Trải qua 60 năm xây dựng và phát triển, Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Thái Nguyên đã có nhiều bước tiến quan trọng gắn liền với sự phát triển của ngành Y tế và Chương trình phòng chống lao trên địa bàn tỉnh. Qua hoạt động chuyên môn, trên 50 nghìn bệnh nhân mắc lao đã được các thế hệ y, bác sĩ của Bệnh viện điều trị thành công. Kết quả này góp phần thực hiện hiệu quả mục tiêu của Chương trình phòng chống lao Quốc gia.
Ngày 12-10-1955, Viện điều dưỡng Khu tự trị Việt Bắc - đơn vị tiền thân của Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh hiện nay - được thành lập tại khu dân cư Mỏ Bạch (T.X Thái Nguyên, nay là T.P Thái Nguyên). Mặc dù mang tên Viện điều dưỡng nhưng thực chất đơn vị chủ yếu điều trị bệnh lao cho nhân dân trong khu vực. Khi mới thành lập, Bệnh viện chỉ có những dãy nhà tranh tre, nứa lá, với 9 cán bộ, viên chức, quy mô điều trị 40 giường bệnh nội trú.
Để đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh (KCB) của người dân, Bệnh viện dần được bố trí thêm cán bộ, mở rộng quy mô điều trị. Năm 1956, Bệnh viện được nâng lên quy mô 120 giường bệnh nội trú, với hơn 70 cán bộ, y, bác sĩ. Năm 1959, Bệnh viện đã phát triển mạng lưới y tế phòng chống lao từ tỉnh đến cấp huyện trong toàn khu vực Việt Bắc. Được sự quan tâm của lãnh đạo Khu tự trị Việt Bắc, năm 1964, Bệnh viện được đầu tư xây dựng mới hoàn toàn tại địa điểm Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh hiện nay, đồng thời được nâng quy mô điều trị lên 220 giường bệnh nội trú. Hệ thống cơ sở vật chất của Bệnh viện ngày càng khang trang, đáp ứng tốt hơn nhu cầu KCB cho nhân dân. Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, Bệnh viện đã hai lần phải di chuyển về huyện Đại Từ và xã Phúc Xuân (T.P Thái Nguyên) để bảo đảm an toàn cho cả cán bộ, y, bác sĩ và bệnh nhân.
Kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Bệnh viện đã được cải tạo, sửa chữa, xây dựng và phát triển toàn diện về cơ sở vật chất, thiết bị y tế, phương tiện phục vụ bệnh nhân. Chính vì vậy đơn vị đã có nhiều bước phát triển mạnh mẽ. Đặc biệt là cuối những năm 1990, Bệnh viện được Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Trung ương đánh giá là 1 trong 10 đơn vị đứng đầu cả nước thực hiện tốt Chương trình chống lao.
Đến năm 2004, Bệnh viện đã thành lập thêm Khoa Bệnh phổi và chính thức đổi tên thành Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Thái Nguyên, với chức năng chính là khám phát hiện, quản lý, điều trị bệnh nhân lao; điều trị các bệnh phổi ngoài lao tại Bệnh viện. Bên cạnh đó, Bệnh viện cũng triển khai phòng quản lý ngoại trú bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, bệnh hen; triển khai khám, phát hiện, quản lý, điều trị bệnh lao tại 180 xã, phường, thị trấn trong toàn tỉnh. Bệnh viện còn phối hợp triển khai tốt công tác nghiên cứu khoa học, đào tạo sinh viên cho Trường Đại học Y Dược và Trường Cao đẳng Y tế Thái Nguyên.
