Xây dựng đón đền bù: Tự mình “gánh” nợ

Trong khi 41 hộ dân ở Phục Linh, Đại Từ phải di dời ra khỏi khu vực nguy hiểm để đến nơi ở tạm, một số gia đình còn bị thiệt hại về người, tài sản thì một bộ phận người dân địa phương (là hàng xóm, láng giềng) lại thờ ơ trước những mất mát đó, chỉ chú tâm vào mục đích kiếm lợi từ việc xây dựng đón đền bù.

Theo suy nghĩ của chúng tôi và cũng là của nhiều người, đó chính là sự “vô cảm” khó có thể chấp nhận. Sự “vô cảm” đó ngay cả chính quyền địa phương cũng không thể ngờ tới. Ông Nguyễn Quang Vinh, Bí thư Đảng uỷ xã Phục Linh buồn rầu nói: Đúng vào lúc “nước sôi lửa bỏng”, khi mọi người đang tập trung cho công tác cứu hộ, cứu nạn thì một số đối tượng lại tranh thủ xây dựng nhằm kiếm lợi cho bản thân. Giờ mọi việc tạm ổn, xã kiểm tra thì không kịp trở tay vì nhiều nhà đã xây dựng, cơi nới xong.

Theo chân cán bộ Mỏ than Phấn Mễ và xã Phục Linh, chúng tôi có dịp “mục sở thị” hoạt động xây dựng, cơi nới trái phép tại 2 xóm Khuôn 2 và Khuôn 3. Cùng với Khuôn 1 (nơi xảy ra vụ sạt lở bãi thải), xóm Khuôn 2 và Khuôn 3 nằm gần khu vực bãi đổ thải nhất. Tại xóm Khuôn 2, có khoảng hơn chục gia đình đã tiến hành xây dựng, cơi nới để đón đền bù. Nhiều nhà dùng tấm tôn, kèo sắt làm mái che kín toàn bộ khu nhà đang ở, sân chơi, vườn, ao... Bờ ruộng, bờ thửa, hàng rào… đều được người dân mang gạch, đá về xây tường bao quanh. Nhiều nhà xây chỉ xếp gạch, đá và dùng bùn đắp mạch là xong.

Đối với xóm Khuôn 3, hoạt động xây dựng đón đền bù đang diễn ra sôi động giống như công trường. Dừng chân trước một công trình đang xây dở ngay sát bên đường, chúng tôi nhận thấy, công trình này (được gọi là nhà ở) chỉ có 4 bức tường bao quanh, gần như không xây móng. Bên cạnh đó có phần móng một ngôi nhà ống nhưng được xếp bằng gạch xỉ với mạch vữa được trộn từ cát và bùn đất. Khi chúng tôi đặt câu hỏi, liệu công trình xây dựng này có đảm bảo an toàn cho người ở thì chủ nhà nói giọng tỉnh bơ: Việc đó không quan trọng vì đằng nào xây xong cũng đập. Nếu xây chắc chắn quá thì sau này gỡ bỏ sẽ không lấy lại được phần gạch nguyên vẹn.

Chúng tôi mang thực tế đang diễn ra tại xóm Khuôn 3 cùng những thắc mắc về việc tại sao chính quyền địa phương không vào cuộc để trao đổi tiếp với ông Nguyễn Quang Vinh, Bí thư Đảng uỷ xã Phục Linh, được biết: Xóm Khuôn 3 là khu vực chưa được xác định và công bố là vùng nguy hiểm, phải di dời khẩn cấp nên việc ngăn cấm người dân xây dựng, cơi nới trong thời điểm này là không dễ. Tuy nhiên, khi chúng tôi đặt câu hỏi về trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc không kịp thời phát hiện, xử lý các trường hợp xây nhà trái phép, không phép thì ông Nguyễn Quang Vinh mới thừa nhận: “Để chúng tôi cử cán bộ địa chính, xây dựng của xã xuống kiểm tra cụ thể rồi sẽ xử lý sau…”.

Thiết nghĩ, để giải quyết tình trạng này, ngoài việc tiến hành kiểm tra, phát hiện và yêu cầu dừng ngay việc xây dựng công trình đón đền bù của một số hộ dân ở các xóm Khuôn 2, Khuôn 3, chính quyền xã Phục Linh cũng cần phải tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, vận động để người dân hiểu, tự động tháo dỡ những công trình đã xây dựng trái phép, đồng thời tuân thủ các quy định của Nhà nước về xây dựng công trình dân sinh.

Đối với những hộ dân xóm Khuôn 2 và Khuôn 3, việc tự phát đầu tư xây dựng, cơi nới để mong được đền bù chính lại là việc làm “xôi hỏng bỏng không” vì Nhà nước sẽ không đền bù cho những trường hợp xây dựng trái phép, không phép, đấy là chưa nói tới việc khu vực xóm Khuôn 3 không chắc đã nằm trong diện phải di dời, giải toả. Được biết, một số gia đình đã vay tiền ngân hàng để đầu tư xây dựng, cơi nới. Tới đây, chính họ sẽ là những gia đình đầu tiên phải oằn mình cõng trên vai gánh nặng trả nợ ngân hàng.