Từ trước đến nay, cả T.P Thái Nguyên và Sở Xây dựng đều đề xuất phương án giải quyết các khu chung cư (KCC) cũ bằng cách mời gọi và chấp thuận đầu tư cho các doanh nghiệp (DN) có năng lực nhằm cải tạo, xây mới KCC.
Đây là phương án khả quan nhất có thể giải quyết vấn đề, nhưng trên thực tế chưa DN nào đảm đương nổi. Ngay từ trước năm 2012, khi tỉnh có chủ trương mời gọi các doanh nghiệp tham gia đầu tư xây mới đối với hai KCC cũ là Phù Liễn và Trung Thành, đã có ít nhất 4 DN tên tuổi trên địa bàn đăng ký tham gia gồm: Công ty CP Đầu tư và Thương mại TNG, Công ty CP Xây dựng và Phát triển nhà Song Điền, Công ty Xây dựng và San nền Thái Nguyên (nay là Công ty TNHH Đầu tư Thái Nguyên) và Công ty CP Kim Sơn. Các đơn vị này đã được UBND tỉnh chấp thuận lập dự án đầu tư xây dựng các KCC mới thay thế các KCC cũ nói trên. Tuy nhiên, năm 2012 theo báo cáo của Sở Xây dựng thì “qua kiểm tra các đơn vị này vẫn chưa tổ chức triển khai thực hiện”. Ngay sau đó, UBND tỉnh có văn bản yêu cầu Sở Xây dựng “phối hợp với các đơn vị liên quan, đôn đốc các chủ đầu tư đã được tỉnh chấp thuận, tổng hợp báo cáo tỉnh những khó khăn, vướng mắc của nhà đầu tư trong quá trình thực hiện”.
Sau một thời gian tiếp cận, khảo sát, đến cuối năm 2014 thì chỉ còn Công ty CP Kim Sơn là tham gia thực hiện dự án xây mới KCC Phù Liễn, nhưng tốc độ triển khai vẫn chủ yếu trên giấy tờ. Và đầu năm 2015, Công ty này đã chính thức có văn bản trả lại dự án cho tỉnh. Ngày 28-1-2015, UBND tỉnh chính thức có văn bản thu hồi lại chấp thuận chủ trương đầu tư dự án KCC mới của Công ty CP Kim Sơn. Được biết, Công ty CP Kim Sơn định triển khai xây dựng hai tòa nhà 7 tầng và 15 tầng tại KCC Phù Liễn và sẽ thỏa thuận để tái định cư hoặc bồi thường cho người dân đang sống trong KCC cũ. Tuy nhiên, việc thỏa thuận với người dân của DN này không thành công. Bà con đề nghị bồi thường với mức giá cao, trong khi quỹ đất tái định cư ở vị trí tương đương trên địa bàn không có, thị trường bất động sản lại đang đóng băng buộc Công ty CP Kim Sơn phải bất đắc dĩ từ bỏ dự án sau gần 5 năm theo đuổi. Theo tiết lộ của lãnh đạo Công ty này, nếu triển khai dự án trên, chắc chắn đầu tư của DN sẽ thua lỗ.
Còn đối với KCC cũ Trung Thành, đầu năm 2013, Công ty Xây dựng và Phát triển nhà Song Điền đã làm việc với tỉnh xin được phá bỏ các dãy nhà chung cư 5 tầng để lấy đất, đổi lại sẽ xây nhà ở nơi khác cho các hộ dân. Tuy nhiên, đến nay DN này vẫn chưa thể triển khai vì nhiều lý do, trong đó có việc khó thỏa thuận tái định cư với các hộ dân.