Cùng với sự phát triển vững mạnh về tổ chức bộ máy, chất lượng đội ngũ cán bộ, y, bác sĩ và trang thiết bị y tế, Bệnh viện đã hoàn thành tốt nhiệm vụ chuyên môn KCB được giao. Hiện nay, Bệnh viện có quy mô điều trị 210 giường bệnh nội trú, với 186 cán bộ, viên chức (trong đó có 2 bác sĩ chuyên khoa II, 25 bác sĩ chuyên khoa I, 17 cử nhân đại học điều dưỡng…). Từ năm 2001 đến nay, Bệnh viện liên tục được đầu tư cải tạo, nâng cấp về mọi mặt. Thiết bị phục vụ công tác KCB đã cơ bản được trang bị đầy đủ, với nhiều loại máy móc hiện đại như: Máy chụp cắt lớp vi tính, máy X-quang kỹ thuật số, máy thở, máy nội soi phế quản, máy nội soi màng phổi, monitor theo dõi bệnh nhân, máy xét nghiệm nuôi cấy vi khuẩn lao nhanh trên môi trường lỏng, máy xét nghiệm Gene Xpert, máy sinh hóa tự động, máy thăm dò chức năng hô hấp, máy siêu âm màu, máy điện tim, máy huyết học…
Hàng năm, Bệnh viện liên tục tổ chức đào tạo lại cho đội ngũ cán bộ, y, bác sĩ; cử cán bộ đi đào tạo sau đại học, đào tạo đại học điều dưỡng và bồi dưỡng trình độ chính trị, ngoại ngữ, tin học để nâng cao chất lượng nguồn cán bộ, đáp ứng tốt hơn công tác quản lý Bệnh viện và việc KCB cho bệnh nhân. Bệnh viện cũng luôn coi trọng công tác nghiên cứu khoa học, thành lập Hội đồng nghiên cứu khoa học gồm những cán bộ có trình độ, năng lực, tham gia xét duyệt các đề tài cấp cơ sở. Hàng năm, Bệnh viện có từ 10 đến 20 đề tài nghiên cứu khoa học về các lĩnh vực như: Dịch tễ bệnh lao, bệnh lao phổi, lao ngoài phổi, lao trẻ em, lao kháng thuốc, lao HIV, các bệnh phổi ngoài lao, các kỹ thuật mới...
Vì vậy, từ năm 2007 đến nay, Bệnh viện liên tục triển khai các kỹ thuật mới như: Nội soi phế quản bằng ống soi mềm, thăm dò chức năng hô hấp, kỹ thuật thở máy, kỹ thuật nội soi màng phổi bằng ống soi mềm, nuôi cấy vi khuẩn lao nhanh bằng môi trường lỏng Mgit, kỹ thuật nuôi cấy định danh vi khuẩn lao kháng thuốc Gene Xpert… Từ đó, chất lượng chẩn đoán, điều trị bệnh được nâng lên. Trong điều trị bệnh lao, các phác đồ điều trị tiến bộ của thế giới và nhiều thành tựu khoa học được Bệnh viện ứng dụng hiệu quả. Những năm gần đây, thực hiện mục tiêu của Chương trình phòng chống lao Quốc gia, Bệnh viện đã triển khai điều trị lao bằng hóa trị liệu ngắn ngày có kiểm soát trực tiếp và mang lại hiệu quả điều trị rất tốt, tỷ lệ bệnh nhân điều trị khỏi đạt trên 90%, nhiều trường hợp lao nặng (như lao màng não, lao kê, lao toàn thể, ho ra máu nặng) đã được điều trị khỏi, mang lại niềm hạnh phúc cho gia đình bệnh nhân và xã hội. Bệnh viện cũng đã triển khai phòng quản lý, điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, bệnh hen phế quản, hiện tại quản lý gần 300 bệnh nhân tại Khoa Khám bệnh. Đặc biệt, Bệnh viện đã triển khai phòng điều trị lao kháng đa thuốc, bước đầu mang lại kết quả tốt cho một số bệnh nhân…
Để đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu khám chữa bệnh lao và các bệnh về phổi cho nhân dân trên địa bàn, UBND tỉnh đã phê duyệt quy hoạch phát triển Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Thái Nguyên đến năm 2020 thành bệnh viện chuyên khoa loại I tuyến tỉnh, đồng thời trở thành bệnh viện vùng, phát triển y tế chuyên sâu về bệnh phổi. Nhiệm vụ đặt ra, những khó khăn, thách thức ở phía trước còn rất nặng nề, đòi hỏi đội ngũ cán bộ, y, bác sĩ của Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tiếp tục nêu cao tinh thần đoàn kết, nỗ lực phấn đấu, rèn luyện để góp phần xây dựng, phát triển Bệnh viện thực sự là cơ sở y tế hàng đầu điều trị lao và bệnh phổi, với quan điểm lấy người bệnh làm trung tâm.
Trải qua 60 năm hoạt động, Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh đã tiếp nhận trên 800 nghìn lượt người đến khám bệnh, trong đó có trên 87,4 nghìn lượt bệnh nhân điều trị nội trú, với tỷ lệ phát hiện đạt 85% nguồn lây; thực hiện trên 1,5 triệu tiêu bản xét nghiệm; chụp X-quang cho gần 362 nghìn lượt người. Qua đó, Bệnh viện đã phát hiện gần 56 nghìn bệnh nhân lao mọi thể và quản lý, điều trị khỏi cho trên 50 nghìn bệnh nhân.
