Thực hiện Bộ tiêu chí Quốc gia về y tế xã giai đoạn 2 (2011-2020), đến hết năm 2014 huyện Phú Lương đã có 5 xã, thị trấn được công nhận đạt chuẩn. Tiếp tục lộ trình này, đến nay huyện Phú Lương đã có thêm 6 địa phương đủ điều kiện đạt chuẩn và đang chờ quyết định công nhận, góp phần đưa tỷ lệ các xã đạt chuẩn về y tế toàn huyện lên gần 70%.
Là huyện miền núi nên những năm trước đây Phú Lương còn gặp nhiều khó khăn trong việc đầu tư cơ sở hạ tầng, trang thiết bị máy móc cho trạm y tế các xã, thị trấn. Đây là nguyên nhân khiến thị trấn Đu và xã Sơn Cẩm (trong tổng số 16 xã, thị trấn của huyện) không đạt chuẩn Quốc gia về y tế giai đoạn 1 (2001-2011). Bước sang giai đoạn 2 (2011-2020), khi đối chiếu với Bộ tiêu chí mới (theo Quyết định số 3447/QĐ- BYT ngày 22-9-2011 của Bộ Y tế) thì cả 16 xã, thị trấn của huyện đều chưa đạt được. Nguyên nhân là do hệ thống cơ sở hạ tầng của các trạm y tế tuyến xã đã xuống cấp, trang thiết bị máy móc còn thiếu thốn (thiếu máy siêu âm, điện tim, đo huyết áp,…), nguồn nhân lực (nhiều trạm chưa có bác sỹ) không đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh ban đầu cho nhân dân.
Xác định được khó khăn trên, khi bước sang giai đoạn 2, huyện Phú Lương đã kiện toàn Ban Chỉ đạo Chăm sóc sức khỏe của huyện; Ban Chỉ đạo huyện đã chỉ đạo các ngành liên quan đề xuất những giải pháp để khắc phục khó khăn; ban hành những văn bản hướng dẫn các xã, thị trấn thành lập Ban Chỉ đạo Chăm sóc sức khỏe nhân dân cấp xã. Đồng thời huy động mọi nguồn lực, tận dụng các nguồn vốn (gồm cả các dự án nước ngoài như: AP - dự án phi chính phủ của Hoa Kỳ), vận động nguồn kinh phí của nhân dân đóng góp để xây dựng hạ tầng y tế. Bác sĩ Nguyễn Tuấn Trung, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Phú Lương cho biết: Từ năm 2013 đến nay, từ nhiều nguồn vốn khác nhau, huyện đã đầu tư sửa chữa và xây mới 15 trạm y tế (trong đó xây mới 9 trạm, sửa chữa 6 trạm); mua sắm trang thiết bị y tế với tổng kinh phí trên 22 tỷ đồng.
Cổ Lũng là một trong 2 xã điểm (cùng với xã Sơn Cẩm) của huyện Phú Lương đã “về đích” nông thôn mới từ năm 2014 (sớm hơn 1 năm so với kế hoạch). Do biết huy động mọi nguồn lực nên địa phương đã hoàn thiện cơ sở vật chất và các chỉ tiêu trong bộ tiêu chí do Bộ Y tế quy định. Bác sĩ Nguyễn Bá Dũng, Trạm Trưởng Trạm Y tế xã Cổ Lũng cho biết: Từ nguồn vốn vận động của nhân dân (80 triệu đồng) và vốn Nông thôn mới (trên 1,5 tỷ đồng), đến nay trạm y tế xã đã được xây dựng khang trang với đầy đủ các phòng chức năng; được đầu tư mua sắm máy siêu âm, máy điện tim, châm cứu... đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh cho người dân trên địa bàn xã.
Chị Trần Thị Thanh Thúy, người dân xóm Cây Cài, xã Cổ Lũng cho biết: Tôi sinh bé trai nay được 6 tháng tuổi. Thời gian trước, từ lúc mang thai đến khi sinh bé, tôi thường đến trạm y tế của xã để thăm khám, siêu âm thai hoặc khi ốm, đau cần khám, truyền nước, gia đình thường đưa tôi đến trạm. Tôi thấy khám ở đây vừa gần nhà mà thái độ phục vụ, chuẩn đoán bệnh của các y, bác sĩ rất chính xác.
Với những nỗ lực trên, đến hết năm 2014, huyện Phú Lương đã có 5 xã đạt chuẩn Quốc gia về y tế giai đoạn 2, gồm: Yên Ninh, Yên Trạch, Yên Lạc, thị trấn Đu, Sơn Cẩm. Và đến nay, huyện đã có thêm 6 xã gồm: Cổ Lũng, Giang Tiên, Phấn Mễ, Ôn Lương, Yên Đổ và Phú Đô đủ điều kiện đạt chuẩn với số điểm đạt cao (từ 90-95 điểm). Hiện các xã này đang chờ tỉnh ra quyết định công nhận đạt chuẩn Quốc gia về y tế giai đoạn 2. Khi các xã này có quyết định sẽ nâng tỷ lệ xã đạt chuẩn Quốc gia về y tế của huyện Phú Lương lên gần 70%.
Ngoài đầu tư về hạ tầng cơ sơ, trang thiết bị, thời gian qua huyện Phú Lương cũng đặc biệt quan tâm đến việc củng cố nguồn nhân lực y tế cho tuyến xã. Hiện nay, trong tổng 16 xã, thị trấn thì 13 xã đã có bác sĩ, còn lại 3 xã chưa có gồm: Hợp Thành, Vô Tranh, Tức Tranh hiện đang cử cán bộ đi học. Ngoài ra, để nâng cao tay nghề cho đội ngũ cán bộ tại các trạm y tế xã, Trung tâm y tế huyện thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn (do Trung tâm y tế huyện hỗ trợ kinh phí) như: Siêu âm, xét nghiệm,… nhằm đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh cho nhân dân. 5 xã còn lại chưa đạt chuẩn gồm: Vô Tranh, Tức Tranh, Phủ Lý, Hợp Thành, Động Đạt, huyện Phú Lương quyết tâm sẽ đẩy nhanh tiến độ để đạt chuẩn Quốc gia giai đoạn 2 chậm nhất trong năm 2016.