.jpg)
Việt Nam đang phải đối diện với những vấn đề bất cập đó là các vấn đề về sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục đặc biệt là ở tuổi vị thành niên, thanh niên (VTN/TN).
Tại cuộc họp báo Hưởng ứng ngày Dân số thế giới 11.7 do Bộ Y tế, Tổ chức Liên Hợp Quốc tại Việt Nam tổ chức, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến nhận định: “Việt Nam đã quan tâm đến vấn đề chất lượng dân số, SKSS, sức khỏe tình dục cho những cặp vợ chồng ở tuổi sinh sản. Với những người chưa lập gia đình, dù đã có những kết quả đáng ghi nhận nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế. Ngày Dân số thế giới 11.7 năm nay có chủ đề “Mang thai ở tuổi vị thành niên”. Với ý nghĩa này, Việt Nam cần có những bước đi, cách làm, chiến lược truyền thông, hành động cụ thể, để tỉ lệ mang thai ở tuổi này ngày một giảm đi.
Những cô gái chưa đến 20 tuổi nhưng đã lên bàn phá thai “nhoay nhoáy’, hay đều đặn mỗi năm 1 lần không còn là chuyện hiếm. Xót xa là khá nhiều ca thai đã to, ở tháng thứ 4-7 của thai kỳ, nặng từ 0.8 - 1kg. Trong khi đó, những trường hợp sinh non nhỏ nhất mà y học VN nuôi được còn nhỏ hơn rất nhiều, mới chỉ 0,5 - 0,6kg.
Mới 15 tuổi, nói dối 25 tuổi để phá thai
Những ngày cuối tháng 6, đầu tháng 7 được coi là thời điểm vắng bệnh nhân hơn ở Trung tâm tư vấn sức khỏe sinh sản - kế hoạch hóa gia đình (TT), BV Phụ sản TƯ. Thế nhưng, cũng chẳng ngày nào không có những ca mang thai vị thành niên (VTN) đến xin tư vấn và chủ yếu là “xử lý”.
Một cô gái mặt còn rất trẻ, mặc quần bò, nhưng bụng đã tròn lây lẩy có mặt ở TT khá sớm. Em là Nguyễn Thanh H (ở Hà Nam), sinh năm 1996, tức là 17 tuổi, đã mang thai được 25 tuần. BS Nguyễn Thị Hồng Minh, GĐ TT khám thấy đường kính lưỡng đỉnh đã đạt 62 mm, trọng lượng thai cũng đã khoảng 0.8kg. BS Minh hỏi cô vì sao có thai to như vậy mà vẫn mặc quần chật, vì sao để muộn như vậy mới đến BV? Cô gái không trả lời, nét mặt cũng không biểu lộ chút xúc động. Với những trường hợp thai to như thế này, lại là VTN, khi phá thai sẽ có rất nhiều nguy cơ và tai biến có thể xảy ra. Vì thế, các thủ tục cần làm chặt chẽ, ngoài chứng minh thư, hộ khẩu gốc còn phải có cam kết của bố mẹ, xin ý kiến Ban GĐ BV mới có thể tiến hành.
Một cô gái khác già dặn hơn, nhưng cũng chỉ là sinh viên năm thứ 2. Lời trao đổi với cán bộ tư vấn của cô khiến chúng tôi đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Cô quan hệ với bạn trai nhưng chưa từng sử dụng biện pháp tránh thai nào. Đột nhiên thấy nôn khan, thèm của chua nên mới nghĩ đến khả năng có thai, khi đó thai đã được 9 tuần. Cả bố mẹ bạn trai và bạn trai đều không muốn cho làm đám cưới nên cô đã chọn giải pháp phá thai. Cô lên mạng Internet và tìm nơi cung cấp dịch vụ có giá thành rẻ, phù hợp với mình! Hóa ra, cô sinh viên này chưa bao giờ tìm hiểu về các phương pháp tránh thai, khi có thai thì đơn giản là đi phá, và chọn nơi giá rẻ để làm. Cũng còn rất may cho cô, dù là cung cấp giá thành rẻ, bởi mỗi ca phá thai ở TT chỉ vài trăm nghìn nhưng lại an toàn, vì đây là BV sản khoa hàng đầu cả nước.
Càng mong không phải nghe đến những từ như “dửng dưng”, “nhoay nhoáy” khi đến TT tư vấn SKSS - KHHGĐ bao nhiêu, chúng tôi lại thấy các BS, nữ hộ sinh làm công tác tư vấn ở đây nhắc đến từ này nhiều bấy nhiêu. Chị Nguyễn Thị Hồng Nhung - cán bộ TT kể lại những câu chuyện mà ai nghe cũng chỉ còn biết lắc đầu hoặc thở dài. Một cô gái từ khi bước vào cửa trường ĐH năm nào cũng đều đặn đi phá thai ở đây 1 lần. Gặp lần thứ 2, cô chỉ gật đầu khi nghe câu hỏi: Lại đi phá thải hả em? Lần thứ 3 khi cười tươi: “Cháu các bác không xa bác được nên em lại đến!” Chuyện thứ 2: Một cô gái khai hồ sơ đã 25 tuổi, có 1 con, nhỡ nên đi phá thai. Đến khi BS khám để chuẩn bị làm thủ thuật nhưng không thấy có vết rách tầng sinh môn, cũng không có vết mổ để trên bụng - các dấu hiệu cho thấy người phụ nữ đã qua sinh nở. Không qua mặt được BS, lúc đó cô mới nói thật là mình mới 15 tuổi!
