Lặng lẽ một đời thầy

Dù hẹn trước và đến trường từ rất sớm nhưng chúng tôi vẫn phải đợi thầy. Sáng nào cũng vậy, 6h15 là thầy đã có mặt ở phòng, đọc tài liệu rồi đi một vòng quanh trường kiểm tra xem có vấn đề gì không?. Hình ảnh người thầy hiền từ, mộc mạc như người cha, người chú của mình đã in đậm trong trái tim biết bao thế hệ học trò. Người mà chúng tôi nói ở trong bài viết này chính là thầy giáo Ma Văn Đổng, Hiệu trưởng Trường THPT Bình Yên (Định Hoá).  

Với 59 năm tuổi đời, 33 năm tuổi nghề, thầy Đổng đang chuẩn bị nhận sổ hưu nghỉ chế độ. Khi hỏi điều gì tâm đắc nhất khi gần cả cuộc đời gắn bó với mái trường này, thầy chỉ cười hiền: “Nguyện ước lớn nhất của đời tôi là có một môi trường học tập tốt cho con em đồng bào các xã phía Tây Nam của huyện thì nay đã thành sự thực. Đối với tôi, như vậy đã quá mãn nguyện rồi”.

Ma Văn Đổng sinh ra và lớn lên ở chính tại xã Bình Yên. Hồi đó cả huyện mới có 1 trường phổ thông nằm ở trung tâm huyện. Để học hết trung học, cậu học trò Ma Văn Đổng phải đi bộ hơn 2 tiếng đồng hồ mới tới được trường. Ước mơ trở thành người thầy giáo để mang kiến thức đến cho học sinh đã thôi thúc Ma Văn Đổng làm hồ sơ thi và đỗ vào Khoa Địa lý Trường Đại học Sư phạm Việt Bắc. Năm 1971, khi đang là sinh viên năm thứ 2, Ma Văn Đổng cùng bao sinh viên khác khoác ba lô lên đường Nam tiến và được biên chế vào Trung đoàn 36, Sư đoàn 308 Anh hùng chiến đấu trực tiếp tại chiến trường Quảng Trị. Sau khi đất nước thống nhất, anh tiếp tục trở về trường học tiếp đại học, đến năm 1977 ra trường được phân về Phòng Giáo dục Định Hoá làm việc. Đến cuối năm 1978, anh được điều chuyển sang làm giáo viên của Trường THPT Định Hoá. Năm 1985, Trường THPT Định Hoá hình thành phân hiệu thứ hai của tại xã Bình Yên, thầy được điều về gần nhà giảng dạy. Đến ngày 20-11-1987, tại lễ công bố quyết định thành lập trường, thầy được bổ nhiệm làm Phó Hiệu trưởng. Mặc dù gọi là trường, nhưng cơ sở vật chất dạy học hầu như không có gì. Phòng học chủ yếu làm bằng tranh tre nứa lá.

Năm 1990, thầy được giao giữ chức Quyền Hiệu trưởng. Thời điểm này, điều kiện của đất nước còn gặp nhiều khó khăn, số học sinh bỏ học gần hết, toàn trường chỉ còn 82 học sinh. Cùng với đó, đời sống, thu nhập của giáo viên thấp khiến tâm lý chung của giáo viên chán nản vô cùng. Cộng với đó là ở huyện Đại Từ có 1 trường THPT kỹ thuật phải giải thể… Lãnh đạo xã, huyện cũng đến và "động viên" các thầy cô nhà trường là nên giải thể ngôi trường này. Nguy cơ mất trường là chắc chắn. Sau nhiều thức trắng thầy nghĩ nếu Ban Giám hiệu, giáo viên đồng ý giải thể ngôi trường này thì thiệt thòi lớn nhất sẽ là con em đồng bào các xã thuộc khu vực ATK và bản thân giáo viên mất việc làm. Vì điều kiện kinh tế khó khăn, tuy trường ở ngay gần nhà mà nhiều em còn bỏ học, huống hồ gì đi bộ lên tận trung tâm huyện cách hơn 10km để học cấp 3. Vì thế, bên cạnh động viên các thầy cô khắc phục khó khăn, đến từng nhà vận động học sinh trở lại trường, thầy Đổng xuống thẳng Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) trình phương án xin dạy cả học sinh THCS. Được sự đồng ý của Sở, Trường đảm nhiệm dạy cả cấp 2 của xã Bình Yên. Sĩ số học sinh tăng dần theo từng năm, đảm bảo việc làm, thu nhập cho cán bộ, giáo viên. Song điều quan trọng hơn cả là thầy Đổng đã khẳng định được với ngành, địa phương rằng việc tồn tại của ngôi trường này ở khu vực này là chủ trương hoàn toàn đúng đắn. Tuy nhiên, vấn đề cấp bách nhất đối với nhà trường lúc này lại là cơ sở vật chất, do thiếu nhiều phòng học, Trường phải tổ chức học 2 ca, thậm chí 3 ca. Nếu trông chờ vào nguồn vốn xây dựng cơ bản tập trung của tỉnh thì rất lâu. Thầy Đổng lại "lọ mọ" xuống gặp các kỹ sư của Xưởng thiết kế thuộc Sở Xây dựng nhờ thiết kế luận chứng kỹ thuật đầu tư xây dựng trường. Sau đó, cho dịch sang cả tiếng Anh gửi các cơ quan chức năng ở Hà Nội và Bộ GD & ĐT. Sau khi nghiên cứu kỹ luận chứng kỹ thuật, Bộ GD & ĐT đã cử cán bộ lên nắm tình hình, khảo sát và quyết định cho trường hưởng nguồn vốn chương trình mục tiêu của Bộ để xây dựng cơ sở vật chất trường, lớp. Việc đầu tư tiến hành qua 2 giai đoạn với số tiền hiện nay đã lên tới gần 20 tỷ đồng. Đến nay, Trường đã có một cơ ngơi khang trang, hiện đại với 24 phòng học cao tầng, 9 phòng bộ môn, khu nội trú 14 phòng, nhà đa năng, hiệu bộ… Hiện nay, đơn vị thi công đang hoàn chỉnh nốt 6 phòng học, 1 thư viện thân thiện, 20 phòng nội trú … kịp đưa vào sử dụng đầu năm năm học mới này. Quy mô học sinh cũng tăng, từ chỗ chỉ dạy học sinh THPT, Trường đã được Sở GD & ĐT đồng ý cho dạy thêm hệ THCS nội trú. Trung bình lưu lượng học sinh của 2 hệ mỗi năm học là gần 2 nghìn em.

