Ở mảnh đất Thái Nguyên – nơi nhà báo lão thành Hồng Hà - một trong những nhà báo lớn của nền báo chí cách mạng Việt Nam từng nhiều năm gắn bó, được tin ông ra đi, những người làm báo Thái Nguyên và nhân dân nơi vùng ATK Việt Bắc - Thủ đô gió ngàn vô cùng tiếc thương.
Cuộc đời, sự nghiệp và những cống hiến của ông cho nền báo chí cách mạng nước nhà, tình cảm sâu đậm của ông đối với đồng bào các dân tộc Thái Nguyên… tất cả như ùa về trong tâm khảm những người làm báo chúng tôi, đột ngột và quá đỗi bất ngờ. Còn tôi, một nhà báo trẻ từng vinh dự gặp ông, vinh dự được ông cởi mở tâm tình và vinh dự được phỏng vấn ông, tâm trạng của tôi thật khó tả khi bất ngờ xem chương trình Thời sự trên VTV1 ngày 17/1/2011 và nhận được tin ông đã vĩnh viễn ra đi…
Khi nhà báo Hồng Hà còn sống, tôi đã vinh dự được gặp ông tại phòng làm việc của ông ở phố Nguyễn Cảnh Chân – Hà Nội tháng 4/2010. Hơn một giờ gặp, ông đã để lại cho tôi ấn tượng mạnh mẽ về một nhà báo lão thành mà trước đó tôi mới chỉ nghe nói đến hoặc biết qua phim ảnh chứ chưa từng được gặp mặt. Và có một điều ở ông làm tôi nhớ mãi đó là qua câu chuyện của ông, chúng tôi mới biết được một chi tiết quan trọng mà ít người biết: Mảnh đất Thái Nguyên chính là mảnh đất được đón nhận không khí hoà bình sớm nhất và đầu tiên trên cả nước sau 9 năm trường kỳ kháng chiến.
Sau chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, Ngày 23/6/1954 tại ATK Định Hoá – Thái Nguyên, nhà báo Hồng Hà cùng một số đồng nghiệp nhận chỉ thị được cử đi theo đoàn đại biểu Bộ Tổng tư lệnh ta đàm phán với phía Pháp về đình chiến ở Đông Dương. Đoàn Đại biểu Bộ Tổng tư lệnh ta do thiếu tướng Văn Tiến Dũng làm trưởng đoàn.
Ngày 25/6/1954, Đoàn các phóng viên báo chí đi dự hội nghị đàm phán Trung Giã được một sỹ quan quân nhu lấy từ trong kho cấp cho vải trắng đủ để may mỗi người một chiếc sơ mi và vải kaky vàng để may bộ âu phục. Chiều tối hôm ấy, cả đoàn lên xe, nhà báo Hồng Hà ngồi trên xe vận tải Môlôtôva của Liên Xô không mui, không ghế từ An toàn khu Định Hoá về thị xã Thái Nguyên.
Đoàn xe đi trong đêm tối với đường xóc dữ dội. 7h sáng ngày 26/6/1954, Đoàn xe ô tô có nhà báo Hồng Hà rời thị xã Thái Nguyên đi về phía Phổ Yên, Trung Giã. Lúc này, phía ta và Pháp đã thoả thuận: từ nay đến suốt thời gian Hội nghị Trung Giã, phía Pháp đình chỉ ném bom, bắn phá dọc đường số 3 từ thị xã Thái Nguyên đến Trung Giã. Phía ta ngừng phục kích, đánh mìn từ Cầu Đuống đến Trung Giã.
Vậy là lần đầu tiên sau nhiều năm kháng chiến , nhà báo Hồng Hà và Đoàn đàm phán của ta được đi ô tô ngay giữa ban ngày từ An toàn khu về tới gần thủ đô Hà Nội. Nhà báo Hồng Hà cho rằng đó là những giây phút đầu tiên được hưởng không khí hoà bình, Thái Nguyên là thủ đô kháng chiến, là An toàn khu và Thái Nguyên cũng chính là nơi đầu tiên được hưởng không khí hoà bình sau 9 năm kháng chiến trường kỳ.
Trong cuốn sách “Viết cùng năm tháng” giới thiệu một số bài báo tiêu biểu của nhà báo Hồng Hà, khi nói về chi tiết này có đoạn viết thật cảm khái mà khi đọc lại cảm thấy như đang được xem lại 1 cuốn phim, được hình dung ra cái cảnh tượng xúc động ngày ấy: “ Xe ô tô chúng tôi chạy giữa đồng bằng, không khí mát rượi. Các anh chị dân công đang lấp các hố và ổ gà trên đường số 3, dừng tay vẫy nón về phía xe chúng tôi: “Hoan hô bộ đội Cụ Hồ”. Nhân dân và nhiều nhất là các cháu thiếu nhi ở các làng ven đường ùa ra reo mừng. Chúng tôi thật xúc động được sống những giờ phút hoà bình đầu tiên sớm nhất nước ”.
