Do không đủ điều kiện hoạt động thu gom, vận chuyển rác thải trên địa bàn thị trấn Đu (Phú Lương) nên UNBD thị trấn Đu đã yêu cầu Hợp tác xã Dịch vụ môi trường (HTX DVMT) Hưng Phú ngừng hoạt động để giao cho đơn vị khác đảm nhiệm từ ngày 1/10/2012. Tuy nhiên, ông Đặng Văn Phúc, Chủ nhiệm HTX DVMT Hưng Phú cho rằng chính quyền địa phương làm như vậy là không thỏa đáng.
HTX DVMT Hưng Phú được hình thành từ Tổ thu gom rác, thành lập năm 2001 do ông Đặng Văn Phúc làm sáng lập viên. Thời điểm này, do huyện chưa xây dựng được bãi đổ rác nên ông Phúc đã tự thuê điểm đổ tại mỏ than Phấn Mễ. Trung bình mỗi tháng, Tổ thu được 820.000 đồng phí đóng rác của 240 hộ dân và 10 cơ quan, trong khi đó tổng chi phí trong một tháng hết 1.750.000 đồng. Năm 2002, huyện Phú Lương đã đầu tư xây dựng một bể chứa rác có sức chứa 2.500m3 thuộc tiểu khu Dương Tự Minh (thị trấn Đu) và bàn giao cho Tổ thu gom rác của ông Phúc quản lý, sử dụng. Ban đầu, Tổ thu gom chở rác bằng xe đầu dọc, đến năm 2006, do lượng rác nhiều nên ông Phúc đã đầu tư 75 triệu đồng mua 1 xe ô tô trọng tải 1,5 tấn để phục vụ công việc. Cũng trong năm này, Tổ hợp tác đã phát triển thành HTXDVMT Hưng Phú. Do đường vào các tiểu khu nhỏ nên ông Phúc lại quyết định bán ô tô để mua xe đầu dọc để chuyên chở rác cho thuận tiện. Đến năm 2011, ông đã vận động được 470/524 hộ dân và 100% cơ quan trên địa bàn thị trấn đóng phí với mức 3.000 đồng/nhân khẩu, 50.000 đồng/cơ quan (dưới 20 người) và 80.000 đồng/cơ quan (từ 21 người trở lên). Từ mức lương 200.000 đồng/người/15 buổi sáng (năm 2001), đến năm 2012, lương công nhân được ông trả 2,1 triệu đồng/người/30 buổi sáng, cộng với khoản làm thêm (thu tiền rác) là 400 nghìn đồng/người. Riêng công nhân nhận phun thuốc khử ruồi, chế phẩm EM tại bãi rác được tính 50.000 đồng/lần.
Theo tính toán của ông Đặng Văn Phú, tổng số vốn ông đã đầu tư cho việc thu gom, vận chuyển rác hiện vẫn còn âm 75 triệu đồng. Số tiền này, ông đầu tư mua thuốc khử ruồi, chế phẩm EM để phun tại bãi rác nhằm hạn chế ô nhiễm môi trường; thuê người đốt rác để giảm lượng rác phải chôn lấp; thuê xe múc rác dàn đều tại bể chứa… Mặc dù doanh thu không đủ chi nhưng gần 12 năm qua, ông Phúc vẫn duy trì đều đặn công việc thu gom, vận chuyển rác của HTX.
Tuy nhiên, tháng 9/2012, lãnh đạo thị trấn Đu đã yêu cầu HTX không được dùng xe đầu dọc đi thu gom rác vì loại xe này đã bị cấm lưu hành. Đồng thời, thông báo thị trấn sẽ hợp đồng với đơn vị thu gom rác thải khác do HTX không có đủ điều kiện để tiếp tục hoạt động. Trao đổi với chúng tôi, ông Đặng Văn Phúc cho rằng: “Huyện, thị trấn yêu cầu HTX của ông ngừng hoạt động do không đủ điều kiện hoạt động để giao cho đơn vị khác đảm nhiệm là không hợp lý. Vì, HTX hoạt động theo đúng Luật HTX, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với Nhà nước, đúng quy định thu gom, vận chuyển rác cũng như chế độ với công nhân. Riêng với phương tiện vận chuyển rác, mặc dù chúng tôi biết là đã có quy định cấm lưu hành nhưng vì HTX không có kinh phí để mua ô tô thay thế ngay được nên HTX vẫn phải sử dụng xe đầu dọc…”.
Tìm hiểu nguyên nhân việc HTX phải ngừng hoạt động, chúng tôi đã có buổi làm việc với đồng chí Nguyễn Quế Sơn, Chủ tịch UBND thị trấn Đu, được biết: Sau buổi kiểm tra hoạt động của HTX ngày 3-8-2012 của HĐND thị trấn Đu, ngày 21/8/2012, HĐND thị trấn Đu đã có thông báo kết luận kiểm tra hoạt động của HTX như: Các chứng từ thu, chi của HTX không rõ ràng; số liệu không thống nhất, không theo Luật Ngân sách; có phần chi chưa đúng theo quy định của ngành Tài chính; Ban chủ nhiệm HTX hoạt động chưa đúng luật và chưa thành lập được Ban chủ nhiệm HTX mà hoạt động theo tính chất cá nhân; chưa có hợp đồng lao động với kế toán và hồ sơ quản lý công nhân; sử dụng lao động chưa đúng luật; hoạt động kinh doanh thu không đủ chi… Tiếp đó, ngày 10/10/2012, Đoàn kiểm tra liên ngành của UBND huyện, thị trấn tiếp tục làm việc với HTX. Tuy nhiên, theo kết luận tại biên bản kiểm tra, HTX vẫn không đủ điều kiện để tiếp tục thu gom, vận chuyển rác thải trên địa bàn. Do đó, UBND thị trấn đề nghị HTX sáp nhập với HTXDVMT Đồng Tâm và làm các bước giải thể HTX theo quy định.
Đánh giá về HTX, đồng chí Nguyễn Quế Sơn cho biết: Những năm qua, cá nhân ông Phúc và tập thể HTXDVMT Hưng Phú đã có nhiều cố gắng trong việc thu gom, vận chuyển rác thải trên địa bàn thị trấn. Thị trấn cũng luôn tạo điều kiện để HTX hoạt động trong thời gian qua nhưng vì HTX không xe chở rác (không đủ điều kiện để có thể tiếp tục hoạt động), và là vốn điều lệ cũng chỉ có 3,5 triệu đồng nên chúng tôi buộc phải yêu cầu HTX ngừng hoạt động để ký hợp đồng thu gom, vận chuyển rác trên địa bàn với HTXDVMT Đồng Tâm (Đồng Hỷ) để đảm bảo môi trường cho thị trấn và huyện.
Việc UBND huyện Phú Lương và thị trấn Đu giao cho đơn vị khác có năng lực hoạt động thu gom, vận chuyển rác thải trên địa bàn là đúng. Tuy nhiên, qua việc gần 12 năm tâm huyết, tận tâm gắn bó với công việc thu gom, vận chuyển rác của ông Đặng Văn Phúc cũng như công nhân HTXDVMT Hưng Phú là đều rất đáng được ghi nhận. Thiết nghĩ, chính quyền địa phương nên có sự động viên, đối với ông Đặng Văn Phúc và tập thể HTX đã làm trong suốt 12 năm qua.
