Tháng Hành động phòng, chống ma túy 2018 với chủ đề "Hãy bảo vệ thế hệ trẻ trước hiểm họa ma túy", xin giới thiệu những thông tin cần biết về ma túy đá (Methamphethamine). Đây cũng là một trong những nhiệm vụ được đặt ra trong Kế hoạch triển khai Tháng Hành động phòng, chống ma túy 2018 theo Văn bản số 664/TTg-KGVX ngày 23/5/2018 của Thủ tướng Chính phủ. Cụ thể, tăng cường tuyên truyền về hiểm họa của tệ nạn ma túy, nhất là tác hại của các loại ma túy tổng hợp, cần sa và các chất hướng thần mới để nâng cao ý thức tự phòng ngừa cho cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ (thanh, thiếu niên, học sinh, sinh viên...).
Methamphethamine
Methamphetamine là một loại chất gây nghiện tổng hợp được nhà khoa học Nagai Nagayoshi tổng hợp lần đầu tiên vào năm 1893 tại Nhật Bản. Methamphetamine là chất gây nghiện thuộc nhóm các thuốc kích thích dạng amphetamine. Khi dùng, nó tác động lên hệ thần kinh trung ương và kích thích giải phóng dopamine hàng loạt.
Methamphetamine có nhiều dạng khác nhau như:
- Dạng bột trắng hoặc vàng, nâu, đỏ;
- Dạng muối hydrochlorit bột, vị đắng, dễ hòa tan trong nước và có thể dùng để tiêm được;
- Dạng tinh thể có độ tinh khiết cao. Methamphetamine dạng tinh thể hay còn gọi là “hàng đá” được tổng hợp lần đầu tiên vào năm 1919.
Ở Việt Nam, methamphetamine có các tên gọi khác như là “hàng đá”, “đập đá”, “pha lê”...
Methamphetamine được sử dụng như thế nào?
Methamphetamine được sử dụng theo nhiều cách như nuốt, hút, uống hoặc tiêm. “Đá” là dạng methamphetamine có thể dùng để hút. Đá thường là tinh thể trong suốt có độ tinh khiết cao, hút bằng tẩu thủy tinh. Khói hút không có mùi, để lại cặn sau khi hút, và cặn này có thể sủ dụng lại. Cảm giác tạo ra khi hút có thể kéo dài trong vòng 12 giờ hoặc lâu hơn. Một số người dùng (tỉ lệ rất nhỏ, chỉ dưới 3% số người dùng) dùng methamphetamine theo đường tiêm chích.
Kiểu sử dụng
Sử dụng liên tục đến khi kiệt sức: Là ngay khi giảm tác dụng của một liều methamphetamine, người dùng tiếp tục dùng ngay thêm một liều nữa (cứ 2- 4 giờ mỗi liều) và dùng trong vài ngày liên tiếp cho đến khi kiệt sức, không thể thức và sử dụng thêm được nữa (thường kéo dài khoảng 3- 4 ngày). Người sử dụng sẽ ngủ li bì từ 24-28 tiếng liền sau mỗi đợt sử dụng. Kiểu sử dụng liên tục này (kiểu “binge”) gây tác hại rất lớn.
Sử dụng mạn tính: Dùng nhiều lần trong ngày và hầu hết các ngày trong tháng (trên 20 ngày một tháng).
Sử dụng a-ma-tơ: Thỉnh thoảng dùng vào thứ 7, chủ nhật, hoặc các dịp nghỉ lễ. Người dùng có thể sử dụng một mình hoặc với bạn bè, ở nhà hoặc ở các bữa tiệc.
Tác động tức thì
Ngay sau khi hút hoặc tiêm ven, người sử dụng cảm thấy “bốc”, “sung”, hoặc “sung sướng tột cùng”. Hít hoặc uống cũng tạo cảm giác “phê” nhưng không “bốc”. Người sử dụng sẽ cảm thấy “phê” sau khi hút 3-5 phút, sau khi uống 15-20 phút và tác động kéo dài từ 6-8 tiếng.
Tác động về thể chất khi sử dụng methamphetamine cũng tương tự như khi sử dụng các chất kích thích khác. Các tác động này bao gồm:
- Cảm thấy khỏe khoắn, lâng lâng sung sướng;
- Tỉnh táo hơn và tràn đầy sinh lực;
- Tăng ham muốn tình dục;
- Tăng khả năng giao tiếp;
- Không có cảm giác đói;
- Thông thái hơn, tâm trạng tốt hơn;
- Nhịp tim và huyết áp tăng;
- Tăng thân nhiệt;
- Giãn đồng tử;
- Thở nhanh;
- Khô miệng và khó nuốt, nếu nặng có thể gây tình trạng mất nước và sốt cao;
Người sử dụng methamphetamine có thể có cảm giác mình là nhà vô địch, siêu nhân, anh hùng khiến cho họ thường làm những việc ngoài khả năng thực tế của họ.
Sử dụng liều cao gây độc
Sử dụng liều quá cao trong thời gian ngắn gây nên tình trạng ngộ độc methamphetamine. Biểu hiện của tình trạng ngộ độc là:
- Cảm giác có sức mạnh phi thường;
- Hung hăng và gây gổ;
- Lú lẫn;
- Hoảng sợ;
- Loạn thần do amphetamine;
- Đột quỵ;
- Nhịp tim nhanh, không đều, tiếng tim yếu;
- Xuất huyết não;
- Sốt rất cao;
- Tử vong (hiếm gặp).