Ngay trong những năm tháng kháng chiến gian khó, khi sống và làm việc ở Thái Nguyên, ở Chiến khu Việt Bắc, nhà báo Hồng Hà đã có nhiều tác phẩm báo chí để lại dấu ấn sâu sắc đối với người đọc. Ở Chiến khu Việt Bắc, nhà báo Hồng Hà được quân và dân ta nhắc đến với loạt bài điều tra về về vụ xử án Đại tá Quân nhu Trần Dụ Châu năm 1950 – một vụ tham nhũng lớn xảy ra trong những ngày cả nước kháng chiến. Loạt bài của ông đã đăng trên nhiều số báo trên báo Cứu Quốc từ ngày 20/9/1950. Nhà báo Hồng Hà kể: Ngày ấy, kháng chiến rất khó khăn, tất cả dồn công, của để kháng chiến nhưng một vụ tham nhũng lớn thế nếu thông tin rộng ra liệu nhân dân có chê trách, kẻ địch có thể lợi dụng vào đấy để nói xấu ta không? Và quan điểm thông tin về vụ việc này của Bác Hồ, của Đảng ta là phải thông tin công khai để nhân dân biết pháp luật của chúng ta nghiêm minh, chúng ta không sợ phê bình và phê bình khuyết điểm .
Tháng 4-2010, nhà báo Hồng Hà lên với Thái Nguyên. Dịp ấy, giới báo chí cả nước hành hương về nguồn, thăm khu di tích Thôn Roòng Khoa, xã Điềm Mặc, huyện Định Hoá, Thái Nguyên - nơi thành lập Hội nhà báo Việt Nam và đó cũng là nơi năm xưa cơ quan báo Cứu Quốc của nhà báo Hồng Hà từng làm việc, tôi được gặp ông nhiều hơn. Hôm ấy, trên sân khấu Trung tâm Văn hoá và hội nghị Thái Nguyên, Chương trình Giao lưu “Hội ngộ nơi nguồn cội” được truyền hình trực tiếp trên sóng truyền hình trong cả nước. Khi được hỏi ông nghĩ thế nào về cách hiểu báo chí là quyền lực thứ 4 trong xã hội, nhà báo Hồng Hà đã rất thẳng thắn: Giá trị của Báo chí là tiếng nói của Đảng và Nhà nước, diễn đàn của nhân dân. Báo chí hoạt động vì Tổ quốc, vì nhân dân, hoạt động theo Hiến pháp, luật pháp, chứ không có quyền lực cá nhân nào trong Báo chí. Báo chí không phải là thứ đứng trên xã hội, báo chí là tiếng nói của Đảng, nhà nước và nhân dân, phải hoạt động theo quy định của pháp luật, vì lợi ích của nhân dân. Những chia sẻ của ông trong đêm giao lưu ấy là những điều tâm huyết của ông và thế hệ những nhà báo lão thành trao gửi đến thế hệ những người làm báo trẻ hôm nay.
Dù ông đã qua nhiều cương vị công tác, là cán bộ cấp cao của Đảng nhưng trong tâm trí của tôi, ông thật gần gũi và giản dị. Tôi vẫn còn nhớ lần đầu gặp ông tại Hà Nội, khi biết tôi là người dân tộc Tày ở Thái Nguyên, ông rất hóm hỉnh kể chuyện ngày xưa khi lên ATK công tác, ông còn biết nói những câu tiếng Tày với những cô gái Tày ở chiến khu nữa và ông rất nhớ Thái Nguyên.
Vậy là ông không về thăm lại mảnh đất ATK Thái Nguyên được nữa. Chúng tôi cũng chẳng thể được gặp lại ông trong cuộc đời này. Núi rừng ATK, đồng bào vùng ATK Thái Nguyên sâu nặng nghĩa tình sẽ mãi mãi không còn được gặp lại ông với nụ cười hiền hậu. Từ quê hương ATK Thái Nguyên, xin được thắp nén nhang thơm tiễn biệt ông với những tình cảm chân thành của một nhà báo trẻ qua bài viết này.
Nhà báo Hồng Hà đã đi xa nhưng cuộc sống và sự cống hiến của ông, những lời nhắn nhủ tâm huyết của ông về nghề báo thật quý báu đối với tôi cũng như với các thế hệ nhà báo hôm nay và mai sau. Bất giác tôi lại chợt nhớ đến câu nói của nhà Vật Lý Isaac Newton: “Sở dĩ tôi thấy được xa hơn là nhờ đứng trên vai những người khổng lồ”./.
.jpeg?width=300&height=-&type=resize)
.jpg?width=300&height=-&type=resize)
