Đề án chuẩn quốc gia về Y tế xã của tỉnh giai đoạn 2006 - 2010 đề ra mục tiêu đến năm 2010, 100% các xã, phường, thị trấn trong toàn tỉnh đạt chuẩn quốc gia về y tế. Tuy nhiên, cho đến nay, chỉ tiêu này khó có thể hoàn thành bởi có rất nhiều khó khăn, vướng mắc, đặc biệt là vấn đề kinh phí xây dựng cơ sở hạ tầng.
Theo Nghị quyết số 02/2006/NQ-HĐND và Quyết định số 572/2006/QĐ-UBND ngày 30-3-2006 của UBND tỉnh ban hành, nguồn kinh phí xây dựng chuẩn y tế ở các xã vùng ATK và xã đặc biệt khó khăn được chi từ nguồn ngân sách Trung ương, tỉnh, huyện và từ các chương trình mục tiêu quốc gia như: Chương trình 135; định canh, đinh cư… và nguồn hỗ trợ của các cơ quan, đoàn thể, các tổ chức xã hội, cá nhân. Đối với các xã, phường, thị trấn khác, hàng năm, ngân sách Trung ương, tỉnh, huyện hỗ trợ từ 1,7 đến 3,1 tỷ đồng để xây dựng chuẩn; cơ chế huy động vốn là tỉnh chi 20% vốn đầu tư, huyện 30%, xã 50%.
Ông Hà Văn Thức, Giám đốc Sở Y tế cho biết: Từ đầu năm 2006 đến hết năm 2009, toàn tỉnh đã xây dựng được 107/180 trạm y tế xã, phường, thị trấn đạt chuẩn quốc gia (chiếm 59,4% tổng số trạm y tế trên trong toàn tỉnh), như vậy để hoàn thành chỉ tiêu đề ra sẽ còn trên 70 trạm phải đạt chuẩn trong năm 2010, điều này không khả thi bởi tổng mức đầu tư cho việc xây dựng 01 trạm y tế quá thấp ( xây mới 270 triệu đồng/ trạm; cải tạo, nâng cấp 150 triệu đồng/trạm), trong khi hiện nay, để xây dựng được một trạm y tế phù hợp với hoạt động chuyên môn của ngành phải đầu tư từ 1,2 đến 1,6 tỷ đồng.
Trên thực tế, việc huy động tiền đối ứng của người dân cũng rất khó khăn. Đối với các trạm y tế xây dựng bằng nguồn kinh phí tài trợ (Dự án Atlantic philantropies tài trợ trên 1 tỷ đồng/trạm), UBND các huyện đã cam kết với Ban Quản lý Dự án của tỉnh là phần công trình phụ trợ của trạm y tế (sân trạm, đường, tường rào, cổng trạm, vườn thuốc nam) sẽ do địa phương đối ứng xây dựng. Tuy nhiên, qua thực tế 2 đợt triển khai nâng cấp, xây dựng mới 35 trạm trong năm 2008 - 2009, một số địa phương chưa thực hiện đúng cam kết, có trạm y tế đã bàn giao, đưa vào sử dụng hơn 6 tháng, nhưng địa phương vẫn chưa xây dựng xong các công trình phụ trợ, vì vậy nhà tài trợ không đồng ý cho tiếp tục xây dựng các đợt tiếp theo.
Điều đó cho thấy, việc lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng xã đạt chuẩn Y tế quốc gia của cấp huyện, xã chưa thực sự quyết liệt, có nơi còn coi đây là trách nhiệm riêng của ngành y tế. Cụ thể là năm 2006 có 04 địa phương không có xã đạt chuẩn đó là: T.P Thái Nguyên, T.X Sông Công, các huyện Định Hóa, Đồng Hỷ; năm 2007, có 05 địa phương là T.P Thái Nguyên, T.X Sông Công, các huyện Phổ Yên, Phú Lương, Võ Nhai. Các trạm y tế đạt chuẩn từ năm 2006 đến nay chủ yếu được xây dựng bằng nguồn kinh phí của Nhà nước và sự tài trợ của dự án, nhiều xã chưa thực hiện được phần đóng góp của mình; các nội dung về vệ sinh môi trường (Hố xí, giếng nước, xử lý phân, rác, thuốc trừ sâu…) chưa được các cấp chính quyền và người dân quan tâm đúng mức.
Trong năm 2010, được sự quan tâm của tỉnh về nguồn vốn đối ứng và sự giúp đỡ của Dự án Atlantic philantropies, sẽ có 50 xã, phường, thị trấn trên địa bàn được nâng cấp, xây dựng mới với kinh phí đầu tư từ 1,7 đến 2 tỷ đồng/trạm. Đây là nguồn hỗ trợ quan trọng để thực hiện Đề án chuẩn quốc gia về y tế xã tuy nhiên rất cần sự vào cuộc tích cực hơn nữa của cấp uỷ đảng, chính quyền sự ủng hộ của nhân dân các địa phương được hưởng Dự án.