Dung nạp và lệ thuộc
Methamphetamine làm người sử dụng cảm thấy khỏe khoắn, nhiều năng lượng, tỉnh táo, tự tin hơn, nhưng nếu tiếp tục sử dụng, những cảm giác ấy sẽ mất đi và hầu hết người sử dụng cần phải tăng liều để cảm thấy “phê”. Dưới tác động của thuốc, người sử dụng thường bị kích động và có cảm giác bị “trói buộc” vào việc sử dụng thuốc. Cũng như các chất dạng amphetamine khác, hiện nay chưa có hiểu biết đầy đủ về cơ chế dung nạp của methamphetamine. Đây là một cơ chế hết sức phức tạp và không thể giải thích một cách đơn giản. Mức độ dung nạp khác nhau ở mỗi cá nhân tùy thuộc vào liều lượng, thời gian sử dụng, tần suất sử dụng và đường dùng.
Hệ quả lâu dài
Do tác động của methamphetamine với liều dùng thấp kéo dài, hành vi của người dùng trở nên không dự đoán được. Họ có thể đang rất vui vẻ, hòa đồng và bình tĩnh, rồi lại trở nên giận giữ và kích động ngay sau đó.
Việc khó ngủ và không ăn được khiến họ trở nên hết sức mệt mỏi và tiếp tục phải sử dụng methamphetamine để tỉnh táo trở lại.
Sử dụng liều methamphetamine cao trong thời gian dài có thể dẫn đến trầm cảm, hoang tưởng (tin vào những điều không có thật), ảo giác (nghe thấy hoặc nhìn thấy những điều không có thật). Nhiều người có hành vi tự hủy hoại bản thân, tự tử, hay trở nên cực kì nguy hiểm và gây ra những hành vi bạo lực.
Các hậu quả lâu dài đối với người dùng có thể là:
- Bị lệ thuộc vào methamphetamine;
- Thường trở nên bạo lực mà không có lí do gì cụ thể;
- Hay bị ốm (bị bệnh) hơn do cơ thể giảm sức đề kháng;
- Buồn, trầm cảm;
- Bị các đợt loạn thần với biểu hiện hoang tưởng, ảo giác. Nếu dừng sử dụng thì có thể khỏi sau một vài tuần, nhưng với nhiều người biểu hiện này có thể tồn tại dai dẳng;
- Làm bệnh tâm thần phân liệt trở nên dai dẳng hơn;
- Trường hợp nặng dễ có ý định và hành vi tự tử;
- Tổn thương tế bào não do độc tính của methamphetamine;
- Gặp phải các vấn đề khó khăn trong công việc, tiền bạc, pháp luật hoặc nhà cửa.
Tác động của hội chứng cai
Khi người sử dụng giảm liều, hay dừng đột ngột, hội chứng cai sẽ xuất hiện với các biểu hiện như:
- Mệt mỏi;
- Cảm thấy đói;
- Cảm thấy lo lắng, bồn chồn;
- Khó chịu, gây gổ;
- Trầm cảm nặng (cảm thấy vô cùng buồn chán, thất vọng);
- Tức giận, dễ nổi cáu;
- Ngủ nhiều nhưng ngủ không ngon giấc;
- Thèm nhớ mãnh liệt.
Gia tăng nguy cơ lây nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs)
Sử dụng methamphetamine, hay sử dụng cùng cả cocaine, MDMA, và ketamine, làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm STI, HIV, viêm gan B, C do người sử dụng bị suy giảm nhận thức, mất khả năng quyết định, và rất dễ quan hệ tình dục không an toàn trong trạng thái hứng tình. Rất nhiều người tình dục đồng giới nam thích tác động của methamphetamine vì nó làm giãn cơ vòng hậu môn khiến việc quan hệ tình dục qua đường hậu môn trở nên dễ dàng hơn. Nguy cơ nhiễm STI đặc biệt cao đối với nam giới quan hệ tình dục đồng giới do trầy xước ở bộ phận sinh dục, miệng, hậu môn.
Sử dụng methamphetamine khi mang thai và cho con bú
Methamphetamine có khả năng thấm qua nhau thai và có trong sữa mẹ. Phân nửa số trẻ sinh ra từ các bà mẹ sử dụng methamphetamine trong quá trình mang thai xuất hiện hội chứng cai sơ sinh. Hội chứng này tương đối nhẹ và chỉ có 4% trường hợp phải điều trị
Sử dụng methamphetamine và luật pháp
Ở Việt Nam, sử dụng, tổ chức sử dụng, sản xuất, buôn bán, vận chuyển, tàng trữ methamphetamine là bất hợp pháp. Người vi phạm có thể bị bắt giữ và xét xử theo quy định của pháp luật.
Sử dụng methamphetamine và điều khiển phương tiện giao thông
Sử dụng methamphetamine có thể khiến người sử dụng cảm thấy tự tin khi điều khiển các loại phương tiện giao thông như xe máy, ô tô… với tốc độ cao. Điều này cũng khiến họ lái xe mạo hiểm, dễ gây tai nạn cho bản thân và người khác.
.jpg?width=300&height=-&type=resize)
