Tăng cường bảo vệ các tuyến đê trong mùa mưa lũ

Thái Nguyên có 2 sông chính là sông Cầu và sông Công với diện tích lưu vực là 4.430 km2. Toàn tỉnh có 47,4 km đê, 7 kè lát mái, 5 kè mỏ hàn cứng và 23 cống tiêu thoát lũ dưới đê, trải dọc theo bờ tả sông Cầu và sông Công có nhiệm vụ bảo vệ tính mạng, tài sản, hàng nghìn hecta đất canh tác cho người dân T.P Thái Nguyên, huyện Phú Bình và Phổ Yên.

Nhiều năm trở lại đây, Nhà nước đã đầu tư hàng chục tỷ đồng để tu bổ và nâng cấp hệ thống đê điều, ngoài ra người dân cũng đã đóng góp tiền, vật tư, công sức để nâng cấp các công trình đê, kè, cống. Tuy nhiên hệ thống đê điều ở Thái Nguyên còn tiềm ẩn nhiều sự cố có thể xảy ra mỗi khi mùa mưa lũ tới.

Ông Đinh Khắc Tĩnh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT cho biết: Thái Nguyên có 5 tuyến đê bảo vệ các khu dân sinh, kinh tế, khu công nghiệp Trung ương và địa phương, các cơ sở quốc phòng, Quốc lộ 3, đường sắt Hà - Thái thuộc huyện Phú Bình, Phổ Yên và T.P Thái Nguyên gồm: tuyến đê Chã, đê Sông Công, đê Hữu Cầu, đê Gang thép và tuyến đê Hà Châu. Căn cứ vào hiện trạng đê điều hiện nay, tỉnh ta xác định có 2 khu vực trọng điểm là kè Phù Lôi thuộc tuyến đê Chã (huyện Phổ Yên) và đê Hà Châu đoạn K9 + 700 đến K10 + 200 (huyện Phổ Yên). Cụ thể, kè Phù Lôi thuộc tuyến đê Chã (huyện Phổ Yên) gần sát với thềm sông, nền đê ở đây yếu, phía trong lại có nhiều hồ, ao và giếng nước ăn. Khu vực này thường xảy ra hiện tượng mạch đùn, bãi sủi và có cả giếng phụt. Nghiêm trọng hơn là hiện nay, lòng sông thuộc đoạn đê này đang bị đe doạ bởi nạn khai thác cát sỏi trái phép khoét sâu lòng sông tới 3 đến 4 m, dễ gây ra sạt, lở kè. Còn tại  tuyến đê Hà Châu đoạn K9 + 700 đến K10 + 200 (huyện Phổ Yên) cũng đang ở mức báo động. Trước đây, đê được đắp theo phương pháp thủ công nên thân đê yếu, chênh lệch cao trình chân đê và mặt đê là 7m, chưa có cơ đê phía sông, mặt cắt đê nhỏ, bề rộng chỉ từ 4 - 4,5m, phía sông dòng chảy sát vào chân đê, phía trong có nhiều ruộng trũng. Mỗi mùa mưa lũ đến, hàng chục nghìn cư dân trong đê thuộc các huyện Phổ Yên, Phú Bình lại lo lắng trước nguy cơ vỡ đê có thể đến bất cứ lúc nào. Ngoài ra, trên một số đê, do phương tiện giao thông đi lại với mật độ dày đặc khiến cho mặt đê hư hỏng nhiều đoạn.

Cùng với sự xuống cấp của các tuyến đê, nhiều công trình thuỷ lợi lớn nhỏ của tỉnh cũng đang trong tình trạng hư hỏng. Toàn tỉnh hiện có 899 hồ chứa và tràn, 2.547km kênh đất, 1.435 kênh bô tông hóa… Ngoài việc phục vụ kinh tế - xã hội của tỉnh, hệ thống các công trình thuỷ lợi còn đóng vai trò rất quan trọng trong công tác điều tiết lũ trong mùa mưa, giảm thiểu tác hại của lũ lụt cho vùng hạ lưu. Tuy nhiên, hầu hết các công trình thuỷ lợi của tỉnh được xây dựng cách đây 50 đến 60 năm, do cấp huyện và những tổ, đội thuỷ nông quản lý, nên việc tu sửa hàng năm không được chú trọng, nhiều công trình không được sửa chữa trong một thời gian dài. Từ năm 2002, nhiều công trình thuỷ lợi được bàn giao về cho Sở Nông nghiệp và PTNT quản lý. Rất nhiều công trình khi bàn giao về không còn hồ sơ quản lý do bị mất hoặc bị thất lạc không tìm thấy, mà hầu hết số công trình này đã bị xuống cấp từ nhiều năm.

Theo đồng chí Đặng Viết Thuần, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng ban Chỉ huy Phòng chống lụt bão tỉnh: Mục tiêu mà tỉnh ta đặt ra là phải giữ an toàn hệ thống đê theo mức thiết kế. Nhằm đạt yêu cầu này, công tác tuần tra, canh gác, phát hiện sớm các hiện tượng hư hỏng về đê, kè, cống để xử lý ngay khi mới phát sinh là quan trọng nhất. Theo đó, tỉnh ta đã chỉ đạo các địa phương cần đánh giá đúng thực trạng đê điều, xác định những trọng điểm xung yếu để xây dựng phương án hộ đê chống lụt. Đồng thời, kiểm tra chặt chẽ công tác chuẩn bị hộ đê như thành lập các lực lượng xung kích, chuẩn bị phương tiện, vật tư dự phòng, tập huấn kỹ thuật và diễn tập các tình huống hộ đê phù hợp với tình hình cụ thể ở các xã có đê.

Khi có bão lũ xảy ra, các phương án bảo vệ đê, phòng chống lụt bão phải được triển khai đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở. Ban chỉ huy PCLB các cấp phải chủ động huy động nguồn nhân lực, vật tư, tổ chức tuần tra, canh gác, xử lý sự cố, hộ đê chống lụt. Khi khẩn cấp phải huy động kịp thời lực lượng xung kích, phương tiện vật tư, chủ động xử lý tình huống nhanh, hiệu quả ngay từ đầu, phối hợp với các ngành để làm tốt công tác bảo vệ, phòng chống lụt bão.

Tuy nhiên, giải pháp mấu chốt để quản lý tốt các công trình thuỷ lợi của Thái Nguyên còn phụ thuộc rất nhiều vào sự phân cấp quản lý cụ thể đối với chính quyền địa phương hưởng lợi từ các công trình này, tránh tình trạng để việc quản lý các công trình thủy lợi là "chuyện riêng" của ngành Nông nghiệp như hiện nay.