Vùng đất "chết" hồi sinh

Quảng Trị có 391.500 ha đất bị ô nhiễm nặng bởi bom, mìn, vật nổ còn sót sau chiến tranh, chiếm 83,8% diện tích đất toàn tỉnh. Được sự hỗ trợ của Trung ương, các tổ chức phi chính phủ và nước ngoài, đến nay tỉnh Quảng Trị đã rà phá xong hàng nghìn ha đất đưa vào khai thác, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện môi trường sống, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân.

Trong chiến tranh, huyện Gio Linh là một trong những địa phương bị địch rải bom, mìn dày đặc.

Có thời, việc tìm kiếm những mảnh bom, đạn còn sót sau chiến tranh là nguồn sống cho nhiều người dân. Để hồi sinh mảnh đất này, người dân Gio Linh phải trải qua bao thăng trầm, nghiệt ngã và phải đổ cả máu của mình. Anh Võ Viết Khương, ở xã Hải Thái bồi hồi nhớ lại: "Chưa bao giờ tui nghĩ mình có được cuộc sống như hôm nay. Những ngày đầu mới giải phóng, khổ cực không sao kể xiết. Hồi mới khai hoang, thỉnh thoảng bom, đạn còn sót phát nổ. Nhiều người đã nằm lại mảnh đất này giữa thời bình. Sau này, nhờ các tổ chức phi chính phủ và nước ngoài giúp đỡ tháo gỡ bom, mìn, vật nổ, người dân khai hoang đất đai sản xuất không còn sợ vấp phải bom, mìn nữa. Vùng đất "chết" Hải Thái nay đã hồi sinh, cây trồng phủ xanh khắp những vạt đồi xưa trọc trắng nham nhở vì bom đạn".

Bom, mìn, vật nổ trên địa bàn tỉnh Quảng Trị hầu như tác động đến mọi lĩnh vực kinh tế - xã hội, môi sinh, môi trường, nguồn nước, sức khỏe và nhất là số người chết, tàn tật do bom, mìn, vật nổ gây ra lên đến hàng nghìn người.

Năm 1996, Quảng Trị là tỉnh đầu tiên trong cả nước được Chính phủ cho phép thực hiện thí điểm chương trình hợp tác quốc tế rà phá bom, mìn nhân đạo, với dự án của Tổ chức Cây Hòa bình Việt Nam - Hoa Kỳ. Sau đó, tỉnh tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ nhiều tổ chức khác như: MAG, NPA, RENEW, CPI, SODI, APOPO... Bộ Chỉ huy Quân sự (CHQS) tỉnh Quảng Trị cùng các tổ chức nước ngoài luôn nỗ lực vì sự an toàn của cộng đồng, góp phần giảm tai nạn và thương vong gây ra bởi bom, mìn, vật nổ còn sót sau chiến tranh, giúp người dân từng bước ổn định cuộc sống, phát triển sản xuất.

Trưởng ban Công binh, Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị, Trung tá Đinh Xuân Lai cho biết: Những năm qua, Đội rà phá bom, mìn chuyên trách; Đại đội công binh thuộc Bộ CHQS tỉnh; các đội xử lý bom, mìn, vật nổ tại các huyện, thị xã, thành phố, Đơn vị T42, Trường Quân sự tỉnh đã nỗ lực rà phá trên diện tích hơn 4.348 ha đất, thu gom và phá hủy 272.500 quả bom, mìn và vật nổ các loại ở các địa phương, giúp người dân canh tác, sản xuất trên vùng đất sạch bom, mìn. Các lực lượng còn rà phá trên diện tích hơn 1.600 ha đất của các dự án đầu tư xây dựng đường giao thông, công trình thủy điện, nhà máy... thu gom và phá hủy hơn 5.500 quả bom, mìn, vật nổ các loại. Hiện nay, các lực lượng đang thực hiện Chương trình hành động quốc gia về khắc phục hậu quả bom, mìn sau chiến tranh giai đoạn 2010 - 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Trong chuyến thăm và làm việc tại tỉnh Quảng Trị đầu tháng 3-2015, Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Rô-sơ Gốt-te-mô-lơ bày tỏ sự hài lòng khi chứng kiến những thành quả từ sự hợp tác, hỗ trợ của Chính phủ Mỹ đối với tỉnh Quảng Trị. Trong đó, các dự án khắc phục hậu quả chiến tranh, tháo gỡ bom, mìn, vật nổ, đã góp phần trả lại sự an toàn trên những vùng đất, tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Thứ trưởng cho biết, trong năm 2015, Chính phủ Mỹ sẽ hỗ trợ tám triệu USD cho Quảng Trị thành lập trung tâm cơ sở dữ liệu giúp các đơn vị rà phá bom, mìn có thể nắm bắt những nơi có lượng đất ô nhiễm bom, mìn lớn để ưu tiên rà phá.

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Nguyễn Đức Chính cho biết, qua gần 20 năm hợp tác, các tổ chức phi chính phủ đã đạt những kết quả đáng ghi nhận. Đến hết năm 2014, các tổ chức phi chính phủ nước ngoài đã giúp tỉnh "làm sạch" 8.399 ha đất; di dời, hủy nổ an toàn 556.448 vật liệu nổ. Hiện Quảng Trị còn khoảng 80% diện tích đất đai chịu hậu quả nặng nề bởi chiến tranh. Công cuộc khắc phục hậu quả chiến tranh là quá trình lâu dài, đòi hỏi nhiều kinh phí và nỗ lực, vì vậy, tỉnh Quảng Trị mong muốn Trung ương và các tổ chức quốc tế thông qua hoạt động rà phá bom, mìn nhân đạo trên cơ sở những thành tựu đã đạt được, tiếp tục kế thừa, phát triển và mở rộng dự án, góp phần giúp tỉnh Quảng Trị trả lại mầu xanh cho những vùng đất "chết".

Với sự đóng góp tích cực của Bộ CHQS tỉnh Quảng Trị cùng các tổ chức nước ngoài, cuộc sống của người dân trên vùng đất Quảng Trị nay dần được hồi sinh. Những vùng đất được làm sạch bom, mìn giúp cho cây trái tốt tươi, người dân Quảng Trị từng bước ổn định cuộc sống, vươn lên xây dựng quê hương giàu đẹp.