Vụ tai nạn giao thông ở Kon Tum có 1 nạn nhân tử vong là người nhiễm HIV. Khi cấp cứu nạn nhân, các y bác sỹ đều không biết nạn nhân nhiễm HIV nên không phòng hộ. Do đó, đã có 17 y, bác sỹ và 7 người dân có liên quan nghi ngờ bị phơi nhiễm HIV khi làm nhiệm vụ cấp cứu, vận chuyển bệnh nhân, tiếp xúc trực tiếp với máu của người nhiễm. Tiến sỹ Hoàng Đình Cảnh, Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) đã trao đổi với phóng viên, làm rõ những vấn đề liên quan.
* Phóng viên: Liên quan đến vụ việc 24 người bị phơi nhiễm HIV do cấp cứu người bị tai nạn giao thông nhiễm HIV, Cục Phòng, chống HIV/AIDS đã có những hành động kịp thời nào để hạn chế hậu quả, thưa ông?
* Tiến sỹ Hoàng Đình Cảnh: Ngay sau khi nhận được thông tin về vụ việc, Cục Phòng, chống HIV/AIDS đã yêu cầu Sở Y tế Kon Tum hướng dẫn các cơ sở y tế tiến hành tư vấn, xét nghiệm sàng lọc và cấp miễn phí thuốc ARV để điều trị phơi nhiễm HIV cho các cán bộ y tế và người dân liên quan theo qui định. Cục cũng yêu cầu Sở Y tế hướng dẫn việc tiệt trùng, xử lý, mai táng người nhiễm và các vật dụng liên quan; tổ chức thăm hỏi, động viên người dân và các cán bộ y tế đã tích cực tham gia cấp cứu người bị nạn. Đồng thời, Cục tổ chức tuyên truyền về dự phòng phơi nhiễm HIV; cung cấp thông tin chính thức cho các cơ quan thông tin đại chúng. Cục Phòng, chống HIV/AIDS cũng yêu cầu Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh Kon Tum có báo cáo cụ thể về trường hợp này...
* Phóng viên: Một người dân tham gia cấp cứu phản ánh là nếu muốn dùng thuốc ARV để dự phòng HIV/AIDS thì người dân phải trả tiền, điều này có đúng không thưa ông?
* Tiến sỹ Hoàng Đình Cảnh: Theo Quyết định số 265/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ qui định về chế độ đối với người bị phơi nhiễm do tai nạn rủi ro nghề nghiệp thì thuốc ARV dùng điều trị dự phòng sau phơi nhiễm HIV được cấp miễn phí cho những người bị phơi nhiễm do nghề nghiệp như cán bộ y tế, cán bộ lực lượng vũ trang, tổ công tác cai nghiện... bị phơi nhiễm khi đang làm nhiệm vụ. Tuy nhiên, sự cố lần này là trường hợp đặc biệt, 7 người dân tích cực tham gia cấp cứu người bị nạn đã bị phơi nhiễm HIV. Do vậy, Cục Phòng, chống HIV/AIDS đã chỉ đạo Sở Y tế Kon Tum tiến hành cấp miễn phí thuốc ARV để điều trị dự phòng cho cán bộ y tế và cả 7 người dân tham gia cấp cứu, tiếp xúc trực tiếp với máu của nạn nhân này.
Đến nay, tất cả 17 cán bộ y tế và 7 người dân bị phơi nhiễm HIV khi tham gia cấp cứu nạn nhân đã được tư vấn, xét nghiệm sàng lọc HIV và cấp thuốc ARV để điều trị dự phòng sau phơi nhiễm kịp thời.
* Phóng viên: Thông tin ban đầu cho thấy, nạn nhân tử vong nhiễm HIV mới điều trị thuốc ARV từ tháng 5/2017. Ông đánh giá nguy cơ bị phơi nhiễm trong trường hợp này ở mức độ nào?
* Tiến sỹ Hoàng Đình Cảnh: Theo báo cáo của Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh Kon Tum, nạn nhân này đã điều trị ARV từ nhiều năm qua. Về mặt khoa học, khi người nhiễm HIV đã được điều trị ARV từ 6 tháng trở lên thì nồng độ vi rút HIV trong máu ở mức rất thấp (dưới ngưỡng ức chế) nên khả năng lây truyền sang người khác là rất thấp. Mặt khác 24 người này lại được điều trị dự phòng phơi nhiễm ngay. Do vậy, những người tiếp xúc trực tiếp với máu nạn nhân này hy vọng sẽ không bị nhiễm HIV.
* Phóng viên: 24 trường hợp bị phơi nhiễm này sẽ phải uống thuốc ARV trong bao lâu và theo dõi như thế nào, thưa ông?
* Tiến sỹ Hoàng Đình Cảnh: Theo hướng dẫn của Bộ Y tế về quản lý, điều trị và chăm sóc HIV/AIDS ban hành kèm theo Quyết định số 3047/QĐ-BYT ngày 22/7/2015 của Bộ trưởng Bộ Y tế, việc điều trị dự phòng sau phơi nhiễm HIV nên thực hiện càng sớm càng tốt, tối ưu nhất trong vòng 72 giờ. Như vậy cả 24 bệnh nhân này đều được điều trị ARV trong vòng 48 giờ đầu sau phơi nhiễm. Đây là thời gian tối ưu mà Bộ Y tế đã khuyến cáo.
Việc điều trị dự phòng sau phơi nhiễm HIV kéo dài liên tục trong thời gian 28 ngày tức 4 tuần. Trong thời gian này, họ cần được tư vấn để theo dõi về tác dụng phụ có thể có của thuốc ARV; không nên ngừng điều trị khi có tác dụng phụ nhẹ, thoáng qua. Nếu có các tác dụng phụ nặng, cần đến ngay các cơ sở y tế để được tư vấn kịp thời. Đặc biệt, những người đang điều trị cũng được tư vấn hỗ trợ tâm lý nếu cần, tư vấn tuân thủ điều trị.
Việc xét nghiệm HIV sẽ được làm lại sau 3 tháng theo quy định tại Quyết định số 3047/QĐ-BYT ngày 22/7/2015 của Bộ trưởng Bộ Y tế. Cũng cần lưu ý rằng, mặc dù nguy cơ có thể thấp nhưng những người bị phơi nhiễm chưa loại trừ khả năng đã nhiễm HIV. Do vậy họ không được cho máu; sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục và nếu là phụ nữ đang nuôi con nhỏ thì không cho con bú cho đến khi loại trừ được tình trạng nhiễm HIV. Sau 3 tháng xét nghiệm lại nếu âm tính với HIV thì có thể khẳng định chắc chắn là họ không nhiễm HIV.
Cũng theo quy định tại Quyết định số 265/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ qui định về chế độ đối với người bị phơi nhiễm do tai nạn rủi ro nghề nghiệp, những người bị phơi nhiễm HIV do rủi ro nghề nghiệp được nghỉ việc 20 ngày hưởng nguyên lương và phụ cấp để điều trị dự phòng.
Hiện nay các thuốc ARV được lựa chọn điều trị là khá an toàn với người sử dụng và rất ít tác dụng phụ. Tuy vậy, một số người mới uống có thể có cảm giác mệt mỏi, triệu chứng này sẽ nhanh qua. Những người dùng thuốc mà khỏe mạnh thì có thể đi làm bình thường nếu muốn. Những trường hợp có phản ứng phụ của thuốc như dị ứng, mệt mỏi nhiều cần đến cơ sở y tế để được tư vấn và có thể đổi phác đồ điều trị.
* Phóng viên: Trân trọng cám ơn Tiến sỹ!
.jpg?width=300&height=-&type=resize)
