Mối lo nước đầu nguồn bị nhiễm độc

Là nơi cung cấp nước uống và sinh hoạt hằng ngày cho hơn 40 hộ dân nhưng từ khoảng giữa năm 2015 đến nay, nguồn nước sạch này đang có dấu hiệu  bị nhiễm độc bởi tình trạng sử dụng thuốc diệt cỏ. Sự việc trên đã và đang diễn ra tại khu dân cư Đồng Lạn, xóm ba Nhất, xã Phú Thượng, Võ Nhai. Điều này khiến người dân nơi đây vô cùng lo lắng bức xúc.  

Khi nhận được thông tin phản ánh của người dân, dù trời mưa nhưng chúng tôi chẳng quản ngại, lập tức lên đường xác minh sự việc. Biết chúng tôi đến, rất nhiều bà con đã bỏ công việc để dẫn lên thực địa tại đầu nguồn nước. Tại đây, bằng mắt thường có thể dễ dàng nhìn thấy thảm cỏ, cây bụi phía dưới tán keo rộng chừng 1ha đang bị khô héo bởi thuốc diệt cỏ. Điều đáng nói là rừng keo được trồng xung quanh khu vực khe nước và phía dưới là hàng chục đầu ống dẫn nước của các hộ dân hút trực tiếp dẫn về nhà để sử dụng. Có chỗ cỏ chết cháy vì bị phun thuốc chỉ cách nơi lấy nước của bà con chỉ vài chục cm. Dọc theo khe nước về phía thượng nguồn, thảm cỏ dưới rừng keo rộng hàng trăm mét cũng đang bị chết khô. Xung quanh, nhiều vỏ chai đựng thuốc diệt có dung tích 900ml vương vãi. Theo những người dân nơi đây thì đây là loại thuốc trừ cỏ già hiệu Bravo, có độc tính rất mạnh và không có thuốc giải.

Chỉ vào nơi đặt ống dẫn nước của gia đình ngay sát đám cỏ chết đứng, bà Đặng Thị Phương bức xúc: Cách đây mấy hôm, tôi và người nhà tự nhiên thấy hiện tượng đau bụng đi ngoài và nhức đầu mà không rõ nguyên nhân. Ra chợ huyện mua thuốc về uống không thấy đỡ. Đến khi thấy mọi người nói là “họ” (chủ rừng) lại phun thuốc diệt cỏ nên tôi đoán là nước uống bị nhiễm độc. 

Bà Triệu Thị Nảy nói thêm: Từ năm 2015, mỗi lần mọi người trong nhà bị đau bụng, nhức đầu không rõ nguyên nhân, tôi lên khe nước kiểm tra thì lần nào cũng thấy cỏ bị phun thuốc cháy khô, lần gần đây nhất cách đây (ngày phóng viên đến hiện trường 25-5) khoảng hơn 1 tuần.

Ông Triệu Sinh Hoa khẳng định: Gia đình tôi và nhiều nhà khác sử dụng nguồn nước này liên tục từ năm 1963 đến nay. Nước nguồn khe này rất trong, sạch. Ngày trước, khe còn nhiều cây to, dù có mưa thế nào cũng không bị đục. Khu vực này trước đây của một người trong xóm bán cho người khác ở xã Tràng Xá. Người này bán lại cho ông Bình ở xóm Mỏ Bễn, xã Tràng Xá. Sau khi mua lại rừng, đến khoảng tháng 5-2015 thì ông Bình cho người đến phát và phun thuốc diệt cỏ để trồng keo. Từ lúc trồng keo đến nay, ông Bình cũng đã nhiều lần phun thuốc diệt cỏ. Khi bà con bắt gặp phản ánh, nhắc nhở, ông Bình không quan tâm mà còn nói rằng đất của ông mất tiền mua nên có quyền làm gì mình muốn, không ai có quyền ngăn cấm. Chúng tôi lo lắm nhưng chẳng biết làm thế nào bởi đây là nguồn nước duy nhất của hơn 40 hộ.

Theo ghi nhận của chúng tôi, đây là nguồn nước tự chảy. Từ đây, khoảng chục ống nước lớn, nhỏ dòng về khu dân cư Đồng Lạn. Cứ vài 3 hộ chung nhau 1 đường ống dài hàng nghìn mét, chi phí trên dưới 10 triệu đồng kéo về xóm rồi chia tách thành các ống cho từng nhà. Rất ít hộ xây được bể chứa mà phần lớn sử dụng trực tiếp. Bởi vậy, ai cũng lo sợ nguồn nước bị nhiễm độc, nhất là mỗi khi bà con phát hiện khu rừng xunh quanh khu vực mới bị phun thuốc diệt cỏ.

Điều lo ngại của bà con là có cơ sở bởi việc phun thuốc diệt cỏ (là loại thuốc cực độc) ngay sát nguồn nước sinh hoạt và khu vực rộng bao quanh phía thượng nguồn. Việc này không chỉ là mối nguy trước mắt mà 1 phần số thuốc ấy còn ngấm vào đất, nhiễm vào nguồn nước, nhất là mỗi khi trời mưa. Nó không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khoẻ người sử dụng nguồn nước mà còn tác động xấu đến môi trường. Sâu xa hơn, nếu khu vực này không được bảo vệ tốt, rừng bị tàn phá thì nguồn nước sẽ cạn và mất dần, người dân nơi đây sẽ khốn khó vì thiếu nước sinh hoạt.

Ông Triệu Sinh Tài - đảng viên, nguyên Bí thư Chi bộ và chị Lê Thị Bích Nụ, Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ xóm Ba Nhất nói: Từ khi sự việc bắt đầu xảy ra, chúng tôi đã ý kiến lên xóm, chi bộ để phản ánh lên xã, có lần chúng tôi mời đồng chí kiểm lâm phụ trách địa bàn đến để kiểm tra nhưng đâu lại vào đấy. Giờ chúng tôi cũng không biết phải làm thế nào nữa.

Tuy nhiên, ông Hoàng Anh Tuấn, Chủ tịch UBND xã Phú Thượng khẳng định chưa hề nhận được phản ánh của người dân về tình trạng trên. Việc mua bán, chuyển nhượng đất rừng ở khu vực này giữa các cá nhân cũng chưa qua xã xác nhận. “Tuy nhiên, trước phản ánh của phóng viên, xã sẽ cử cán bộ chuyên môn đến thực địa, xác minh cụ thể sự việc, xác định chủ đất rừng, đồng thời đối chiếu bản đồ quy hoạch xem khu vực này thuộc loại đất rừng nào (đất rừng sản xuất, phòng hộ đầu nguồn hay rừng đặc dụng) để có biện pháp quản lý. Nếu khu vực này là rừng sản xuất, thuộc quyền sử dụng của cá nhân và việc phun thuốc diệt cỏ, gây nguy cơ ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt cũng như sức khoẻ của bà con, chúng tôi sẽ tuyên truyền, yêu cầu cá nhân đó không được sử dụng loại thuốc độc hại này để đảm bảo nguồn nước” - ông Hoàng Anh Tuấn nói.

Chúng tôi sẽ tiếp tục phản ánh về sự việc trên.