Theo phản ánh của các DN thì không phải họ không có đủ năng lực tài chính hay chuyên môn về lĩnh vực nhà đất, mà là bởi vấn đề tái định cư cho các hộ dân không dễ. Khi người dân đang sống tại KCC, dù đã xuống cấp và luôn phải lo âu, thấp thỏm, nhưng muốn di chuyển họ đi nơi khác, chí ít cũng không được làm xáo trộn cuộc sống sinh hoạt của họ, tức là phải có nhà để ở, đấy là chưa nói chỗ ở mới phải có vị trí tương đương và an toàn hơn hiện tại. Trong khi quỹ đất tái định cư ở khu vực trung tâm của T.P Thái Nguyên lại không còn nhiều và nếu có thì việc triển khai đầu tư mất nhiều thời gian và tốn kém. Nếu có triển khai được thì mục tiêu về lợi ích kinh tế của DN gần như không đạt. Bởi vậy, DN nào cũng đều từ bỏ sau một thời gian tiếp cận.
Gần đây, trong một cuộc họp bàn về vấn đề xây dựng nhà ở xã hội cho người có thu nhập thấp của tỉnh, khi lãnh đạo UBND tỉnh đề cập đến việc xử lý các KCC cũ, ông Phùng Tiến Bộ, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Tiến Bộ liền có ý kiến đề nghị được tham gia nghiên cứu, cùng giải quyết vấn đề này. Để biết thêm phương án giải quyết các KCC cũ, chúng tôi đã tìm gặp chủ DN này. Sau khi nghe phóng viên đặt vấn đề, ông Bộ quả quyết sẽ có phương án giải quyết hợp lý đối với các KCC cũ, nhất là KCC Phù Liễn. Ông Bộ cho biết, ngay khi có được thông tin, DN đã gửi Tờ trình đến UBND tỉnh đề nghị được chấp thuận lập dự án đầu tư xây dựng mới KCC Phù Liễn thay thế KCC cũ. Theo phân tích của ông Bộ thì hiện DN đang có lợi thế lớn hơn nhiều các DN được chấp thuận trước đó vì có thể dễ dàng thỏa thuận tái định cư cho các hộ dân đang sống trong KCC cũ. Hiện Công ty đang sở hữu gần 200 căn hộ chung cư mới tại KCC Tiến Bộ, tọa lạc ngay tại phường Hoàng Văn Thụ, cách KCC Phù Liễn không xa. Công ty đang triển khai xây thêm 2 tòa nhà chung cư 10 tầng với khoảng 160 căn hộ nữa tại đây, dự kiến đầu năm 2016 sẽ đưa vào khai thác. Nếu được chấp thuận đầu tư thì việc di chuyển toàn bộ các hộ dân ở KCC Phù Liễn cũ đến sống tại KCC Tiến Bộ là rất khả thi. Ông Bộ cho biết thêm, gần đây có một số hộ dân sống tại KCC Phù Liễn đã đến mua căn hộ mới trong KCC Tiến Bộ để ở vì không chịu được cảnh luôn nơm nớp âu lo vì KCC cũ đã xuống cấp nghiêm trọng. KCC Tiến Bộ có không gian đẹp, rộng rãi, nhà ở khép kín, chất lượng phục vụ tốt, giá bán phù hợp với người có thu nhập thấp. Hơn nữa, Công ty còn là đơn vị được hưởng gói hỗ trợ 30 nghìn tỷ đồng của Chính phủ cho những hộ thu nhập thấp có nhu cầu về nhà ở. Điều đó khiến việc thỏa thuận tái định cư giữa DN và người dân sẽ trở nên dễ dàng hơn.
Đây được xem là đề xuất khả thi nhất từ trước đến nay đối với việc xử lý các KCC “già cỗi” trên địa bàn T.P Thái Nguyên bởi không thể kéo dài mãi tình trạng người dân bị đe dọa tính mạng khi phải sống trong những KCC nguy hiểm mà ngân sách địa phương thì có hạn. Mong muốn của Công ty CP Tập đoàn Tiến Bộ là được tỉnh chấp thuận đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi nhất về thủ tục, đất đai và cơ chế hỗ trợ. Các sở, ngành, địa phương liên quan cũng phải vào cuộc với DN thì mới sớm giải quyết được vấn đề. Nếu được thì KCC Trung Thành cũng có thể giải quyết theo phương án này...
