Trung tuần tháng 3-2015, Báo Thái Nguyên đã nhận được đơn phản ánh của ông nguyễn Văn Hùng đại diện cho các hộ dân ở xóm Đông, xã Đồng Bẩm, thành phố Thái Nguyên (TPTN) với nội dung: Từ tháng 8-2013, ông đã đề nghị UBND xã Đồng Bẩm xem xét, giải quyết việc gia đình ông Nguyễn Văn Hòa, thường trú tại xã đổ đất lấp đường thoát nước của 43 hộ gia đình gây ngập nước nhưng sự việc vẫn chưa được quan tâm giải quyết.
Để tìm hiểu rõ vấn đề trên chúng tôi đã đến xóm Đông. Quả thực, xóm Đông như cái phễu do phía trước Quốc lộ 1B được tôn lên quá cao so với trước đây (khoảng 50 mét); bên phải là Dự án của Công ty cổ phần PICENZA đang được đổ đất lấy mặt bằng; đằng sau là con sông Cầu uốn lượn bao quanh. Cả xóm chỉ có duy nhất một đường mương thoát nước chảy xuôi ra cửa cống thoát nước trên Quốc lộ 1B nhưng đã bị hộ gia đình ông Nguyễn Văn Hòa đổ đất lấp mất một bên cửa cống. Nếu trời mưa to dài ngày hoặc lũ lụt các hộ dân sẽ bị rơi vào tình trạng bị ngập úng. Theo một số người dân đã sinh ra và lớn lên ở đây thì, đường mương dẫn nước đã có từ những năm 60 của thế kỷ trước và được thể hiện rõ trên bản đồ địa chính năm 1960. Ông Cao Văn Khanh, là người sinh ra và lớn lên ở đây (năm nay đã 80 tuổi), nguyên là Bí thư Chi bộ xóm Đông từ năm 1987 đến năm 2000 và bà Lê Thị Vấn (năm nay 60 tuổi) đều khẳng định: Sau xóm có con sông Cầu nên mỗi khi mưa lụt là bị ngập úng. Cả xóm chỉ có một cửa cống thoát nước duy nhất ra Quốc lộ 1B để tránh gây ngập úng cho các hộ dân, hoa màu và bảo vệ đường lớn. Trong xóm có một đường mương được đào từ lâu (điều này thể hiện trên bản đồ năm 1960) vừa để phục vụ sản xuất nông nghiệp của xóm, vừa là mương thoát nước ra cửa cống Quốc lộ 1B. Mương dẫn nước này tồn tại đã nhiều năm, chỉ vài năm gần đây một số hộ đổ đất lấn chiếm làm nghẽn dòng chảy, nhưng vẫn còn một rãnh mương đi sát phần đất nhà ông Hòa chảy ra cống. Hiện nay, toàn bộ hệ thống nước thải của các hộ dân cũng chảy vào đường mương dẫn nước này nhưng đã bị gia đình ông Hòa đổ đất chặn một phía cửa cống.
Qua làm việc với ông Nguyễn Văn Thi, Chủ tịch UBND xã Đồng Bẩm, ông cho biết: Ngày 4-3-2015, ông Nguyễn Văn Hùng có ý kiến với UBND xã về việc đình chỉ đổ đất đối với gia đình ông Hòa và trả lại con mương thoát nước đã có từ những năm 60 của thế kỷ trước đi qua đất nhà ông Hòa. Xã đã thành lập đoàn công tác về xóm Đông kiểm tra hiện trạng và kết luận: “Hiện gia đình ông Hòa đang đổ đất tạo mặt bằng trên phần đất còn lại. Trên bản đồ địa chính không thể hiện con mương thoát nước nào chạy quanh khu đất nhà ông Hòa”. Đất của ông Hòa đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) năm 2011. Việc cấp đất cho ông Hòa là dựa trên bản đồ địa chính xã năm 1996. Các hộ dân cho rằng có một con mương chạy qua đất nhà ông Hòa, nhưng từ khi tôi làm công tác quản lý ở xã, trên thực địa và bản đồ địa chính xã năm 1996 đều không thể hiện con mương nào nên chúng tôi không có cơ sở giải quyết theo yêu cầu của người dân. Song, để giải quyết vấn đề này, theo tôi các hộ dân xóm Đông cần họp lại để tìm đất làm một hệ thống thoát nước ra hệ thống thoát nước của Dự án PICENZA (của Công ty cổ phần PICENZA Việt Nam) khi dự án này xây dựng xong. Tuy nhiên, qua trao đổi với các hộ dân ở đây, họ không đồng tình với cách giải quyết mà ông Chủ tịch UBND xã đưa ra vì địa thế đất của xóm như “lòng chảo”; dự án PICENZA hiện đang đổ đất lấy mặt bằng đã cao hơn nhà ở của các hộ dân nên không thể có chuyện nước chảy ngược.
