Nhiều năm trở lại đây, Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên được biết đến là cơ sở y tế triển khai thành công nhiều kỹ thuật mới, khó đem lại sức khỏe cho bệnh nhân.
Trong đó, ứng dụng vi phẫu thuật nối các phần cơ thể đứt rời hoặc điều trị các tổn thương đứt mạch máu, dây thần kinh là một trong những thành công lớn giúp phục hồi vận động cho nhiều nạn nhân bị tai nạn nghiêm trọng.
Vi phẫu thuật là những phẫu thuật sử dụng đến kính hiển vi với độ phóng đại thông thường từ 10 - 20 lần và thậm chí đến 40 lần để phẫu tích, khâu nối những mạch máu, thần kinh có kích thước chỉ khoảng 1mm, đường kính chỉ từ 15 - 42 micron tương đương 1/10 đường kính của sợi tóc.
Cuối năm 2009, Bệnh viện Đa khoa Trung ương (ĐKTƯ) Thái Nguyên lần đầu tiên phẫu thuật thành công nối cánh tay trái bị đứt rời cho một bệnh nhân tai nạn lao động. Bệnh nhân là chị Dương Thị Lan, 38 tuổi, xóm Thái Sơn 2, xã Quyết Thắng (T.P Thái Nguyên). Trước đó, chị Lan trong lúc lao động, điều khiển máy khoan giếng thì bị cuốn chiếc áo khoác ngoài vào máy dẫn đến cánh tay bị máy khoan nghiến, đứt lìa khỏi cơ thể, dập nát, xương cẳng tay bị gẫy thành nhiều khúc. Sau hơn 5 giờ đồng hồ vi phẫu nối mạch máu, các dây thần kinh, nối cơ, gân, xương, các bác sĩ Bệnh viện ĐKTƯ Thái Nguyên đã nối liền cánh tay của bệnh nhân thành công. Gần 1 năm sau, phần cánh tay được vi phẫu nối lại của bệnh nhân đã bình phục. Đây là thành công đầu tiên của các bác sĩ Bệnh viện trong lĩnh vực vi phẫu nối chi đứt rời, đưa Bệnh viện trở thành cơ sở y tế đầu tiên trên địa bàn ứng dụng thành công vi phẫu.
Kể từ đó đến nay, Bệnh viện ĐKTƯ Thái Nguyên đã ứng dụng vi phẫu điều trị cho hàng trăm bệnh nhân trong đó có nhiều bệnh nhân bị đứt rời chi hoặc đứt mạch máu, dây thần kinh quan trọng phục hồi khả năng vận động, lao động bình thường. Trao đổi với chúng tôi, bác sĩ Hoàng Văn Dung, Phó trưởng Khoa Ngoại chấn thương chỉnh hình cho biết: Một khối cơ trên cơ thể bao gồm các bó cơ, các động mạch, tĩnh mạch, các dây thần kinh vận động và cảm giác. Cơ cần động mạch và tĩnh mạch vận chuyển máu nuôi sống nhưng để cơ thật sự tồn tại và phát huy tác dụng cho cơ thể thì phải cần đến các dây thần kinh. Nếu vì lý do nào đó các dây thần kinh bị tổn thương thì cơ không thể điều khiển được rồi teo dần đi vì không được sử dụng (dù vẫn được máu nuôi sống). Dây thần kinh rất nhỏ muốn nhìn thấy nó phải dùng kính hiển vi chuyên dụng. Để nối dây thần kinh cần có những sợi chỉ, mũi kim, dao mổ chuyên dụng…Tất cả những điều trên đều thuộc chuyên môn của khoa vi phẫu.
Để triển khai được vi phẫu và đưa vào vận dụng thường quy, Bệnh viện ĐKTƯ Thái Nguyên đã chuẩn bị phương tiện, tổ chức định hướng các kíp bác sĩ học tập kỹ thuật vi phẫu ở các cơ sở y tế đầu ngành, có nhiều năm kinh nghiệm triển khai vi phẫu. Hiện, trung bình, mỗi năm, Bệnh viện ĐKTƯ Thái Nguyên thực hiện khoảng 50 ca vi phẫu các loại bao gồm: nối chi đứt rời; nối mạch máu, gân, dây thần kinh vận động; chuyển vạt che xương hở…
Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thanh Tùng là một trong số những bác sĩ tham gia phát triển các kỹ thuật chuyên sâu vi phẫu. Anh Tùng bắt đầu tham gia các các vi phẫu tại Bệnh viện từ năm 2012 và đến nay đã là một trong những bác sĩ chính thực hiện các ca vi phẫu. Anh cho biết: Để thực hiện các ca vi phẫu đòi hỏi bác sĩ phải thận trọng, tỉ mỉ và chính xác mới nối được những mạch máu, dây thần kinh siêu nhỏ mà các phương pháp phẫu thuật truyền thống không thực hiện được. Bên cạnh đó, các chấn thương phải vận dụng vi phẫu mặc dù không nhiều nhưng thường có tính chất khác nhau và khả năng phục hồi không đồng đều khiến bác sĩ vi phẫu gặp không ít khó khăn khi triển khai. Mặc dù vậy, bác sĩ Nguyễn Thanh Tùng và kíp làm việc luôn phấn đấu hết mình, học hỏi từ các đồng nghiệp, chuyên gia đầu ngành về vi phẫu để hoàn thiện kỹ năng, kiến thức.
