đoạn 2009-2015 và đang trình UBND tỉnh phê duyệt. Trong Đề án, ngành đã kiến nghị với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhanh chóng đưa khu du lịch Hồ Núi Cốc vào Khu du lịch Quốc gia theo kết luận của Chính phủ; khẩn trương quy hoạch khu du lịch ATK liên hoàn Thái Nguyên - Bắc Kạn - Tuyên Quang; ưu tiên kinh phí cho các công trình mục tiêu văn hóa xây dựng cơ sở hạ tầng du lịch…
.jpg?width=300&height=-&type=resize)
