Thi hành án dân sự: Nỗ lực đã có, cái khó vẫn còn

Vụ việc mà các cơ quan thi hành án dân sự (THADS) của tỉnh thụ lý, giải quyết ngày càng tăng cả về số lượng và tính phức tạp. Với nỗ lực của đội ngũ cán bộ, chấp hành viên (CHV), công tác THADS trên địa bàn những năm qua đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, ngành cũng gặp phải không ít vụ việc rất khó thực thi.

Kết quả đáng ghi nhận

Ông Dương Văn Quyết, Cục trưởng Cục THADS tỉnh cho biết: Năm 2013 ngành THADS tỉnh đạt nhiều thành tích vượt bậc. Ví dụ, tỷ lệ phân loại án có điều kiện thi hành trên tổng số việc đạt 72,49% (cao nhất từ trước tới nay). Thái Nguyên nằm trong tốp 41 tỉnh của cả nước đạt chỉ tiêu Nghị quyết số 37/2012/QH13 của Quốc hội (ngành THADS đạt trên 88% về việc, trên 77% về tiền trên tổng số án có điều kiện thi hành, ra quyết định THA đúng thời hạn đối với 100% các bản án). Tỉnh ta cũng là địa phương đứng đầu 14 tỉnh  phía Bắc trong giải quyết án thụ lý. Ngoài ra, số tiền THA đối với các khoản thu cho Nhà nước cũng đạt kỷ lục từ trước đến nay (trên 14,4 tỷ đồng, gần 88% tổng số việc có điều kiện thi hành - những năm trước chỉ đạt 4, 5 tỷ đồng).

Có được kết quả này, là do những năm qua Cục đã mạnh dạn sắp xếp, bố trí, phân công lại cán bộ lãnh đạo và CHV ở các đơn vị trực thuộc; xây dựng và dần hoàn thiện quy chế làm việc theo hướng gắn trách nhiệm với từng cán bộ, CHV, giao chỉ tiêu thực hiện nhiệm vụ THADS năm cho từng CHV. Công tác kiểm tra, giám sát việc thực thi nhiệm vụ đối với cán bộ, CHV được chú trọng từ khâu phân loại án có điều kiện hoặc không có điều kiện thi hành phải đảm bảo chính xác. Trong các buổi giao ban (từ cục đến các chi cục), các cá nhân, đơn vị phải báo cáo cụ thể về kết quả thực hiện công việc, chỉ rõ khó khăn,vướng mắc, biện pháp khắc phục, sửa chữa hoặc xin ý kiến chỉ đạo của trên… Cán bộ bị phát hiện làm việc thiếu trách nhiệm sẽ bị lãnh đạo đơn vị nhắc nhở, xử lý. Với cách làm này, tinh thần trách nhiệm và năng lực làm việc của cán bộ, CHV từng bước được phát huy.

CHV Nguyễn Văn Long, Phó phòng Kiểm tra giải quyết khiếu nại, tố cáo (Cục THADS tỉnh) chia sẻ: Nhờ sự chỉ đạo sâu sát của lãnh đạo mà tinh thần, trách nhiệm làm việc của mỗi cán bộ, CHV được nâng lên. Điều này được chứng minh bằng hiệu quả công việc của từng người, từng đơn vị.

Vẫn còn những khó khăn

Nhiều người vẫn nghĩ, khi một bản án, có hiệu lực thì cơ quan THADS chỉ cần căn cứ vào quyết định đó mà thực hiện là xong. Thực tế không hề đơn giản bởi việc THA lúc đó không còn phụ thuộc vào ý chí của các cơ quan nhà nước mà phụ thuộc vào việc đương sự có khả năng thi hành án hay không. Chẳng hạn, phần lớn các án phí, án phạt về tội phạm ma túy (chiếm gần 40% tổng số tiền mà ngành thụ lý theo loại án chủ động) gần như không có khả năng thi hành. Nguyên nhân là do đối tượng phải THA đang bị phạt tù giam, không có tài sản… Nhiều vụ việc tồn đọng kéo dài do đương sự cố tình dây dưa, chống đối không chịu THA. Với những trường hợp như vậy, ngoài việc động viên, thuyết phục, ngành THADS không ít lần phải tổ chức cưỡng chế THA để bảo đảm kỷ cương, tính nghiêm minh của pháp luật. Riêng trong năm 2013, ngành THADS đã ra quyết định cưỡng chế 243 trường hợp.

Trong thực tế, công tác THADS không chỉ gặp khó khăn trước những đương sự “cứng đầu” mà còn vấp phải những “bức chắn” bởi sự thiếu thống nhất hoặc sai sót trong quá trình giải quyết của các cơ quan liên quan. Chẳng hạn, một bản án tuyên không rõ ràng, sửa hoặc hủy án để xét xử lại sau khi tài sản đã hoặc đi vào giai đoạn thi hành cũng khiến các cơ quan THADS đau đầu. Thậm chí, có đơn vị còn bị khởi kiện ra tòa. Chẳng hạn như vụ việc liên quan đến ông Hoàng Quốc Ngân (ở xã Trung Lương, Định Hóa) mua đất trúng đấu giá nhưng không được nhận đất là một ví dụ.

Năm 2007, ông Ngân mua đất là tài sản THA do cơ quan THADS huyện Định Hóa tổ chức cưỡng chế, kê biên, đấu giá. Tuy nhiên, khi Chi cục THADS huyện định ngày giao đất cho ông Ngân thì bị Viện Kiểm sát nhân dân tối cao kháng nghị bản án đã tuyên. Mất tiền mà không được nhận đất, ông Ngân lại khởi kiện THADS huyện Định Hóa ra tòa. Tòa xét xử buộc Chi cục bồi thường cho ông Ngân. Cơ quan này đã làm đơn chống án và có đơn, báo cáo lên cơ quan Trung ương… Đến nay, theo kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, vụ án đang bị đình chỉ.

Ví dụ trên chỉ là 1 trong 6 vụ việc có tính chất phức tạp, kéo dài nhiều năm mà chưa thể thi hành được. Ngành THADS tỉnh đã phải báo cáo lên Thường trực Tỉnh ủy, HĐND và UBND cũng như Tổng cục THADS chờ chỉ đạo hướng giải quyết. Bởi vậy, để tháo gỡ những vướng mắc mà ngành THADS gặp phải, cần sự vào cuộc, thống nhất của các cấp, ngành chức năng.