Năm 2012, bác sĩ Nguyễn Thanh Tùng bảo vệ thành công đề tài cao học về nội dung ứng dụng vi phẫu nối dây thần kinh cho bệnh nhân đứt thần kinh hông khoeo ngoài. Theo anh Tùng, tại khu vực hông khoeo ngoài, tổ chức thần kinh ít, khả năng nuôi dưỡng kém, tế bào mô mỡ nhiều dẫn tới khả năng nối hiệu quả thấp. Tuy nhiên, nếu không thực hiện vi phẫu nối dây thần kinh, người bệnh có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng vận động chân. Trong nhiều tài liệu, các nhà nghiên cứu khuyến cáo nên chọn phương pháp chuyển gân để điều trị, tuy nhiên hiệu quả phục hồi vận động không cao. Qua hồi cứu 43 ca bệnh nhân vi phẫu nối dây thần kinh cho bệnh nhân đứt thần kinh hông khoeo ngoài tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bác sĩ Tùng phát hiện tỷ lệ hồi phục của các bệnh nhân sau vi phẫu lên tới 68,8%. Chính vì vậy, anh đã tìm hiểu sâu và áp dụng vi phẫu nối dây thần kinh cho bệnh nhân đứt thần kinh hông khoeo ngoài thành công ngay tại Bệnh viện ĐKTƯ.
Theo bác sĩ Hoàng Văn Dung, triển khai vi phẫu, các bác sĩ không chỉ gặp “khó” trong những trường hợp cá biệt mà còn gặp khó trong những ca vi phẫu nối mạch máu, dây thần kinh cẳng tay thông thường như trường hợp bệnh nhân Dương Phúc Huy, 3 tuổi là con của anh Dương Văn Cảnh, 34 tuổi ở xóm Tân Lập, xã Phú Xuyên (Đại Từ). Cháu Huy trong lúc chơi đùa tại nhà đã vấp ngã và bị mảnh cốc thủy tinh vỡ cứa rách một vệt dài ngang cổ tay gây đứt cả thần kinh giữa, thần kinh trụ và hai động mạch nuôi dưỡng bàn tay. Đây là hai thần kinh quan trọng quyết định khả năng co, duỗi các ngón tay. Khác với người trường thành, mạch máu và dây thần kinh của cháu Huy còn nhỏ khiến kíp mổ phải mất gần 5 tiếng để hoàn thành ca phẫu thuật. Sau gần 1 năm phẫu thuật thành công, tay cháu Huy đã phục hồi tốt, cầm nắm đồ chơi bình thường. Trao đổi với chúng tôi, anh Dương Văn Cảnh cho biết: Gia đình chúng tôi rất vui mừng và cảm ơn các bác sĩ đã giúp con tôi hồi phục vận động cho cánh tay.
Theo các bác sĩ Dung, tất cả các tai nạn đứt rời chân, tay, tai, mũi, da đầu... đều có thể phẫu thuật nối liền lại. Khi có tổn thương đứt rời, nên cho phần đứt rời vào túi nilon sạch thổi căng hơi, buộc kín lại và nếu có thể thì bọc trong miếng gạc. Sau đó lại đặt vào một túi nylon khác buộc kín bỏ vào thùng nước đá, giữ ở nhiệt độ 4-100C. Tuyệt đối tránh để phần đứt rời tiếp xúc trực tiếp với đá lạnh gây bỏng lạnh, dễ làm mạch máu và dây thần kinh bị hỏng. Các cơ quan bộ phận bị đứt lìa chỉ bảo quản trong giới hạn 6 giờ thì khi nối lại mới đảm bảo sống và phục hồi các chức năng. Từ 6 - 10 giờ, các tế bào bắt đầu bị phân hủy, nên khó có cơ hội sống sau nối mạch.
