Bác sĩ Alexandre Yersin là công dân danh dự của Việt Nam

Văn phòng Chính phủ đã có Công văn thông báo ý kiến của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng về việc đồng ý truy tặng danh hiệu Công dân danh dự của Việt Nam cho nhà bác học Alexandre Yersin. Lễ công bố sẽ được tổ chức vào tối 31/12/2013. Thông tin trên được ông Lê Xuân Thân - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa - tại cuộc họp với Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch vào chiều 30/9.

Alexandre Yersin sinh ngày 22/9/1863 tại Thụy Sĩ (năm 24 tuổi ông mới nhập quốc tịch Pháp). Ông học y khoa năm 20 tuổi và là học trò xuất sắc của nhà vi trùng học nổi tiếng Pasteur, Koch. Ông từng cộng tác với bác sĩ Roux tìm ra thuốc chữa bệnh dịch hạch.
 

Mới 26 tuổi, danh tiếng của Yersin đã vang lừng trong giới khoa học. Ông đã từ giã Paris để lên đường sang Đông Dương vào cuối năm 1889. Lúc đó ông là y sĩ cho hãng tàu thủy Messageries Maritimes, mỗi lần tàu cập bến Nha Trang ông lại thích thú ngắm nhìn dãy Trường Sơn hùng vĩ, nghe niềm đam mê mạo hiểm thôi thúc và rồi ông quyết định đi bộ từ Nha Trang vào Sài Gòn. Tháng 7/1890, từ Nha Trang ông đi ngựa vào Phan Rí rồi nhờ người dẫn đường lần mò trong rừng thẳm, hai ngày sau ông đến Di Linh.


Ngày 21/6/1893, Yersin tìm ra cao nguyên Lang Biang. Lúc đó vùng này chỉ có thưa thớt vài làng người dân tộc Lát. Yersin đã đề nghị Toàn quyền Paul Doumer thành lập ở đây một thành phố nghỉ mát và dưỡng bệnh. Năm 1898, thành phố Đà Lạt được khởi công xây dựng… Năm 1894, bác sĩ Yersin dẫn theo 15 người khám phá các tỉnh Đắklắk và Kon Tum…


Năm 1895, sau khi lập Viện Pasteur Nha Trang, ông trở về Pháp để cùng các bác sĩ Calmette (được đặt tên đường ở Việt Nam cùng với Yersin) và Roux nghiên cứu thuốc trị bệnh dịch hạch. Ngoại trừ mấy năm (1902-1904) ra Hà Nội mở trường Cao đẳng Y khoa và về Pháp mấy lần thăm bác sĩ Roux, thời gian còn lại cho đến cuối đời, Yersin chỉ sống và làm việc tại Viện Pasteur Nha Trang. Ở đây ông cùng các cộng sự chuyên quan sát súc vật và tìm ra thuốc phòng và chữa bệnh cho trâu, bò…
 

Từ năm 1905-1918, ông làm Giám đốc hai Viện Pasteur Sài Gòn và Nha Trang. Năm 1925 là Tổng thanh tra các viện Pasteur Đông Pháp. Năm 1933, sau khi các bác sĩ Roux và Calmette từ trần, ông được mời về Pháp để nối tiếp chức vụ Viện trưởng Viện Pasteur Paris lừng danh thế giới nhưng ông đã từ chối vì có ý định ở lại Việt Nam cho đến mãn đời. Tên của bác sĩ Yersin vẫn có trong “Bác sĩ học viện” và “Y học Hàn lâm viện”, được thưởng Nhị đẳng Bắc đẩu bội tinh và nhiều huy chương quốc tế…

 
Ngày 1/3/1943, bác sĩ Yersin qua đời tại Nha Trang, hưởng thọ 80 tuổi. Ông được an táng trên một ngọn đồi ở đồn điền Suối Dầu. Theo di chúc của ông, đám tang đã diễn ra cực kỳ đơn giản nhưng hầu như tất cả người dân trong khu vực, từ người trí thức cho đến người dân quê mùa đều lũ lượt đến thắp hương tỏ lòng thương tiếc ông – một người bác sĩ ngoại quốc có tấm lòng nhân hậu vô biên. Ông xứng đáng là một thầy thuốc trứ danh, một nhà mạo hiểm can trường, một nhà nông học uyên bác…