Theo thống kê của TT tư vấn SKSS - KHHGĐ, BV Phụ sản TƯ trong 5 năm 2008-2012: Mỗi năm, tại đây có xấp xỉ 80-100 ca đẻ/nạo phá thai ở độ tuổi VTN. Tỉ lệ mang thai VTN trong tổng số ca nạo phá thai ở BV Phụ sản TƯ chỉ chiếm khoảng 1-3%. Còn thống kê của BV Từ Dũ (TP.HCM) cũng trong giai đoạn này, tỉ lệ đẻ/phá thai ở độ tuổi VTN cũng chiếm khoảng 2,2-3,4% tổng số ca đẻ/phá thai ở BV. Tuy nhiên, thống kê 2 năm 2011-2012, tỉ lệ phá thai VTN ở BV Từ Dũ tăng cao đột biến lên 6,6-6,8%. Theo các chuyên gia, việc gia tăng này có thể xuất phát từ 2 lý do: Thực sự là do số ca nạo phá thai tăng lên, hoặc do các em nhận thức tốt hơn về phá thai an toàn nên đến các BV chuyên khoa, có trang thiết bị, tay nghề BS tốt. Vì thế, thống kê này có sự gia tăng đáng kể như vậy.
Theo điều tra quốc gia về VTN và thanh niên Việt Nam (SAVY), tỉ lệ nạo phá thai ở VTN trên tổng số ca đẻ ước tính khoảng 20%. Như vậy, so với con số chỉ 2-3% ở BV Phụ sản TƯ, hoặc cao như 6 -7% ở BV Từ Dũ năm 2011-2012 thì cũng còn rất xa mới tới tỉ lệ 20%. Vì thế, theo các chuyên gia, con số chênh lệch đó phản ánh mảng tối trong việc phá thai không an toàn hiện nay.
Chị Hồng Nhung, TT tư vấn SKSS KHHGĐ, BV Phụ sản TƯ cho biết: “Những trường hợp thai to, khi chúng tôi hỏi lý do vì sao không đến BV sớm hơn, các bạn trả lời còn bận đi thi, kiểm tra học kỳ, hoặc còn chần chừ nên đến muộn. Có thể các em có lý do thật sự, nhưng việc để thai to, 13-22 tuần, thậm chí 23 -26 tuần phản ánh nhận thức không đầy đủ của các em. Ngoài những lỗ hổng chung về sức khỏe sinh sản, về tình dục an toàn, cách sử dụng đúng biện pháp tránh thai để có hiệu quả, còn có lỗ hổng về phá thai an toàn. Các em không biết việc phá thai ở một vài tuần đầu sẽ đơn giản hơn khi thai đã mười mấy tuần, ít nguy cơ và tai biến hơn rất nhiều.
Cú sốc đầu đời
Những trường hợp thai quá to, bắt buộc phải để đẻ, thì những cuộc trở dạ sau đó, cùng những ngày tháng mà một cô gái ở độ tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới” chắc chắn không phải là điều dễ dàng. Như PGS.TS Nguyễn Viết Tiến, Thứ trưởng Bộ Y tế, kiêm GĐ BV Phụ sản TƯ nhận định: “Đó sẽ là một cú sốc đầu đời của các em. Cơ thể người mẹ chưa đủ trưởng thành, cuộc trở dạ sẽ mang nhiều nguy cơ đẻ non, tiền sản giật, thai chết lưu. Khi sinh ra, trẻ cũng có nhiều nguy cơ tử vong hơn so với em bé được sinh ra bởi những bà mẹ trưởng thành. Với người mẹ, nhiều em chưa đủ sức cho cuộc đẻ bình thường, phải mổ. Một vết sẹo mổ đẻ ở độ tuổi VTN sẽ đi theo cô gái suốt cuộc đời không thể là một khởi đầu tốt”.
Trường hợp mang thai VTN nhỏ tuổi nhất mà các BS BV Phụ sản TƯ gặp là bé gái 12 tuổi. Các trường hợp 13-16 tuổi, tức là các em đang học cấp II, cấp III thì nhiều. Chỉ khi các em đến BV nạo phá thai, các bậc cha mẹ mới “ngã” người, họ chỉ biết việc con mình có đến trường, còn những việc khác thì hoàn toàn không rõ.
Quan hệ tình dục không an toàn dẫn đến mang thai ngoài ý muốn, phải phá thai ở độ tuổi VTN đã là một sai lầm của các em, nhưng đó cũng có cả sai lầm của những người làm cha, làm mẹ.
Sau khi biết con phải phá thai, vừa dứt cơn khóc nức nở, một người mẹ chì chiết con trước mặt cán bộ tư vấn của TT tư vấn - SKSS - KHH GĐ, BV Phụ sản TƯ: “Tao cấm mày gặp thằng đó nữa, tao sẽ đi theo mày 24/24h”. Cán bộ tư vấn đã hạ hỏa cho người mẹ: “Chị chỉ theo cháu một vài hôm, chứ không thể làm mãi như vậy được. Chi bằng trao đổi với cháu về mối quan hệ với người bạn trai nên như thế nào cho an toàn thì hơn. Còn cháu gái, cháu có khẳng định được là không bao giờ gặp người bạn trai kia, và gặp thì không có chuyện gì xảy ra không? Tình dục là nhu cầu bình thường của con người. Tốt nhất là trì hoãn việc quan hệ tình dục ở độ tuổi VTN, nhưng nếu đã không đừng được thì phải quan hệ an toàn. Có rất nhiều biện pháp tránh thai như uống thuốc, dùng bao cao su…”.
Và chị chỉ cho cô gái mô hình mô phỏng bộ phận sinh dục nữ, cơ chế mang thai, cụ thể ưu, nhược điểm từng biện pháp tránh thai. Cô gái 16 tuổi lần đầu tiên được nghe đầy đủ thông tin như vậy.
.jpg?width=300&height=-&type=resize)
