Trong chuyến công tác đến huyện Đại từ) mới đây, chúng tôi ghé thăm chợ xã Văn Yên (nằm gần UBND xã). Vì là chợ phiên (5 ngày họp 1 lần) nên có khá đông người đến mua bán, trao đổi hàng hóa. Ngoài các mặt hàng thường có ở các chợ quê, chúng tôi còn thấy có 3 quầy bán thuốc tân dược thu hút khá đông người mua, mặc dù người bán thuốc không đeo biển tên, không mặc trang phục của ngành y tế, mọi loại thuốc được bày chung trên một chiếc bàn.
Trong khi, thuốc là loại hàng hóa đặc biệt, thường chỉ được bán ở những cơ sở y tế, hoặc nhà thuốc, quầy thuốc có địa chỉ rõ ràng, người bán hàng phải có một trình độ về ngành dược nhất định… chứ hiếm khi bày bán trong các chợ phiên như thế này. Quan sát một lúc, chúng tôi thấy, hầu hết người đến mua đều không có đơn thuốc, họ thường nói triệu chứng bệnh với người bán thuốc, hoặc nói luôn loại thuốc cần mua (trong đó có cả thuốc kháng sinh), sau những trao đổi và mặc cả về giá tiền, họ được người bán hàng đưa cho thuốc. Anh Nguyễn Văn Hào, trú tại xóm Dưới, xã Văn Yên (một trong những người mua thuốc tại chợ) cho biết: Cứ đến chợ phiên, chủ của các quầy thuốc này lại vào đây bán thuốc. Tan chợ, họ lại chuyển thuốc về quầy thuốc tại nhà.
Trao đổi với chúng tôi, dược sĩ Hoàng Thị Nghĩa, Trưởng phòng quản lý Dược, Sở Y tế Thái Nguyên cho biết: Việc kinh doanh thuốc như trên chưa đúng với các quy định của Nhà nước, vi phạm này không chỉ diễn ra ở Đại Từ mà còn ở nhiều chợ thuộc các huyện: Võ Nhai, Định Hóa. Thường thì những người bán thuốc như thế này đã thực hiện đăng ký kinh doanh nhưng là ở các địa điểm cố định đã được Sở Y tế thẩm định và cấp phép. Việc đi bán thuốc tại chợ phiên của các xã là kinh doanh sai quy định. Theo Nghị định 45/2005/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế, hành vi này có thể bị phạt tiền từ 500 nghìn đồng đến 1 triệu đồng; thậm chí, nếu bán các loại thuốc phải kê đơn mà không có đơn của bác sĩ sẽ bị phạt tiền từ 1-3 triệu đồng.
Theo quy định của Bộ Y tế, các cơ sở bán lẻ thuốc phải đạt nguyên tắc, tiêu chuẩn GPP (thực hành tốt nhà thuốc) thì mới đủ điều kiện kinh doanh thuốc. Theo tiêu chuẩn này thì ngoài việc chủ cơ sở phải có Chứng chỉ hành nghề dược theo quy định hiện hành, nhân viên trực tiếp tham gia bán thuốc phải có bằng cấp chuyên môn dược và có thời gian thực hành nghề nghiệp phù hợp với công việc; có đủ sức khỏe, không bị mắc bệnh truyền nhiễm; không đang trong thời gian bị kỷ luật từ hình thức cảnh cáo trở lên có liên quan đến chuyên môn y, dược. Cơ sở vật chất, kỹ thuật của cơ sở bán lẻ thuốc phải có địa điểm cố định, riêng biệt; bố trí ở nơi cao ráo, thoáng mát, an toàn, cách xa nguồn ô nhiễm; xây dựng chắc chắn, có trần chống bụi, tường và nền nhà phải dễ làm vệ sinh, đủ ánh sáng nhưng không để thuốc bị tác động trực tiếp của ánh sáng mặt trời; về diện tích phải phù hợp với quy mô kinh doanh nhưng tối thiểu là 10m²; có đủ thiết bị để bảo quản thuốc tránh được các ảnh hưởng bất lợi của ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, sự ô nhiễm, sự xâm nhập của côn trùng…
Việc kinh doanh thuốc trái với các quy định của Nhà nước như trên không những gây khó khăn cho ngành Y tế trong việc quản lý hành nghề dược tư nhân mà còn trực tiếp ảnh hưởng tới sức khỏe của người dân. Khi bị ốm, đau người dân không qua cơ sở y tế khám, điều trị mà tự đến chợ mua thuốc sẽ dễ gây ra tình trạng lạm dụng thuốc kháng sinh, dùng thuốc không đúng liều, đúng thuốc, gây kháng thuốc. Đối với một số bệnh chuyên khoa cần được chỉ định điều trị rất khắt khe, dùng sai thuốc sẽ không khỏi, khi bệnh nặng lên thì việc điều trị gặp nhiều khó khăn.
Để ngăn chặn được tình trạng này, dược sĩ Hoàng Thị Nghĩa cho biết: Các huyện cần phối hợp với cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, xử lý các chủ quầy thuốc cố tình vi phạm, đặc biệt là trạm y tế xã, với chức năng quản lý về y tế của mình, khi phát hiện hành vi trên, cần tham mưu, đề xuất với UBND xã lập biên bản, chuyển các cơ quan chức năng xử lý. Bên cạnh đó, mỗi người dân cũng cần nêu cao ý thức bảo vệ sức khỏe cho bản thân và người thân, không nên mua và sử dụng các loại thuốc tùy tiện, tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.
