Hiện nay, do kinh phí bị cắt giảm nên người nhiễm HIV/AIDS gặp khó khăn trong khám, điều trị bệnh. Giải pháp cho tình trạng này là người nhiễm HIV nên tham gia bảo hiểm y tế nhưng thực tế cho thấy, tỷ lệ người nhiễm HIV tham gia bảo hiểm y tế đang ở tỷ lệ rất thấp.
Theo báo cáo của Bảo hiểm Y tế, tỷ lệ chung người dân có thẻ bảo hiểm y tế tính đến cuối năm 2015 là hơn 75%; tuy nhiên chưa có thống kê chính xác tỷ lệ người nhiễm HIV có thẻ bảo hiểm y tế. Gần đây, một số khảo sát ở quy mô nhỏ cho thấy tỷ lệ người nhiễm HIV có thẻ bảo hiểm y tế dao động từ 30 - 50% tùy theo từng địa phương. Như vậy, có thể thấy tỷ lệ người nhiễm HIV có thẻ bảo hiểm y tế là khá thấp, thấp hơn so với tỷ lệ có thẻ của người dân nói chung. Hiện nay, Cục Phòng, chống HIV/AIDS đang tiến hành thống kê trên toàn quốc số người điều trị ARV có thẻ bảo hiểm y tế.
Nguyên nhân của thực trạng này trước tiên là do nhận thức của người nhiễm HIV. Nhiều người nhiễm HIV chưa hiểu hết lợi ích của bảo hiểm y tế. Người bệnh có thể phải chi trả hàng chục hoặc hàng trăm triệu đồng viện phí nếu không có bảo hiểm y tế. Bên cạnh đó, một số người khác lại cho rằng thuốc ARV vẫn đang cấp miễn phí nên không cần tham gia bảo hiểm y tế. Thực tế là thời gian tới Việt Nam sẽ không tiếp tục nhận được tài trợ thuốc ARV miễn phí nên bảo hiểm y tế sẽ chi trả tiền thuốc ARV cho những người điều trị có thẻ; người không có thẻ sẽ phải trả tiền. Mặt khác, việc tuyên truyền về bảo hiểm đến người dân còn hạn chế. Một số người nhiễm HIV thiếu khả năng mua thẻ bảo hiểm và mua bảo hiểm y tế theo hộ gia đình. Ngoài ra, người nhiễm HIV luôn sợ bị kỳ thị phân biệt đối xử và việc hướng dẫn các thủ tục mua thẻ bảo hiểm y tế của một số địa phương cũng chưa thật thuận lợi.
Để giải quyết tình trạng này, Cục phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế đang hướng dẫn các tỉnh thu thập thông tin của bệnh nhân điều trị HIV/AIDS bao gồm bệnh nhân có thẻ bảo hiểm y tế để có cơ sở lập kế hoạch mở rộng và điều trị cho người nhiễm HIV. Thông tin này cũng là cơ sở để xây dựng dữ liệu và cập nhật thông tin về bệnh nhân có thẻ bảo hiểm y tế. Cùng với đó, Cục tiếp tục tăng cường truyền thông về bảo hiểm y tế cho người nhiễm HIV bao gồm cả truyền thông vận động lãnh đạo địa phương hiểu về sự cần thiết của bảo hiểm y tế đối với người nhiễm HIV, vào cuộc với các giải pháp thích hợp nhằm hỗ trợ người nhiễm HIV tham gia bảo hiểm y tế. Với người nhiễm HIV, Cục đang tăng cường truyền thông về lợi ích, sự cần thiết của bảo hiểm y tế, tập huấn cán bộ y tế để tư vấn cụ thể cho người nhiễm HIV về lợi ích, quyền lợi và cách tham gia. Đồng thời, Cục đã đề xuất Chính phủ có chính sách hỗ trợ người nhiễm HIV mua thẻ bảo hiểm y tế. Đến nay, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý với mục tiêu 100% người nhiễm HIV có thẻ bảo hiểm y tế và giải pháp sử dụng quỹ kết dư của bảo hiểm y tế hỗ trợ mua thẻ bảo hiểm y tế cho người nhiễm HIV thật sự khó khăn.
Với những người không thuộc diện hỗ trợ của nhà nước, ngành y tế và địa phương cần tuyên truyền cho người nhiễm HIV hiểu được lợi ích của bảo hiểm y tế; khuyến khích người nhiễm HIV tham gia bảo hiểm y tế ngay. Hiện nay, nước ta đã có chính sách khuyến khích người nhiễm HIV mua thẻ bảo hiểm y tế như: nếu mua theo hộ gia đình sẽ được giảm trừ từ người thứ hai trở đi; người nhiễm HIV có thể đăng ký khám chữa bệnh ban đầu tại các cơ sở điều trị HIV/AIDS có đăng ký khám chữa bệnh ban đầu tại tuyến huyện và tuyến tỉnh. Những đối tượng được nhà nước hỗ trợ như người nghèo, người cận nghèo, người sống ở vùng núi, dân tộc, vùng sâu, vùng xa thì sử dụng thẻ bảo hiểm y tế mà nhà nước đã hỗ trợ để khám và điều trị HIV/AIDS. Một số đối tượng thật sự rất khó khăn không thể mua được thẻ bảo hiểm y tế mà chưa nằm trong nhóm đối tượng nghèo hay cận nghèo hoặc nhóm được Chính phủ hỗ trợ thì các địa phương có thể sử dụng một phần kinh phí kết dư của quỹ bảo hiểm y tế để hỗ trợ mua thẻ bảo hiểm y tế cho họ.
Như vậy, lợi ích của bảo hiểm y tế là thiết thực với mỗi người và là xu hướng tất yếu trong tiến trình tiến tới bảo hiểm y tế toàn dân. Đặc biệt, bảo hiểm y tế càng cần thiết đối với người nhiễm HIV/AIDS. Nếu phải đóng tiền mua bảo hiểm y tế thì với người nhiễm HIV cũng chỉ đóng góp một phần nhỏ cho chi phí khám và điều trị bệnh cho chính bản thân mình. Do vậy, người nhiễm HIV nếu chưa có bảo hiểm y tế cần tham gia bảo hiểm y tế ngay từ bây giờ.
