Bảo vệ môi trường trong các cụm công nghiệp

Cả tỉnh có 31 cụm công nghiệp (CCN) được quy hoạch, trong đó có 18 cụm đã đi vào hoạt động với 64 dự án đăng ký đầu tư, 40 dự án đang hoạt động. Có thể nói, tình trạng ô nhiễm môi trường trong các CCN của tỉnh ta không đến mức đáng báo động như ở một số địa phương khác, nhưng cũng có không ít vấn đề đáng quan tâm.

Sự thiếu đồng bộ về cơ sở hạ tầng CCN cũng như việc các doanh nghiệp chấp hành chưa thật tốt quy định về môi trường dẫn đến ô nhiễm thể hiện rõ nhất qua trường hợp của CCN Trúc Mai (huyện Võ Nhai) mới đây. Người dân sau nhiều lần kiến nghị cơ quan chức năng vào cuộc giải quyết việc Nhà máy của Công ty CP sản xuất gang Hoa Trung xả khói bụi gây ô nhiễm môi trường không đạt kết quả như mong muốn đã tụ tâp đông người phản đối tại cổng vào CCN. Trước đó, Sở Tài Nguyên và Môi trường đã kiểm tra, lập biên bản và kiến nghị UBND tỉnh xử phạt Công ty CP sản xuất gang Hoa Trung 70 triệu đồng do những vi phạm về môi trường, yêu cầu Công ty phải lắp đặt đầy đủ các công trình hạn chế, xử lý chất thải và lập hồ sơ xin xác nhận hoàn thành các công trình này khi sản xuất trở lại. Tháng 1 vừa qua, UBND tỉnh tiếp tục ra quyết định xử phạt Công ty này 290 triệu đồng vì gây ô nhiễm môi trường, đình chỉ hoạt động đến khi bảo đảm các điều kiện theo quy định.

Ngoài ra, tại CCN Trúc Mai có 2 đơn vị khác là Nhà máy Luyện cốc của Công ty liên doanh Quý Thái và Công ty Trung Nhất Bảo Thắng cũng gây ô nhiễm. Được biết, Công ty Trung Nhất Bảo Thắng cũng đã bị lập biên bản đình chỉ hoạt động tái chế rác thải điện tử làm phát sinh khí thải độc hại. Thực tế cho thấy, một trong những nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm môi trường tại CCN Trúc Mai là hầu hết các nhà máy đều sử dụng công nghệ tương đối lạc hậu, lại chưa được lắp đặt đầy đủ các hạng mục bảo vệ môi trường. Mặt khác, dù CCN này đã có nhà đầu tư hạ tầng (chính là Công ty CP sản xuất gang Hoa Trung) nhưng hạ tầng vẫn chưa đồng bộ, như chưa có trạm xử lý nước thải tập trung, thiếu vùng đệm với khu dân cư lân cận. Thêm vào đó, theo người dân thì doanh nghiệp có biểu hiện xả thải nhiều hơn vào ban đêm để tránh bị phát hiện, nên dẫn đến tình trạng ô nhiễm làm ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và sản xuất của họ.

Tình trạng hạ tầng yếu kém và chưa đồng bộ, thiếu hạng mục bảo vệ môi trường như tại CCN Trúc Mai cũng là thực trạng chung của các CCN đang hoạt động trên địa bàn tỉnh ta. Trong số các CCN của tỉnh thì hiện mới có 12 cụm có chủ đầu tư hạ tầng, trong đó chỉ có 4 cụm cơ bản hoàn thành đầu tư hạ tầng (CCN An Khánh 1, Kha Sơn, số 2 T.P Thái Nguyên và số 3 cảng Đa Phúc). Thời gian qua, công tác thu hút nhà đầu tư tham gia xây dựng, kinh doanh hạ tầng các CCN của tỉnh gặp nhiều khó khăn. Có trường hợp nhà đầu tư được cấp phép xây dựng hạ tầng nhưng không triển khai hoặc xin trả lại dự án. Theo quy định thì CCN phải có hệ thống thu gom và trạm xử lý nước thải tập trung, địa điểm tạm lưu giữ và trung chuyển chất thải rắn, khu vực trồng cây, vùng đệm với khu dân cư… Nhưng hiện vẫn chưa CCN nào của tỉnh đáp ứng đủ các điều kiện này, đặc biệt là tất cả các cụm đều chưa có trạm xử lý nước thải tập trung.

Thông tin từ Chi cục Bảo vệ môi trường (thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường) cho thấy, hiện có không ít chủ dự án đầu tư thứ cấp vào các CCN chưa tuân thủ việc lắp đặt các hạng mục, thiết bị hạn chế ô nhiễm và xử lý chất thải (như trường hợp của Công ty CP sản xuất gang Hoa Trung đã nêu). Có đơn vị thậm chí chưa có cam kết bảo vệ hoặc báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt trước khi tiến hành sản xuất, kinh doanh. Trao đổi về vấn đề này, ông Nghiêm Xuân Nguyên, Phó Giám đốc Sở Công Thương cho biết: Có một giai đoạn, việc thu hút các dự án thứ cấp vào các CCN của tỉnh ta chưa thực sự chọn lọc, dự án áp dụng công nghệ sản xuất lạc hậu cũng được chấp thuận đầu tư, có dự án khi đi vào sản xuất vẫn “nợ” thực hiện các quy định về môi trường… Trước thực trạng này, thời gian gần đây Sở Tài nguyên và Môi trường, cơ quan chức năng cấp huyện đã tăng cường thanh, kiểm tra, nhắc nhở và xử lý các đơn vị vi phạm. Ngoài Công ty CP sản xuất gang Hoa Trung, Sở đã tham mưu UBND tỉnh ra quyết định xử phạt một số doanh nghiệp khác trong các CCN do vi phạm những quy định về bảo vệ môi trường.

Phát triển CCN là một chủ trương nhằm thúc đẩy ngành Công nghiệp, tăng cường quản lý để ngành này phát triển bền vững. Thời gian qua, sự hình thành và phát triển các CCN trên địa bàn tỉnh đã đóng góp đáng kể cho sự tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tích cực. Hiện có 64 dự án đăng ký đầu tư vào các CCN của tỉnh, trong đó 40 dự án đã đi vào hoạt động (vốn đầu tư 3.400 tỷ đồng); tổng doanh thu năm 2013 đạt 1.286 tỷ đồng, nộp ngân sách 55,4 tỷ đồng và tạo việc làm cho trên 5.800 lao động.

Tuy nhiên, những vấn đề liên quan đến môi trường trong các CCN như đang tồn tại đòi hỏi các cấp, ngành liên quan cần tăng cường công tác quản lý nhà nước, kiên quyết xử lý những doanh nghiệp vi phạm. Bên cạnh đó, việc xây dựng hạ tầng các CCN cần được quan tâm đầu tư hơn nữa. Ông Nghiêm Xuân Nguyên cho rằng, việc thu hút đầu tư cần chọn lọc, theo hướng ưu tiên những dự án áp dụng công nghệ tiên tiến, tạo ra giá trị gia tăng lớn; việc cấp phép phải theo đúng quy hoạch của CCN…