Góp phần giảm gánh nặng bệnh tật

Theo báo cáo của Bộ Y tế, tỷ lệ tử vong do các bệnh không lây nhiễm (BKLN) hiện nay chiếm 75%, tức là cứ 10 người tử vong thì có 7 người tử vong do các BKLN. Tỉnh Thái Nguyên cũng đang phải đối mặt với sự gia tăng của các BKLN, đặc biệt là các bệnh cao huyết áp, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính. Trong bối cảnh đó, mô hình quản lý BKLN được coi là cách làm hiệu quả góp phần kiểm soát nhóm bệnh này.

Nhiều năm nay, cứ đều đặn 10 ngày/lần, ông Nguyễn Văn Phúc, 60 tuổi ở xóm Ngọc Lâm, xã Linh Sơn (Đồng Hỷ) lại đến Trạm Y tế xã để kiểm tra và nhận thuốc điều trị bệnh cao huyết áp. Ông Phúc phát hiện bản thân bị bệnh cao huyết áp cao từ năm 2007 thông qua đợt điều tra của mô hình Lồng ghép can thiệp phòng, chống một số BKLN và yếu tố nguy cơ do Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) phối hợp Bệnh viện Nội tiết, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện K, Viện Dinh dưỡng Quốc gia triển khai ở xã Linh Sơn. Nói về hiệu quả của mô hình, ông Phúc bảo: Qua sự tư vấn của cán bộ Trạm Y tế, tôi được biết bệnh cao huyết áp là bệnh mãn tính, không thể chữa khỏi. Vì vậy, tôi nghe theo lời khuyên của bác sĩ, uống thuốc đều đặn để duy trì huyết áp ổn định. Còn bà Lý Thị Ba, ở xóm Cây Sơn chia sẻ: Trước đây, tôi không biết đến sự nguy hiểm của bệnh cao huyết áp. Sau khi được các cán bộ y tế giải thích, tư vấn, tôi đã tích cực điều trị và biết cách duy trì lối sống lành mạnh hơn.

Nằm trong nội dung hoạt động của mô hình, những người có yếu tố nguy cơ BKLN tại xã Linh Sơn được lập danh sách đưa vào quản lý tại Trạm Y tế xã. Đặc biệt, những người bệnh cao huyết áp được khám, cấp thuốc miễn phí, lập sổ theo dõi và tư vấn về cách phòng bệnh, điều trị. Theo Bác sĩ Đỗ Xuân Tỉnh, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Linh Sơn: Sau khi mô hình được triển khai cho thấy, nhận thức của người dân về nhóm BKLN và cách phòng, chống đã được tăng lên đáng kể. Cùng với đó, tỷ lệ bệnh nhân cao huyết áp được kiểm soát, giảm tỷ lệ các biến chứng của tăng huyết áp.

Từ hiệu quả triển khai tại xã Linh Sơn, mô hình Lồng ghép can thiệp phòng, chống một số BKLN và yếu tố nguy cơ đã được mở rộng ra tất cả các xã, thị trấn của huyện Đồng Hỷ và duy trì thực hiện đến nay. Bác sĩ Nguyễn Quốc Vinh, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Minh Lập (Đồng Hỷ) chia sẻ: Mặc dù hiện nay không còn nhận được sự hỗ trợ từ các tổ chức nhưng chúng tôi vẫn duy trì mô hình quản lý BKLN, đặc biệt là quản lý bệnh cao áp huyết cho 100-120 người tại địa phương. Định kỳ hàng tháng, các câu lạc bộ sức khoẻ tổ chức sinh hoạt để trao đổi những kinh nghiệm phòng, chống BKLN. Đội ngũ y tế thôn bản cũng tích cực tham gia tư vấn, hỗ trợ bệnh nhân, nhờ đó, BKLN ở địa phương đã được được quản lý từ cơ sở, tình trạng tai biến do tăng huyết áp giảm đáng kể.

Được biết, BKLN là những bệnh không có nguyên nhân xác định, do nhiều yếu tố nguy cơ gây ra, liên quan tới lối sống, tiến triển trong một thời gian dài, có thể gây tàn tật và hầu như không thể chữa khỏi hoàn toàn. Trong khi bệnh lây nhiễm có xu hướng giảm và bệnh xu hướng tăng nhanh trong những năm gầy đây. Ở huyện Đồng Hỷ và trên địa bàn tỉnh, tuy chưa có con số thống kê chính thức nhưng tỷ lệ người mắc các BKLN như: cao huyết áp, đái tháo đường, tim mạch… có xu hướng tăng. Đặc biệt, tỷ lệ người mắc bệnh cao huyết áp có xu hướng tăng nhanh và trẻ hoá về độ tuổi, huyện Đồng Hỷ đã ghi nhận được trường hợp bệnh nhân mắc bệnh cao huyết áp ở độ tuổi 30. 

Ông Hồ Sỹ Hoài, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Đồng Hỷ cho biết: Xác định mục tiêu phòng, chống, đẩy lùi BKLN là nhiệm vụ quan trọng của ngành Y tế, những năm qua, Trung tâm Y tế huyện đã tích cực chỉ đạo Trạm y tế các xã, thị trấn thực hiện tốt công tác giám sát và quản lý tốt BKLN ngay từ tuyến cơ sở. Cùng với đó, Trung tâm đã phối hợp với Bệnh viện Đa khoa huyện Đồng Hỷ thực hiện quản lý, điều trị cho bệnh nhân mắc các BKLN. Mô hình lồng ghép can thiệp phòng, chống một số BKLN và yếu tố nguy cơ được triển khai tại huyện trong thời gian qua đã góp phần nâng cao kiến thức về thực hành cho cán bộ và nhận thức cho người dân về phòng, chống BKLN, từ đó, góp phần làm giảm gánh nặng bệnh tật trong xã hội.

Tuy vậy, trên thực tế, các địa phương của huyện Đồng Hỷ vẫn gặp phải một số vướng mắc. Hiện nay, theo quy định của Bảo hiểm Y tế, các trạm y tế chỉ được cấp thuốc điều trị bệnh cao huyết áp cho người bệnh trong vòng tối đa 10 ngày. Điều này gây khá nhiều bất tiện cho người bệnh, dẫn đến việc một số bệnh nhân bỏ điều trị hoặc chuyển sang điều trị tại bệnh viện đa khoa cấp huyện khiến hoạt động theo dõi, quản lý tại tuyến y tế ban đầu gặp khó khăn. Cùng với đó, hệ thống giám sát các BKLN còn phân tán, manh mún khiến việc thu thập thông tin chưa được chuẩn hóa, thiếu cập nhật nên không kiểm soát được bệnh.

Theo thống kê, BKLN chiếm tới trên 2/3 tổng gánh nặng bệnh tật và tử vong toàn quốc. Trong khi các yếu tố nguy cơ gây BKLN đang ở mức cao và gia tăng như: lối sống ít vận động, hút thuốc lá, uống rượu, bia và thức ăn có chứa nhiều chất béo thì những mô hình như Lồng ghép can thiệp phòng, chống một số BKLN và yếu tố nguy cơ cần được nhân rộng. Song song với đó, cần có giải pháp cụ thể để tăng cường vai trò của tuyến y tế cơ sở trong việc nâng cao nhận thức về phòng, chống BKLN cho người dân.