Để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) Khu công nghiệp (KCN) Yên Bình tại T.X Phổ Yên, Thái Nguyên đã quy hoạch và triển khai 6 dự án khu tái định cư (TĐC). Hiện nay, các khu TĐC đã và đang được xây dựng, đáp ứng nhu cầu nhà ở cho phần lớn các hộ dân trong vùng ảnh hưởng. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn một số tồn tại, vướng mắc cần được quan tâm giải quyết dứt điểm.
Từ năm 2013, KCN Yên Bình bắt đầu hình thành và thu hút được nhà đầu tư chiến lược đầu tiên là Tập đoàn Samsung. Để đáp ứng yêu cầu rất cao về tiến độ của nhà đầu tư, chính quyền địa phương đã phải huy động tối đa nguồn lực thực hiện công tác GPMB. Chỉ sau 2 tháng triển khai, toàn bộ diện tích phục vụ đầu tư ban đầu của Tập đoàn Samsung tại KCN Yên Bình đã được bàn giao mặt bằng sạch. Để có mặt bằng phát triển công nghiệp, nhiều hộ dân phải di chuyển đến nơi ở mới. Lúc này, một loạt khu TĐC phục vụ KCN Yên Bình được tỉnh quy hoạch, triển khai xây dựng. Tuy nhiên, do ngân sách có hạn, lại chưa có quỹ đất sạch giao cho nhà đầu tư và chưa xây dựng được khu TĐC trước khi thu hồi đất nên tỉnh đã giao cho Công ty cổ phần Đầu tư Phát triển Yên Bình (viết tắt là Công ty Yên Bình) - nhà đầu tư hạ tầng KCN Yên Bình - ứng vốn thực hiện các khu TĐC.
Sau một thời gian gấp rút triển khai, 6 khu TĐC phục vụ KCN Yên Bình đã được hình thành và từng bước hoàn thiện, gồm: Khu TĐC An Bình - Thái Bình (13,09ha) với 257 lô đất TĐC, đã bàn giao 227 lô cho các hộ dân; khu TĐC Chiến Thắng (0,3ha) với 9 lô đất TĐC, hiện đã bố trí được 8 lô; khu TĐC Bãi Bông (4,47ha) có 115 lô TĐC, đã bố trí được 76 lô; khu TĐC Hồng Tiến (52,23ha) có 553 lô TĐC, đã bàn giao 364 lô; khu TĐC Thanh Hoa (10,44ha) có 262 lô TĐC, đã bố trí được 21 lô; khu TĐC Trường thử công nghệ của Nhà máy Z131 (46ha) đang trong quá trình GPMB. Theo đại diện Công ty Yên Bình, tổng số hộ phải di dời để thực hiện Dự án KCN Yên Bình (cả giai đoạn I và giai đoạn II) là 752 hộ, tương đương với gần 1.200 lô đất TĐC. Hiện nay, số lô đất đã cấp cho các hộ là 694 lô, số hộ còn lại cần bố trí đất TĐC là 425 hộ.
Trong quá trình xây dựng các khu TĐC Yên Bình nảy sinh không ít khó khăn, vướng mắc (nhất là về GPMB) nhưng phần lớn đã được chủ đầu tư và chính quyền địa phương khắc phục. Hiện tại chỉ còn một số khó khăn, vướng mắc đang được chủ đầu tư kiến nghị giải quyết, đó là: Khu TĐC An Bình - Thái Bình vẫn còn 14 lô đất chưa thể bàn giao do nằm gần khu vực quốc phòng (thuộc Nhà máy Z131). Khu TĐC Trường thử công nghệ của Nhà máy Z131 có 81 hộ bị ảnh hưởng, chính quyền địa phương đã phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ 60 hộ với diện tích 37ha. Hiện tại, đã trả tiền và nhận bàn giao mặt bằng của 27 hộ dân với diện tích 6,9ha, còn lại 33 hộ chưa nhận tiền đền bù GPMB. Ông Phan Thanh Hà, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường cho biết, phần diện tích hơn 10ha còn lại của khu TĐC này chưa được phê duyệt phương án đền bù do còn hơn 20 hộ dân ở đây chưa hợp tác kê khai, kiểm đếm và có 14 hộ đang tranh chấp quyền sử dụng đất. Ngoài một số vướng mắc trên, phía chủ đầu tư các dự án TĐC Yên Bình còn cho rằng đang gặp nhiều khó khăn về tài chính do đã ứng vốn đầu tư các khu TĐC theo đề nghị của tỉnh.
