Cùng với hoạt động của Thanh tra Nhà nước, đội ngũ thanh tra nhân dân (TTND) đã đóng vai trò quan trọng trong việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân, chủ động phát hiện, kiến nghị xử lý những sai phạm, tiêu cực ngay tại cơ sở... Thực tế hoạt động của Ban TTND xã Đào Xá (Phú Bình) đã chứng minh điều đó. Vừa qua, Ban TTND xã Đào Xá vinh dự được nhận Bằng khen của Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam vì có thành tích xuất sắc trong công tác TTND giai đoạn 2006-2010.
Với nhiệm vụ giám sát việc thực hiện Nghị quyết HĐND, theo dõi việc thực hiện chủ trương, chính sách của Nhà nước, thu chi ngân sách xã và các công trình phúc lợi và cơ sở hạ tầng do UBND xã xây dựng; vay vốn đầu tư của các hội, đoàn thể và việc thu, chi 6 loại quỹ của nhân dân cũng như khiếu nại, tố cáo của nhân dân… từ năm 2005 đến nay, Ban TTND xã đã phát hiện và kiến nghị giải quyết gần 200 vụ việc, chủ yếu là về các lĩnh vực vi phạm đất đai, giao thông đường bộ và xây dựng cơ sở hạ tầng như cứng hóa kênh mương, làm đường giao thông. Qua điều tra, xác minh sự việc, Ban đã tiến hành hòa giải ở cấp xóm và xã là gần 120 vụ việc, trong đó hòa giải thành công trên 80 vụ việc. Một số vụ việc được Ban phát hiện, giải quyết kịp thời như: Giám sát thi công Trường Mầm non cụm Trung tâm xã Đào Xá, Ban phát hiện đơn vị thi công mua gạch loại 2 xây dựng nhưng lại ghi là gạch loại 1 đã đề nghị đơn vị thi công nhanh chóng khắc phục. Hay vụ việc xóm Đoàn Kết, gần 290 hộ dân đóng tiền sử dụng điện cho Trưởng xóm nhưng đồng chí này không nộp về xã theo quy định mà cá nhân đã giữ lại. Ban TTND xã nhận được kiến nghị của người dân, sau nhiều ngày xác minh sự việc đề nghị Trưởng xóm Đoàn Kết trả lại số tiền 6 triệu đồng nộp vào công quỹ. Trong giám sát thi công một số công trình cứng hóa kênh mương và làm đường giao thông nông thôn, Ban đã phát hiện một số đơn vị thi công bớt vật liệu xây dựng. Năm 2010, giám sát việc thi công công trình nhà trạm y tế xã với tổng số vốn đầu tư trên 3 tỷ đồng, Ban đã phát hiện đơn vị thi công làm sai khoảng cách tấm đan sắt để “ăn bớt” số lượng sắt. Ban đã đề nghị đơn vị thi công nhanh chóng khắc phục, để thi công công trình đảm bảo chất lượng…
Trò chuyện cùng chúng tôi, ông Phạm Công Khai, Trưởng Ban TTND xã Đào Xá cho biết: Những thành tích mà Ban TTND xã đạt được là do Ban có tổ chức chặt chẽ và cách làm chủ động. Bên cạnh đó, mỗi thành viên trong Ban đều làm việc tích cực, nhiệt tình, trách nhiệm với tinh thần khách quan, vô tư, công khai, dân chủ, tranh thủ sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng và phát huy quyền làm chủ của người dân. Hiện Ban TTND xã gồm 9 thành viên, 1 đồng chí là Trưởng ban, 1 đồng chí là Phó Trưởng ban. Ngay từ khi mới thành lập (năm 1996), Ban đã thống nhất xây dựng quy chế hoạt động cụ thể, phân công công việc cho các thành viên khoa học, sát với thực tế. Xã có 7 xóm, được chia làm 2 khu vực do 2 đồng chí trưởng, phó ban phụ trách chung. 7 đồng chí thành viên, mỗi người phụ trách một xóm. Các thanh tra viên mỗi tháng có báo cáo bằng văn bản những vụ việc xảy ra ở xóm mình nộp cho trưởng, phó ban. Hàng năm, Ban TTND đều tổ chức tập huấn nghiệp vụ và chia sẻ kinh nghiệm cho các thành viên, có mời Thường vụ Đảng ủy đến cho ý kiến chỉ đạo.
Có thâm niên 10 năm làm Trưởng xóm rồi Phó Chủ tịch MTTQ xã, hiện lại kiêm Trưởng Ban TTND xã và Chủ tịch Hội Người cao tuổi xã nên ông Khai hiểu rất rõ việc gần dân để hiểu dân và nắm bắt tình hình sát thực tế có ý nghĩa như thế nào. 7 xóm trong xã ông đều nắm rõ đặc điểm tình hình cụ thể, đồng thời phân công các thành viên trong Ban có nhiệm vụ thông tin nhanh chóng với Ban TTND khi có vụ việc gì bất thường. Khi nhận được kiến nghị của người dân, Ban TTND tiến hành họp bàn, lên kế hoạch và nhanh chóng điều tra, xác minh sự việc. Đối với các công trình cơ sở hạ tầng, trong quá trình các đơn vị thi công, các thành viên luôn phát huy tinh thần trách nhiệm, bám sát công trình, yêu cầu các đơn vị thi công đúng thiết kế, đảm bảo chất lượng, tiến độ, để tiền đóng góp của nhân dân được sử dụng đúng mục đích. Nếu những vụ việc liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người dân, sau khi giải quyết, ông Khai cùng các thành viên trong Ban TTND đều tổ chức họp dân để thông báo rõ ràng. Các vụ việc được Ban xác minh và xử lý kịp thời đã mang lại niềm tin trong nhân dân về sự công bằng, dân chủ, công khai.
Trong những năm qua, nhờ sự giám sát chặt chẽ trên tất cả các mặt kinh tế, chính trị, xã hội của Ban TTND xã Đào Xá, số đơn thư khiếu nại vượt cấp đã ngày càng giảm. Trong xã, người dân hiểu và chấp hành khá tốt những quy định, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Cùng với đó, những công trình giao thông nông thôn, cơ sở hạ tầng do xã làm chủ đầu tư được Ban TTND giám sát thi công đảm bảo chất lượng đã góp phần làm cho bộ mặt nông thôn ở Đào Xá thêm khang trang.