Thời gian gần đây, tình trạng sinh con thứ 3 trở lên của các cặp vợ chồng ở huyện Võ Nhai có xu hướng tăng cao và chênh lệch về giới tính. Điều này, ảnh hưởng nhiều tới sự phát triển bền vững của địa phương cũng như việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em ở huyện vùng cao này khi điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn...
Bà Trần Thị Hạnh, Giám đốc Trung tâm Dân số kế hoạch hóa gia đình (KHHGĐ) huyện Võ Nhai cho biết: 2 năm trở lại đây, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên có chiều hướng tăng mạnh trên địa bàn của huyện. Nếu như năm 2016, tỷ lệ này chiếm khoảng 7% thì năm 2017 dự tính sẽ tăng lên 14%, tập trung chủ yếu ở đồng bào dân tộc thiểu số thuộc các xã vùng sâu, vùng xa. Không những vậy, việc sinh con thứ 3 trở lên còn xuất hiện ở cán bộ đảng viên, như trường hợp một giáo viên ở xã Lâu Thượng sinh đến con thứ 4.
Nguyên nhân của tình trạng trên là do người dân vẫn nặng tư tưởng “trọng nam”, muốn có con trai để nối dõi; có đông con để lấy người làm; nhận thức, kiến thức của các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ về các biện pháp tránh thai còn nhiều hạn chế. Cùng với đó, vấn đề truyền thông, tuyên truyền chính sách dân số và kinh phí hỗ trợ cho cộng tác viên dân số còn nhiều bất cập...
Qua tìm hiểu ở một số địa phương có tỷ lệ sinh con thứ 3 cao của huyện Võ Nhai, chúng tôi đều được cán bộ chuyên trách công tác Dân số của các xã thông tin, dù các hộ ký cam kết không sinh con thứ 3 trở lên những vẫn bị “lỡ kế hoạch”. Bên cạnh đó, khoảng cách sinh giữa 2 con ngắn nên việc chăm sóc của các cặp vợ chồng không đảm bảo... Gia đình anh Hoàng Văn Cường (sinh năm 1990, dân tộc Mông, ở khu Đồng Ươm, xóm Bắc Phong, xã Dân Tiến) đã có 3 đứa con, con gái lớn nhất gần 5 tuổi, đứa nhỏ nhất gần 7 tháng, khoảng cách giữa con thứ 2 và 3 chỉ hơn 1 năm nên việc chăm sóc cho các con vất vả. Anh Cường chia sẻ: 2 đứa nhỏ thường quấy khóc nên phải nhiều lần gửi đứa con gái lớn cho ông bà nội trông giúp. Vất vả nhưng vợ chồng tôi vẫn dự định sinh 4 đứa con cho đủ 2 trai, 2 gái. Ở khu vực này, gần như nhà nào cũng “vỡ kế hoạch” và ít nhất là 3 đứa con...
Xã Phương Giao là địa phương thứ 2 năm giữ “ kỷ lục” của huyện Võ Nhai về sinh con thứ 3 trở lên. Chị Nguyễn Thị Huyền, cán bộ phụ trách dân số của xã Phương Giao cho biết: Năm 2016, tỷ tệ sinh con thứ 3 trở lên của địa phương là 14%, nhưng 2017 dự kiến sẽ tăng lên 25%. Trong đó, tỷ lệ sinh con thứ 3 ở đồng bào dân tộc Mông chiếm tỷ lệ 70%. Dù công tác tuyên truyền, vận động, ký cam kết không sinh con thứ 3 trở lên được triển khai đến tận các gia đình, nhưng nhiều cặp vợ chồng vẫn không thực hiện...
Bên cạnh những nguyên nhân khách quan về phong tục, tập quán của người dân thì các chính sách hỗ trợ trong việc truyền thông, vận đồng thực hiện kế hoạch hóa gia đình vẫn còn nhiều khó khăn. Chị Hoàng Thị Nga, cán bộ phụ trách dân số xã Thần Sa cho biết: Việc chi trả kinh phí hỗ trợ còn thấp (ở mức hơn 100 nghìn đồng/người/tháng) và chậm chi trả (từ tháng 9-2016 đến nay, tiền hỗ trợ cho cộng tác viên dân số chưa có) nên không khuyến khích được vai trò của cộng tác viên trong việc tuyên truyền, vận động các cặp vợ chồng thực hiện chính sách dân số...
Hiện nay, toàn huyện Võ Nhai có 220 cộng tác viên dân số. Trong đó, gần 50% kiêm nhiệm y tế thôn bản. Ở những xóm, bản, cộng tác viên dân số kiêm cán bộ chi hội phụ nữ và y tế thôn bản thì mức hỗ trợ hằng tháng cao hơn nên phát huy được vai trò của công tác viên. Vì vậy, để nâng cao chất lượng, trách nhiệm của các công tác viên dân số, huyện Võ Nhai đang phối hợp với các ngành của tỉnh áp dụng mô hình cán bộ chi hội phụ nữ kiêm y tế thôn bản và công tác viên dân số để nâng mức hỗ trợ kinh phí....
Việc tăng tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên không những ảnh hưởng tới việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em mà còn gây áp lực lớn đến các vấn đề an sinh và sự phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Vì vậy, cấp ủy, chính quyền và đoàn thể chính trị các cấp của huyện Võ Nhai nên vào cuộc tích cực hơn nữa để đảm bảo tỷ lệ sinh theo quy định của Nhà nước, giúp từng hộ gia đình có cuộc sống khá và ổn định.