Chia sẻ với chúng tôi, ông Hoàng Văn Long, Tổng Giám đốc Công ty Yên Bình cho biết, đơn vị đã ứng tiền đền bù GPMB và xây dựng hạ tầng các khu TĐC Yên Bình lên tới trên 640 tỷ đồng trong khi mới chỉ thu lại được khoảng 27,7 tỷ đồng từ nguồn tiền sử dụng đất thu của các hộ dân được bố trí TĐC. Việc mất cân đối thu, chi từ các dự án TĐC đã ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng triển khai xây dựng hạ tầng KCN Yên Bình giai đoạn tiếp theo. Theo quy định của Luật Đất đai năm 2013, số tiền mà nhà đầu tư ứng trước để thực hiện các khu TĐC sẽ được ngân sách Nhà nước hoàn trả.
Để giải quyết những tồn tại, vướng mắc này, thời gian gần đây, UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, địa phương liên quan nghiên cứu và bước đầu tìm ra một số phương án khả thi. Cụ thể, để sớm GPMB khu đất quốc phòng, Công ty Yên Bình phải khẩn trương xây dựng các công trình để hoàn trả. Đồng thời, cấp ủy, chính quyền địa phương tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, vận động để người dân đồng tình ủng hộ, sớm hoàn thành GPMB khu TĐC Trường thử công nghệ của Nhà máy Z131. Đối với việc nhà đầu tư đề nghị tỉnh hoàn trả phần kinh phí ứng trước xây dựng các khu TĐC Yên Bình, các sở, ngành, địa phương đã thống nhất đề nghị UBND tỉnh thực hiện theo phương thức tạo thêm qũy đất để có nguồn đối trừ phù hợp trong khi ngân sách địa phương còn hạn chế.
Theo đề xuất, tỉnh cho điều chỉnh một phần đất dịch vụ, thương mại và đất công cộng sang thành đất ở chia lô, đồng thời tăng diện tích đất khu TĐC Hồng Tiến từ 52,13ha lên 63,55ha để có được quỹ đất khoảng 45% tổng diện tích đất thương phẩm sau điều chỉnh. Từ đó, đề xuất giao cho T.X Phổ Yên tổ chức bán đấu giá các lô đất thương mại nhằm cân đối nguồn tiền để hoàn trả phần kinh phí đã ứng trước của Công ty Yên Bình. Mặt khác, để hoàn thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật phù hợp, đáp ứng nhu cầu của người dân sống trong khu TĐC An Bình - Thái Bình và khu TĐC Thanh Hoa, phương án xây cầu nối giữa hai khu TĐC này cũng được đề nghị. Chi phí xây cầu sẽ được tính vào chi phí thực hiện dự án khu TĐC Thanh Hoa với mức đầu tư gần 9 tỷ đồng.
Được biết, trước nhu cầu cần thiết của các khu TĐC Yên Bình, mới đây, UBND tỉnh đã họp và thống nhất sẽ tích cực chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án TĐC, khẩn trương khắc phục những khó khăn, tồn tại trong công tác GPMB. Đồng chí Đoàn Văn Tuấn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định sẽ báo cáo Thường trực Tỉnh ủy sớm xem xét, đồng ý phương án tạo nguồn để hoàn trả vốn ứng trước xây dựng các khu TĐC.
