Tháng Giêng, khắp nơi trên địa bàn tỉnh đều diễn ra các hoạt động văn hóa, tâm linh thu hút sự quan tâm của hàng nghìn người. Đây là dịp để du khách tìm hiểu bản sắc văn hóa của mỗi vùng miền và tham gia các trò chơi dân gian bổ ích. Nhưng, bên cạnh những hoạt động giải trí lành mạnh, ở không ít các lễ hội, đã xuất hiện những trò sát phạt nhau, thu hút nhiều người tham gia và làm xấu đi hình ảnh của ngày hội truyền thống.
Gần đây nhất, chúng tôi có dịp tham gia Lễ hội Lồng Tồng ở ATK Định Hóa. Đây là Lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa của người dân tộc Tày, được diễn ra vào ngày mùng 10 tháng Giêng hàng năm. Song song với các trò chơi dân gian như: tung còn, chọi gà, bịt mắt bắt dê…còn là các trò đỏ đen dưới nhiều hình thức như: úp xu, ném vòng, thả tôm-cua-cá, giải thế cờ…
Theo quan sát của chúng tôi, hầu hết những “sòng bạc” ở các lễ hội như thế này diễn ra rất cơ động và gọn nhẹ. Chỉ cần một tờ giấy in hình tôm-cua-cá, một cái chén và vài đồng xu tự chế, hay một bộ cờ là đã có thể tập hợp được người chơi. Trong những trò cờ bạc bịp trên thì úp xu là trò thu hút nhiều người tham gia nhất. Một lần đoán xu, người chơi phải chi từ 100.000 đồng trở lên, nếu đoán trúng thì số tiền thưởng sẽ tăng gấp 5 lần số tiềng đặt cược, nhưng rất khó để kiếm được tiền từ chủ trò. Trong trò chơi úp xu, chủ trò hành nghề bằng một chiếc chén và những đồng xu được chế tạo từ trước với các kích cỡ khác nhau. Khi có người chơi, họ thường cài người tham gia chơi với số tiền lớn và tỏ ra chơi rất trung thực để hấp dẫn du khách. Đặc điểm của nhóm cờ bạc bịp kiểu này là thường hoạt động theo nhóm từ 5-6 người. Sau khi người chơi thấy “ngon ăn” và đặt tiền với số lượng nhiều thì chủ trò bắt đầu ra tay lừa đảo. Khi người chơi biết chính xác trong chén có bao nhiêu đồng xu mới tham gia đặt cược, nhưng bằng sự nhanh tay, khôn khéo và một vài thủ thuật, thừa lúc người chơi đếm tiền để đặt, chủ trò bắt đầu gian lận bằng việc thêm vào hoặc bớt đồng xu ra. Động tác này diễn ra rất nhanh, chỉ trong vòng 1-2 giây khiến người chơi rất khó phát hiện. Nhiều người đến khi mất trắng tiền vẫn còn khẳng định tận mắt nhìn thấy 3 đồng xu, mà khi chủ trò mở chén ra chỉ còn 2 hoặc đã tăng lên 4. Mặc dù người chơi biết chắc là mình thắng nhưng vẫn phải “ngậm bồ hòn làm ngọt” bởi không có bằng chứng gì dưới “nghệ thuật biểu diễn” của chủ trò.
Có một tâm lý chung của người tham gia lễ hội là tư tưởng muốn thử vận may đầu xuân nên phần lớn họ rất hào hứng, ham vui. Đến khi thua rồi thì lại muốn gỡ cho bằng được, được rồi lại muốn được thêm nên rất nhiều người rơi vào tình trạng “dở khóc, dở cười” khi không thoát ra được những trò đỏ đen này.
Nếu như trước đây, chơi cờ tướng là một thú vui tao nhã trong những lễ hội đầu xuân thì thời gian gần đây, ở không ít lễ, hội đã bị biến thể dưới hình thức giải cờ thế “ăn” tiền với mức ăn chênh lệch 1 “ăn” 5, “ăn” 6 hoặc cao hơn. Nhìn qua các thế cờ, những tưởng dễ thắng nhưng thực ra, trong đó là hàng loạt những mánh cờ bịp bợm. Các đối tượng cờ bạc bịp này thường có 2-3 người, mỗi khi có người đến xem chúng lại “diễn kịch” tranh giành một nước cờ nào đó và “ăn” rất nhiều tiền để thu hút sự chú ý của “con mồi”. Trên thực tế, những thế cờ mà chúng bày ra đa phần là những thế cờ không thể hóa giải, phần thắng chắc chắn trong tay chúng, vì thế mà không ít người ham mê cờ tướng đã “sập bẫy”.
Mặc dù năm nào lực lượng công an và các cơ quan chức năng cũng vào cuộc tăng cường kiểm tra tại các lễ hội, nhưng những trò cờ bạc bịp vẫn diễn ra. Bởi các đối tượng bày trò đã khá quen thuộc địa bàn cũng như nhận diện “người ngoài cuộc”. Hầu như tại mỗi sới bạc đều được bố trí “vệ tinh” từ vòng ngoài để khi có “động” lập tức báo về tụ điểm bằng điện thoại thoại di động. Bởi vậy, mỗi khi có lực lượng chức năng đến thì họ “lẩn” rất nhanh, sau đó đâu lại vào đấy. Bên cạnh đó, việc xử lý các đối tượng lừa đảo chủ yếu mới chỉ dừng lại ở việc xử lý hành chính và tịch thu dụng cụ hành nghề nên chưa có tác dụng răn đe cao. Để tránh cảnh “tiền mất, tật mang” cho mình trong khi các cơ quan chức năng vẫn chưa tìm ra giải pháp hữu hiệu ngăn chặn tình trạng trên, mỗi du khách hãy tự tránh xa những trò chơi đỏ đen và cảnh báo cho những du khách khác nhằm góp phần làm trong sạch không khí lễ hội du xuân.
