Thực hiện Luật Đất đai: Nhiều doanh nghiệp vi phạm

Việc các tổ chức, doanh nghiệp được thuê đất để thực hiện các dự án trên địa bàn tỉnh nhưng không sử dụng đúng mục đích hoặc chưa sử dụng vẫn còn diễn ra phổ biến thời gian qua. Qua các đợt thanh, kiểm tra hàng năm của Sở Tài nguyên và Môi trường cho thấy, không ít doanh nghiệp tên tuổi cũng góp mặt trong danh sách các đơn vị sai phạm.

Doanh nghiệp tư nhân Phương Thu, có trụ sở tại phường Tích Lương (T.P Thái Nguyên) là một trong những đơn vị điển hình vi phạm các quy định pháp luật về đất đai thời gian qua. Năm 2004, Doanh nghiệp này đã được tỉnh bàn giao 2.130m2 đất, thời hạn sử dụng 50 năm, để sử dụng vào mục đích xây dựng xưởng sửa chữa ô tô và lắp ráp các loại máy công cụ. Tuy nhiên, tại thời điểm kiểm tra (tháng 10-2011), Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường đã phát hiện Doanh nghiệp tư nhân Phương Thu không sử dụng đất vào mục đích như đăng ký mà chuyển sang lĩnh vực sản xuất kinh doanh đồ gỗ. Hơn nữa, Doanh nghiệp này còn sử dụng hơn 1.000m2 đất ngoài chỉ giới được thuê từ năm 2004 đến nay và điều đáng nói là toàn bộ số đất trên đều chưa nộp tiền thuê đất… Theo Kết  luận của Thanh tra Sở thì sai phạm chủ yếu của Doanh nghiệp này chính là sử dụng đất sai mục đích, sử dụng đất ngoài diện tích được thuê, không có bản cam kết bảo vệ môi trường…

Một trường hợp khác cũng khá tiêu biểu là Công ty TNHH Chế biến lâm sản thương mại Từ Sơn. Ngày 23-1-2008, đơn vị này được phê duyệt Dự án xây dựng phòng nuôi cấy mô tế bào, nhà ươm giống và trồng hoa cây cảnh với diện tích trên 7.100m2 tại xã Quyết Thắng (T.P Thái Nguyên). Tuy nhiên, Doanh nghiệp đã không thực hiện theo Dự án được phê duyệt mà chuyển toàn bộ diện tích đất được cấp sang xây dựng nhà trọ cho sinh viên thuê ở. Như vậy, Doanh nghiệp này đã sử dụng đất sai mục đích và bước đầu bị cơ quan chức năng của tỉnh xử phạt vi phạm hành chính 10 triệu đồng.

Cùng với việc sử dụng đất sai mục đích, không ít doanh nghiệp mặc dù đã đưa vào sử dụng nhưng tiến độ triển khai dự án quá chậm, cá biệt có đơn vị còn bỏ trống đất một thời gian dài không triển khai xây dựng dự án. Mới đây, tỉnh đã có quyết định thu hồi Giấy Chứng nhận đầu tư của một số đơn vị như thế, trong đó phải kể đến 2 doanh nghiệp là: Công ty CP Tập đoàn Tân Cương - Hoàng Bình và Công ty TNHH Ô tô Trường Hải. Được giao hàng nghìn mét vuông đất tại những vị trí đắc địa trên địa bàn T.P Thái Nguyên nhưng hai đơn vị này không triển khai thi công các dự án đã được phê duyệt, làm ảnh hưởng đến tốc độ phát triển kinh tế cũng như môi trường đầu tư của tỉnh.

Từ năm 2007 đến nay, một loạt doanh nghiệp sai phạm về đất đai được nhắc đến, trong đó có cả những doanh nghiệp có tên tuổi như: Công ty Kim khí Bắc Thái, Công ty CP Thương mại Thái Nguyên, Liên đoàn địa chất Đông Bắc, Công ty CP Xi măng Cao Ngạn, Nhà máy Xi măng Lưu Xá, Công ty CP Khai thác than Thái Nguyên, Công ty CP Vận tải Thái Nguyên, Công ty Nhiệt điện Cao Ngạn, Công ty CP Khai khoáng miền núi, Công ty TNHH Một thành viên Mỏ và luyện kim Thái Nguyên…

5 năm gần đây, Sở Tài nguyên - Môi trường đã tổ chức hàng trăm cuộc thanh, kiểm tra việc sử dụng đất đai của các tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp. Qua đó đã phát hiện hàng chục trường hợp vi phạm với các hình thức chủ yếu là sử dụng đất không đúng mục đích, không thực hiện nghĩa vụ tài chính, để đất quá 12 tháng không sử dụng, sử dụng đất nhưng chưa hoàn thiện đủ hồ sơ, thủ tục cần thiết... Ngành chức năng đã tiến hành xử lý vi phạm hành chính, truy thu tiền thuê đất và thu hồi đất của các đơn vị sai phạm. Như vậy, sơ bộ có thể nhận thấy thời gian qua, các ngành chức năng của tỉnh tổ chức kiểm tra, xử lý vi phạm về đất đai đối với các doanh nghiệp trên địa bàn đã có nhiều chuyển biến tích cực.

Tuy nhiên, thực tế việc xử lý vẫn chưa triệt để, hiệu quả xử lý chưa cao, một số vụ việc vi phạm còn dây dưa, kéo dài chưa giải quyết dứt điểm. Có nhiều trường hợp chuyển nhượng quyền sử dụng đất trái phép, quản lý đất lỏng lẻo bị lấn chiếm hoặc sử dụng đất không hiệu quả, để hoang hóa không xác định được diện tích (nhất là đất của các tổ chức có nguồn gốc từ các doanh nghiệp Nhà nước và các nông, lâm trường quốc doanh trước đây), thuê đất để giữ chỗ, chuyển nhượng dự án thu lợi đã không bị phát hiện, làm rõ gây nhiều bức xúc trong dư luận. Theo thông tin từ Sở Tài nguyên và Môi trường thì từ trước đến nay, hoạt động thanh, kiểm tra việc sử dụng đất của các tổ chức, doanh nghiệp chủ yếu do Sở này đảm nhiệm, cấp huyện dường như đứng ngoài cuộc. Nhiều địa phương vẫn cho rằng công tác thanh, kiểm tra việc sử dụng đất là thuộc cấp tỉnh, trong khi đó Luật Đất đai quy định rõ trách nhiệm của Chủ tịch UBND các cấp trong việc phát hiện, ngăn chặn và xử lý vi phạm về quản lý đất đai trên địa bàn. Thực tế cho thấy, việc xem xét nhu cầu sử dụng đất và tính khả thi của các dự án khi trình chấp thuận đầu tư của các ngành chuyên môn hoặc cấp giấy chứng nhận đầu tư thời gian qua còn chưa chặt chẽ. Điều đó dẫn đến tình trạng một số dự án không thể triển khai hoặc triển khai quá chậm…

Qua đây một lần nữa cho thấy đã đến lúc chúng ta cần siết chặt hơn nữa công tác quản lý đất đai đối với các doanh nghiệp trên địa bàn. Đồng thời cũng rất cần những quy định về suất đầu tư, tiêu chuẩn chọn lọc nhà đầu tư nhằm hạn chế tình trạng đầu tư dàn trải, sử dụng quỹ đất kém hiệu quả và vi phạm các quy định pháp luật về đất đai.