Lồng ghép công tác phòng, chống cúm A (H7N9) với các hoạt động chung của ngành y tế

Tình hình dịch bệnh nguy hiểm mới nổi trong thời gian gần đây liên tục xuất hiện và ảnh hưởng lớn tới sức khỏe người dân, như dịch cúm A (H5N1), cúm A (H1N1), chủng vi-rút mới corona, và hiện nay là cúm A (H7N9). Ðiều đó đòi hỏi các cơ quan chuyên môn cũng như chính người dân cần chủ động thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh có hiệu quả.

Ðến nay, nước ta chưa ghi nhận trường hợp cúm A (H7N9) ở trên người cũng như trên gia cầm. Tuy nhiên, nguy cơ xâm nhập, lan truyền và gây bùng phát thành dịch là rất cao nếu không quyết liệt triển khai các biện pháp phòng bệnh chủ động. Ðây là chủng vi-rút mới chưa từng gây bệnh cho người, có nguồn gốc gien từ vi-rút cúm gia cầm. Do chưa phát hiện các đàn gia cầm ốm, chết bởi vi-rút cúm A (H7N9), cho nên khó khăn trong việc kiểm soát dịch trên các đàn gia cầm, thủy cầm. Trong khi đó, đặc tính của vi-rút cúm A dễ biến đổi, tính thích nghi cao của chủng vi-rút cúm A (H7N9) ở động vật có vú, nguy cơ lây từ người sang người là có thể xảy ra. Các nhà khoa học cho rằng, vi-rút cúm A (H7N9) hiện nay có khả năng lây truyền dễ dàng hơn từ gia cầm sang người so với vi-rút cúm A (H5N1).

Thêm vào đó, đây là chủng vi-rút mới ghi nhận trên người, do đó cộng đồng chưa có miễn dịch, chưa có vắc-xin phòng bệnh, đồng thời hiện cũng chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Nếu khi lây sang người dễ bùng phát thành dịch và khó khăn trong điều trị. Nước ta có đường biên giới dài với Trung Quốc, việc giao lưu đi lại qua biên giới của người dân rất lớn, có thể gia cầm bị nhiễm vi-rút xâm nhập lậu và người dân bị nhiễm bệnh nhập cảnh vào trong nước. Theo báo cáo của một số nhà khoa học Nhật Bản và Trung Quốc đã phát hiện thấy sự biến đổi gien của vi-rút làm tăng khả năng lây truyền sang người và tiềm ẩn nguy cơ đại dịch.

 Phó Cục trưởng Y tế dự phòng (Bộ Y tế) PGS, TS Trần Ðắc Phu cho biết:  Ngay từ khi nhận được thông tin về dịch cúm A (H7N9) ghi nhận ở Trung Quốc, Bộ Y tế  đã làm việc chặt chẽ với Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Nông lương LHQ (FAO) để  chia sẻ thông tin về tình hình dịch và các biện pháp phòng, chống. Trên cơ sở kinh nghiệm phòng, chống SARS, cúm A (H5N1) và cúm A (H1N1), Bộ Y tế đã ban hành Kế hoạch chủ động ứng phó với dịch cúm A (H7N9). Theo đó, bốn tình huống dịch có thể xảy ra và tương ứng với đó là các biện pháp đối phó cụ thể. Khi chưa phát hiện ca bệnh, công tác phòng, chống cúm A (H7N9) hiện nay tập trung  vào các hoạt động: giám sát chặt chẽ để phát hiện sớm các ca bệnh; giám sát những người nhập cảnh từ vùng có dịch để phát hiện trường hợp mắc bệnh, có biện pháp xử lý kịp thời; tăng cường tuyên truyền cho người dân các biện pháp dự phòng có hiệu quả.   Bộ Y tế cũng đã yêu cầu các đơn vị xây dựng các kế hoạch một cách cụ thể để sử dụng hiệu quả, tiết kiệm các nguồn kinh phí trong nước để tránh sự chồng chéo. Trước mắt, công tác chuẩn bị phòng, chống dịch cần được triển khai quyết liệt, bám sát tình hình thực tiễn, lồng ghép công tác phòng, chống với các hoạt động chung của ngành y tế, sử dụng những nguồn kinh phí phòng, chống dịch đã được phân bổ từ đầu năm mà chưa đề xuất Chính phủ cấp bổ sung trong thời điểm hiện nay.

Việc sử dụng trang thiết bị cho việc giám sát như máy đo thân nhiệt từ xa, các hệ thống xét nghiệm xác định vi-rút, các trang thiết bị phục vụ cho công tác điều trị như máy thở, thiết bị cấp cứu tiếp tục sử dụng các trang thiết bị đã được đầu tư trước. Trong tháng 4 vừa qua, máy đo thân nhiệt từ xa của các cửa khẩu quốc tế đã giám sát hơn 267 nghìn lượt khách nhập cảnh, trong đó có hơn 90 nghìn lượt khách nhập cảnh từ Trung Quốc; đã xét nghiệm hàng nghìn mẫu bệnh phẩm của các trường hợp nghi cúm, mẫu bệnh phẩm từ người bệnh viêm đường hô hấp cấp tính để sàng lọc nhằm phát hiện sớm trường hợp mắc cúm A (H7N9)...

Ðể xác định và đưa ra những đề xuất sát với thực tế, Cục Y tế dự phòng phối hợp WHO, FAO thiết lập các nhóm công tác gồm giám sát, truyền thông, xét nghiệm và nhóm đáp ứng tình trạng khẩn cấp để phối hợp các Tiểu ban của Ban chỉ đạo quốc gia phòng, chống đại dịch cúm ở người, các đơn vị y tế để đưa ra những đề xuất nhu cầu. Các đề xuất đó mới chỉ đáp ứng được những yêu cầu cơ bản nhất. Trong tình huống dịch bùng phát và lan rộng tại Việt Nam và nhu cầu đầu tư đưa ra theo bốn tình huống chỉ là cơ sở để dự đoán và tính toán cho việc chuẩn bị huy động các nguồn lực. Trong bối cảnh hiện nay, nhu cầu đầu tư cho các tình huống: khi có ca bệnh nhưng chưa có sự lây truyền từ người sang người (tình huống hai) hay tình huống dịch bùng phát và lan rộng ra cộng đồng (tình huống bốn) mới chỉ là giả định và chưa đòi hỏi đầu tư ngay.