Giảm lây nhiễm HIV qua phương pháp điều trị thay thế các chất dạng thuốc phiện

Hiện nay, toàn tỉnh có trên 6.000 người sử dụng ma túy, 80% xã, phường, thị trấn có người nghiện ma túy, trong đó tập trung chủ yếu tại T.P Thái Nguyên và các huyện: Đồng Hỷ, Đại Từ, Phổ Yên, Phú Lương, Phú Bình.

Tính đến hết tháng 6-2011, toàn tỉnh có 7.898 người nhiễm HIV; 3.652 bệnh nhân AIDS; 1.736 người đã tử vong do AIDS. Hầu hết người nhiễm HIV bị lây nhiễm qua đường máu do dùng chung bơm kim tiêm (chiếm 63,82%) và quan hệ tình dục không an toàn. Đây thực sự là tình trạng đáng báo động, cần có biện pháp hữu hiệu để ngăn ngừa.

Kết quả điều tra ngẫu nhiên mới đây trong nhóm 450 người nghiện ma túy tại 5 huyện của tỉnh có số người nghiện cao cho thấy: 95% sử dụng tiêm chích; 88% dùng ma túy từ 3 năm trở lên, cá biệt có trường hợp đã 47 năm sử dụng ma túy; 42% chưa lập gia đình; 60% người nghiện đã từng đi cai nghiện ma túy ít nhất 1 lần. Hình thức cai nghiện hiện nay các đơn vị chức năng đang triển khai đó là cai nghiện tập trung. Trung bình mỗi năm, Trung tâm chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh được giao chỉ tiêu cai nghiện cho 350 người bắt buộc và 100 người tự nguyện. Tại các trung tâm Chữa bệnh - giáo dục - lao động xã hội T.P Thái Nguyên, huyện Phổ Yên, Đại Từ mỗi năm cũng chỉ cai nghiện được cho khoảng 500 người. Ngoài ra, tại các phường, xã còn áp dụng hình thức cai nghiện tại cộng đồng; hình thức can thiệp giảm tác hại, chủ yếu là cấp phát bơm kim tiêm (bao phủ khoảng 35% số người nghiện ma túy). Tuy nhiên điều đáng nói ở đây là tình trạng tái nghiện rất cao (trên 80%), số người sử dụng các chất dạng thuốc phiện (hêrôin) liên tục tăng, vì thế đã gây áp lực không nhỏ cho các địa phương.

Mới đây, phương pháp điều trị thay thế các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone đã được tỉnh triển khai với 5 cơ sở điều trị Methadone được mở tại T.P Thái Nguyên và các huyện: Đồng Hỷ, Đại Từ, Phổ Yên. Đây là một phương pháp điều trị đã được áp dụng tại nhiều nước trên thế giới, kết quả thu được rất khả quan. Methadone là thuốc uống nên không bị nguy cơ lây nhiễm, tác dụng lâu (uống 1 lần/ngày), không gây buồn ngủ hoặc phê. Ảnh hưởng lâm sàng của Methadone là ngăn ngừa được hội chứng cắt cơn (xuất hiện trong vòng 12 giờ không sử dụng ma túy, cao điểm vào khoảng giữa 2-4 ngày. Đây là thời điểm nặng nhất trong hội chứng cai, người cai nghiên ma túy thường vật vã, thèm chất ma túy, nôn mửa, đau bắp thịt, xương và bị tiêu chảy, hiện tượng thèm muốn tăng mạnh khiến người nghiện có thể làm bất cứ điều gì để có được ma túy...). Cần hiểu rõ việc điều trị bằng Methadone bởi đây không phải là phương pháp cai nghiện ma túy mà chỉ là điều trị thay thế các chất dạng thuốc phiện, nghĩa là mỗi khi đến lúc lên cơn nghiện, thay vì tìm hêrôin để sử dụng, người bệnh đến cơ sở điều trị để uống Methadone. Người bệnh chỉ uống thuốc duy nhất một lần trong ngày, có sự giám sát chặt chẽ của cán bộ y tế.

Đến thăm cơ sở điều trị Methadone tại Trung tâm Y tế huyện Đồng Hỷ, chúng tôi được ông Phan Sĩ Thực, Giám đốc Trung tâm cho biết: Việc áp dụng điều trị thay thế bằng Methadone cho những người nghiện hêrôin là một giải pháp hữu hiệu hiện nay. Biện pháp này không gây nhiễm độc hệ thần kinh trung ương; chi phí điều trị cho bệnh nhân chỉ vào khoảng 500.000 đồng/tháng (ít hơn 20 lần so với số tiền mà người nghiện phải bỏ ra để mua hêrôin); giảm kinh phí chi cho việc điều trị nghiện ma túy, AIDS, lao và các bệnh nhiễm trùng cơ hội; giảm cung, giảm cầu hêrôin. Hiệu quả lớn nhất khi điều trị thay thế bằng Methadone là giảm được sự lây nhiễm HIV qua đường máu, giảm tình trạng tội phạm liên quan tới ma túy. Trong quá trình uống thuốc trong thời gian dài (nhiều năm), người bệnh sẽ được tư vấn, giúp đỡ để dần dần từ bỏ sự lệ thuộc vào ma túy, chấm dứt quá trình điều trị…

Hiện tại, qua sự hỗ trợ của Dự án Life Gap, cơ sở điều trị thay thế những Methadone tại Trung tâm Y tế Đồng Hỷ đã bố trí được 5 phòng chức năng phục vụ cho việc điều trị như: phòng khám, tư vấn, xét nghiệm, kho thuốc, đặc biệt là phòng cấp phát thuốc có trang bị hệ thống camera giám sát quá trình uống thuốc của bệnh nhân. Theo kế hoạch, năm 2011, Trung tâm sẽ thu dung điều trị cho 100 bệnh nhân, năm 2012 sẽ thu dung điều trị cho 250 bệnh nhân. Hiện Trung tâm đã thu dung được 12 bệnh nhân, dự kiến sẽ bắt đầu tiến hành điều trị từ ngày15-8, thuốc sẽ được cấp miễn phí cho bệnh nhân.

Có thể thấy, việc điều trị thay thế bằng Methadone kết hợp với các biện pháp giáo dục, trị liệu, quản lý… tạo việc làm ổn định sẽ giúp người nghiện từ bỏ hoàn toàn tình trạng lệ thuộc vào ma túy, qua đó góp phần giảm tỷ lệ lây nhiễm HIV, mang lại lợi ích cho người bệnh và cả cộng đồng, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển.