Tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên tiếp tục xu hướng tăng trong 5 năm vừa qua, trong đó gần 50% người sinh con thứ 3 là người có điều kiện sống khá giả. Đây được xem là hiện tượng mới trong vấn đề dân số của nước ta.
Theo báo cáo của Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, trong năm 2016, chỉ tiêu giảm sinh của cả nước được giao là 0,1 phần ngàn. Tuy nhiên, chỉ trong 3 tháng đầu năm 2016, số sinh đã là 219.976 trẻ, so với cùng kỳ năm trước số sinh đã tăng lên 4,7%, số sinh con thứ 3 trở lên cũng tăng 3,7%. Dự tính 6 tháng đầu năm 2016, số sinh tăng 9,9%, số sinh con thứ 3 trở lên tăng 7,5% so với cùng kỳ năm 2015. Một vấn đề nổi lên là gần 50% phụ nữ sinh con thứ 3 thuộc hộ gia đình có điều kiện kinh tế khá giả. Đây là một nguy cơ mới của kế hoạch dân số nước ta khi họ sinh ở độ tuổi 35 - một độ tuổi mà việc sinh có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của bà mẹ và trẻ em.
Lãnh đạo Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình cho rằng, ngành dân số đang gặp rất nhiều thách thức, kể cả cũ và mới. Đó là tỷ lệ sinh con thứ 3 tăng lên, tỷ lệ sử dụng biện pháp tránh thai có xu thế giảm, cân bằng giới tính ở trẻ sơ sinh ngày càng nghiêm trọng, chương trình nâng cao chất lượng dân số đầu đời thông qua việc tầm soát bệnh tật trước sinh chưa có khả năng mở rộng dù nhu cầu sử dụng dịch vụ này của nhân dân tăng lên nhanh chóng. Thời điểm này cũng là năm đầu tiên của việc chuyển đổi mục tiêu “duy trì mức sinh thấp hợp lý” sang “duy trì mức sinh thay thế”. Các khó khăn thách thức cũ và mới lại càng khó được giải quyết khi đến thời điểm này, các cấp có thẩm quyền vẫn chưa giao kế hoạch và dự toán ngân sách Trung ương năm 2016 cho Chương trình dân số - kế hoạch hóa gia đình. Trong khi đó, 90% tổng kinh phí thực hiện chương trình dân số - kế hoạch hóa gia đình vẫn đến từ ngân sách Trung ương. Các nguồn vốn khác cho chương trình này cũng chưa được cấp. Mặt khác, các nhiệm vụ mới và cơ chế quản lý chương trình dân số - kế hoạch hóa gia đình đang được điều chỉnh nên việc phân phối ngân sách cũng rất khó khăn. Trước vấn đề này, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình các địa phương cũng đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của bà mẹ và trẻ sơ sinh như tăng cường mở rộng mạng lưới trung tâm sàng lọc trước sinh, tăng cường các phương thức xã hội hóa việc kế hoạch hóa gia đình, đào tạo nguồn nhân lực sàng lọc trước sinh, tăng cường tuyên truyền…
Để cải thiện tình trạng này, các địa phương và Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình các tỉnh, thành phố cần nhanh chóng xây dựng mới đề án cân bằng giới tính ở trẻ sơ sinh, chương trình kiểm soát mức sinh hợp lý phù hợp với vấn đề già hóa dân số ở Việt Nam. Quan tâm hơn nữa đến việc xây dựng các giải pháp đồng bộ phù hợp với các vấn đề dân số của địa phương, đồng thời đề xuất ưu tiên các biện pháp hỗ trợ cần thiết./.
