Tình trạng xả rác thải sinh hoạt và lấn chiếm hành lang các tuyến kênh mương đang diễn ra khá phổ biến trên địa bàn T.X Phổ Yên. Điều này không chỉ gây ô nhiễm môi trường, mà còn ảnh hưởng lớn đến việc quản lý và chức năng cung cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp của công trình thủy lợi. Điều đáng nói, mặc dù cơ quan chức năng đã thực hiện nhiều giải pháp nhưng chưa mang lại kết quả như mong muốn.
Có mặt tại xóm Cẩm Trà, xã Trung Thành (T.X Phổ Yên), chúng tôi bắt gặp hình ảnh tuyến kênh dẫn nước đi qua xóm tràn ngập rác. Đứng ở khá xa nhưng mùi hôi thối bốc lên nồng nặng khiến ai cũng phải phải bịt mũi. Ông Nguyễn Quang Hải, người dân xóm Cẩm Trà cho biết: Tuyến kênh đi qua chính giữa khu dân cư nên ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của bà con. Mặc dù cơ quan quản lý tuyến kênh này là Trạm Khai thác thủy lợi T.X Phổ Yên thường xuyên cử cán bộ đến vớt và thu gom rác nhưng vẫn không xuể. Lý do là lượng rác từ thượng nguồn dồn về quá nhiều, cộng với một số hộ dân có ý thức không tốt vẫn có thói quen vứt rác ra kênh.
Ông Ngô Thượng Hoan, Phó phụ trách Trạm Khai thác thủy lợi T.X Phổ Yên thông tin: Hiện nay, chúng tôi đang quản lý hơn 46km kênh dẫn nước trên địa bàn. Trong đó, có 25km kênh cấp 1 sau hồ Núi Cốc (gồm kênh Giữa và kênh Tây) và 21km kênh cấp 2. Một vài năm trở lại đây, tình trạng rác thải tồn ứ gây cản trở dòng chảy và ô nhiễm các tuyến kênh đang là vấn đề khó giải quyết, nhất là khu vực cuối dòng của 2 kênh chính. Trung bình mỗi tháng, Trạm phối hợp với Hợp tác xã Môi trường Trung Thành thu gom và vận chuyển khoảng 50m3 tại các tuyến kênh đến nơi xử lý tập trung. Thế nhưng, điều này cũng chỉ hạn chế được phần nào bởi lượng rác dồn về các tuyến kênh quá lớn. Vào mùa mua, nhiều khi rác từ kênh theo dòng nước chảy tràn vào khu dân cư hoặc cánh đồng, gây ảnh hưởng lớn đến sản xuất và sinh hoạt của người dân.
Cùng với ô nhiễm do rác thải, tình trạng vi phạm pháp lệnh khai thác và bảo vệ công trình thủy lợi khá phổ biến. Chủ yếu là xây dựng các công trình hoặc sản xuất trong phạm vi hành lang bảo vệ của kênh. Chỉ tính từ đầu năm tới nay, Trạm Khai thác thủy lợi T.X Phổ Yên đã phối hợp với UBND các xã, phường lập biên bản gần chục trường hợp vi phạm. Lần gần nhất là trường hợp gia đình ông Nguyễn Xuân Hải, ở tổ 4, phường Ba Hàng đã tự ý xây dựng tường rào dài khoảng 30m, cách bờ kênh Tây chỉ 2m.
Ông Nguyễn Quốc Dũng, Trạm phó Trạm Khai thác thủy lợi T.X Phổ Yên cho biết: Những vi phạm như vậy gây khó khăn rất lớn trong việc phát dọn, nạo vét lòng kênh cũng như điều tiết dòng chảy. Vướng mắc ở chỗ, Trạm chỉ có thể lập biên bản yêu cầu dừng và tháo dỡ công trình sai phạm chứ không có quyền phạt vi phạm hành chính. Ngoài ra, đơn vị chuyên môn cũng chưa thể cắm mốc giới hành lang bảo vệ kênh. Nhiều khu vực do trước kia không được phân định rõ ràng nên có trường hợp người được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trong hành lang của kênh. Hoặc phần đất có kênh đi qua chính là người dân hiến tặng nên khi họ xây dựng công trình trong hành lang bảo vệ sẽ rất khó xử lý.
Để xuất giải pháp nhằm giảm thiểu tình trạng các tuyến kênh bị xâm hại, ông Ngô Thượng Hoan cho rằng: Trước mắt, chúng tôi đề nghị được hỗ trợ kinh phí để xây dựng các bể chứa rác trên lưu vực kênh chính. Khi rác dồn từ thượng nguồn về sẽ đọng lại tại các bể này, từ đó thuận lợi cho việc thu gom, vận chuyển đi xử lý tập trung. Giải pháp lâu dài và bền vững vẫn là tăng cường phối hợp để tuyên truyền nâng cao ý thức của người dân, không vứt rác hoặc xâm lấn hành lang an toàn các công trình thủy lợi, đồng thời có các chế tài đủ mạnh để xử lý với các trường hợp đã lập biên bản nhắc nhở nhưng cố tình vi phạm kéo dài.