Do trường đóng ở địa bàn đặc biệt khó khăn, kinh tê - xã hội chậm phát triển, trình độ dân trí thấp nên chất lượng đầu vào học sinh thấp. Mặt khác, đội ngũ cán bộ, giáo viên còn thiếu so với yêu cầu của công việc, đa phần giáo viên trẻ về tuổi đời, tuổi nghề, thiếu cốt cán  những bộ môn văn hoá… tác động không nhỏ tới sự phát triển của Nhà trường. Xác định rõ, công tác xây dựng đội ngũ là giải pháp then chốt để nâng cao chất lượng dạy và học, thầy Đổng đã động viên cán bộ, giáo viên đi học nâng cao trình độ. Trung bình mỗi năm Trường cử từ 2-3 cán bộ, giáo viên đi học sau đại học. Đến nay, 100% giáo viên của trường đạt chuẩn, trong đó có 6 giáo viên trên chuẩn. Cùng với đó, vào đầu năm học, Nhà trường đều tổ chức khảo sát chất lượng học sinh để làm căn cứ phân loại, có biện pháp giảng dạy cũng như phối hợp với các bậc phụ huynh, phụ đạo cho học sinh yếu kém, bồi dưỡng học sinh giỏi. Nhà trường đặc biệt quan tâm ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào dạy học thông qua việc tập huấn CNTT cho giáo viên trong soạn giảng, khai thác thông tin bổ trợ cho quá trình giảng dạy. Đến nay, 100% giáo viên của Trường đã sử dụng thành thạo các phương tiện CNTT hỗ trợ quá trình giảng dạy. Bản thân thầy Đổng dù làm cán bộ quản lý, nhưng vẫn trực tiếp đứng lớp theo bộ môn mà mình được giao. Năm nào thầy cũng có học sinh giỏi cấp tỉnh môn mình phụ trách. Năm học 2008-2009 có 3 học sinh, năm học 2009-2010 có 4 học sinh đạt danh hiệu học sinh giỏi cấp tỉnh. Các phong trào do ngành phát động, Trường đều thực hiện tốt, mà điển hình là phong trào "xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực", Trường đã đảm nhận chăm sóc, bảo vệ 3 điểm di tích là Đồi Khau Tý, Rừng Thàn Mát và Khu tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Đèo De… Nhờ có những biện pháp phù hợp, đặc biệt là vai trò đầu tầu gương mẫu của người đứng đầu Nhà trường, chất lượng giáo dục ở Trường THPT Bình Yên được nâng lên theo từng năm. Nếu như năm học 2007-2008, tỷ lệ học sinh khá, giỏi chiếm 24,3% thì năm học 2008-2009 nâng lên là 27,8%; tỷ lệ học sinh yếu kém năm học 2007-2008 là 20,9%, thì năm học 2008-2009 giảm xuống còn 16,1%; tỷ lệ đỗ đại học lần 1 năm học 2007-2008 là 11,8% thì năm học 2008-2009 nâng lên là 15,3%... Trường liên tục được công nhận là trường tiên tiến, tiên tiến xuất sắc; chi bộ đạt trong sạch vững mạnh. Cá nhân thầy Ma Văn Đổng nhiều năm liền là Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở, được Sở GD&ĐT, UBND tỉnh, Bộ GD&ĐT tặng Bằng khen.

 Khi nhắc tới thầy Đổng, cả Hội đồng sư phạm Nhà trường đều thuộc lòng bài thơ của cô giáo Ma Thị Hạnh, tổ Toán viết về thầy dưới nhan đề "Vì một mái trường" và bảo với chúng tôi, bài thơ chính là khắc hoạ chân thực nhất về thầy Ma Văn Đổng.

"Sáu mươi tuổi tóc nhuốm màu bụi phấn

Vệt thời gian hằn rõ dấu chân chim

Suốt cuộc đời ấp ủ một trái tim

Vì mái trường vì tương lai đàn em nhỏ…

Nhớ những ngày sơ khai thuở trước

Lớp học đơn sơ mưa gió tả tơi

Học trò đến lớp mỗi ngày một vơi

Thầy băn khoăn tại đâu trò như thế?...

Từ một mái trường có lúc tưởng khuyết danh

Nay đã trưởng thành qua hai mươi năm bão táp

Tên gọi Bình Yên nay đã vang dội khắp

Sánh ngang tầm với trường bạn bốn phương

Bao gian khổ nay đã lắng trong

Đôi mắt sâu những nếp nhăn hiện rõ

Thầy về hưu mái trường sừng sững đó

Bao đàn em thơ lớp lớp trưởng thành

Suốt cuộc đời giữ trọn thanh danh

Thày dành lại cho đàn con tiếp bước

Mãi là tấm gương người thầy đi trước

Chúng con noi theo để vững bước tương lai".