Cùng với đó, vị trí có thể làm đường ống đi vào hệ thống dẫn nước của PICENZA rất bé (khoảng 1 mét) và xa, trong khi đó đường mương ra cửa cống thoát nước Quốc lộ 1B lại rất gần. Các hộ dân ở đây cho rằng: Toàn bộ hệ thống thoát nước của xóm phải được cho chảy ra cửa cống thoát nước Quốc lộ 1B mới đúng quy luật “nước chảy xuôi”. Ông Nguyễn Văn Hùng và các hộ dân ở đây còn thắc mắc: Trong khi kiến nghị của các hộ dân về con mương thoát nước cho xóm chưa được làm rõ, tại sao ông Hòa lại được cấp GCNQSĐ (cấp ngày 29-7- 2011). Về vấn đề này, ông Đặng Đình Bắc, nguyên Chủ tịch UBND xã cho biết thêm: “Diện tích đất của ông Nguyễn Văn Hòa là mua lại của một hộ dân, ông Hòa đã có đơn xin cấp GCNQSDĐ từ nhiều năm, nhưng xã chưa giải quyết cũng vì vướng mắc trong việc giải quyết đường mương thoát nước cho xóm Đông. Đến năm 2010, ông Nguyễn Văn Hùng có ý kiến với xã, tôi đã cùng 2 cán bộ của xã trực tiếp xuống xem xét thực địa và thấy ý kiến của người dân về việc cần thiết có đường mương thoát nước qua cửa cống Quốc lộ 1B là hoàn toàn hợp lý. Về phía ông Hòa cũng liên tục đề nghị được làm thủ tục cấp đất nên Hội đồng quản lý đất đai của xã đã yêu cầu ông Hòa phải chấp nhận phương án: Phối hợp với người dân giải quyết đường mương thoát nước cho xóm Đông qua cửa cống Quốc lộ 1B; trừ phần đất hành lang giao thông và phần đất công để bảo vệ đường. Nếu ông Hòa không chấp nhận yêu cầu trên thì xã chưa giải quyết. Tuy nhiên, qua rất nhiều cuộc họp nhưng ông Hòa không đồng ý thống nhất với phương án trên nên xã chưa làm thủ tục cấp đất cho ông Hòa”. Đến 30-6-2011, ông Bắc về hưu thì ngày 29-7-2011 ông Hòa đã được cấp GCNQSDĐ?
Như vậy, việc xác định lịch sử con mương thoát nước có hay không? (chúng tôi đã đề nghị xã được xem Bản đồ địa chính năm 1960 để đối chứng, nhưng qua 10 ngày cán bộ địa chính xã vẫn chưa tìm thấy bản đồ này) và cách giải quyết đường mương thoát nước cho các hộ dân xóm Đông theo hướng nào đang rất cần sự vào cuộc tích cực của UBND xã Đồng Bẩm. Cần thiết các cơ quan chức năng nên vào cuộc để giải quyết mương thoát nước, đảm bảo đời sống của 43 hộ dân, bởi Dự án PICENZA thì chưa biết đến khi nào mới xong trong khi mùa mưa lũ đang đến gần.