Cần sớm giải quyết vướng mắc tại Trại giống Tân Kim

Hàng chục héc ta đất của Trại giống Tân Kim (xóm Núi Chùa, xã Tân Kim, Phú Bình) nhiều năm qua không phát huy tốt hiệu quả sử dụng; có chỗ bị bỏ hoang gây lãng phí. Trong khi đó, đơn vị được giao quản lý sử dụng khu đất này là Công ty CP Giống cây trồng Thái Nguyên hiện đang phải tạm dừng hoạt động, không đủ năng lực đầu tư sản xuất.

Phức tạp từ lịch sử quản lý đất đai 

Lịch sử quản lý và hiện trạng đất đai tại Trại giống Tân Kim khá phức tạp. Trại giống Tân Kim được thành lập năm 1975, lúc đầu trực thuộc Ủy ban Hành chính huyện Phú Bình rồi lần lượt được chuyển giao qua nhiều cơ quan chủ quản khác nhau, đến năm 2011, trở thành đơn vị trực thuộc Công ty CP Giống cây trồng Thái Nguyên.

Khi mới thành lập, Trại được giao quản lý sử dụng khoảng 20ha đất, sau đó được cấp thêm 18ha. Tuy nhiên, Trại chỉ dùng một phần trong tổng diện tích đất đó để sản xuất cây, con giống; diện tích còn lại, phần chưa sử dụng, phần cho 30 gia đình (đều là công nhân của Trại) mượn để sản xuất, làm nhà ở từ khoảng 30 năm trước. Ông Triệu Hồng Quân, Phó Giám đốc Công ty CP Giống cây trồng Thái Nguyên thừa nhận, việc quản lý yếu kém và cho công nhân mượn đất để canh tác, làm nhà ở khiến cho hiện trạng đất đai tại Trại giống Tân Kim trở nên phức tạp, khó khăn cho quá trình giải quyết.

Sau khi cổ phần hóa, nhằm cơ cấu lại sản xuất và phát huy hiệu quả đất đai tại Trại giống Tân Kim, Công ty CP Giống cây trồng Thái Nguyên đã đề nghị và được UBND tỉnh cho phép rà soát hiện trạng để lập quy hoạch tổng thể mặt bằng Khu sản xuất giống nông nghiệp Tân Kim. Trong quá trình lập quy hoạch, Công ty đã “khoanh” cả diện tích cho công nhân mượn từ 30 năm trước (họ đã làm nhà ở, sinh sống ổn định nhiều năm) hoặc do người dân khai hoang; đồng thời đề nghị các hộ này tự di chuyển chỗ ở để trả lại đất nên bị người dân phản đối, gửi đơn thư đến nhiều nơi đề nghị giải quyết. Vì vậy, năm 2012, khi Công ty CP Giống cây trồng đề nghị được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại Trại giống Tân Kim, các cấp, ngành chức năng chưa giải quyết được vì cho rằng đang có “tranh chấp”. Thêm nữa, theo đại diện Sở Tài nguyên - Môi trường, hồ sơ xin cấp đất của Công ty cũng chưa hoàn thiện.

  Đối với 30 hộ dân đã “mượn” đất của Trại giống Tân Kim, sau khi có đơn thư kiến nghị đã được UBND tỉnh chỉ đạo cơ quan chức năng và chính quyền địa phương xác minh, giải quyết. Kết quả là có 23 hộ đủ điều kiện và đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Tuy vậy, những vướng mắc về đất đai của Trại giống Tân Kim vẫn chưa thể giải quyết dứt điểm khiến người dân trong khu vực bức xúc, đồng thời là “lực cản” cho việc phát huy giá trị sử dụng đất tại đây.

  Đâu là phương án khả thi?

  Kết quả xác minh của Thanh tra Sở Tài nguyên - Môi trường đối với phần diện tích thuộc quy hoạch tổng thể mặt bằng Khu sản xuất giống nông nghiệp Tân Kim cho thấy: Trong tổng số gần 40ha có 14,8ha do người dân tự khai hoang và sinh sống từ những năm 1980 (liên quan đến 23 hộ dân nêu trên); 2,3ha là đất của Trại giống Tân Kim nhưng 7 hộ dân đã mua nhà thanh lý hoặc mượn của Trại, phần lớn nằm trong vùng lõi quy hoạch và hiện người dân chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; diện tích thực tế mà Công ty CP Giống cây trồng Thái Nguyên đang quản lý, sử dụng tại Trại còn khoảng 20ha.

  Theo quan sát của chúng tôi, hiện một phần khu đất thuộc Trại giống Tân Kim đang bị bỏ hoang, khu văn phòng, kho bãi của Trại đóng cửa trong tình trạng xập xệ, cỏ mọc um tùm. Phần còn lại khoảng 10ha, Công ty CP Giống cây trồng cho người dân thuê để cấy lúa. Cùng với đó, 7 hộ dân còn lại (đã mượn đất của Trại để sản xuất và sinh sống từ hơn 20 năm trước) đề nghị được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc hỗ trợ di chuyển và bố trí tái định cư nhưng chưa được giải quyết. Tình trạng này khiến người dân trong khu vực bức xúc, lo lắng.

Bà Dương Thị Tuyến, nguyên là công nhân của Trại bày tỏ: Năm 1983, gia đình tôi mua thanh lý một khu nhà kho của Trại để cải tạo làm nhà ở. Hiện, ngôi nhà đã xuống cấp nhưng vì nghe thông tin sắp phải di chuyển chỗ ở nên gia đình tôi không dám sửa chữa, đất ở cũng không được cấp quyền sử dụng. Chúng tôi cảm thấy lo lắng, không yên tâm sinh sống, sản xuất.

Ông Hoàng Thanh Giao, Chủ tịch UBND huyện Phú Bình cho biết: Huyện nhận được nhiều ý kiến phản ảnh, kiến nghị của cử tri liên quan đến khu đất này. Qua xác minh thực tế, UBND huyện đã đề nghị tỉnh chỉ đạo Công ty CP Giống cây trồng Thái Nguyên rà soát và đề xuất phương án sử dụng đất phù hợp, nếu không sẽ thu hồi để giao cho tổ chức, cá nhân khác có năng lực nhằm phát huy hiệu quả sử dụng đất. Đối với 7 hộ dân đã mượn đất của Trại và hiện không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, huyện sẽ phối hợp với cơ quan chức năng của tỉnh xác minh lại nguồn gốc đất làm căn cứ để giải quyết.

Một vấn đề gây khó khăn cho việc giải quyết những vướng mắc về đất đai tại Trại giống Tân Kim là hiện Công ty CP Giống cây trồng Thái Nguyên đã tạm dừng hoạt động, phần lớn những người lãnh đạo của đơn vị này đã bị khởi tố từ năm 2017, hoặc bị liên quan do có dấu hiệu sai phạm trong quản lý tài chính. Từ đó đến nay, Ban lãnh đạo Công ty chưa được kiện toàn, kết quả đại hội cổ đông bị tòa án hủy bỏ. Vì vậy, Công ty hiện không có người đủ tư cách pháp nhân đứng ra hoàn thiện các thủ tục xin thuê đất hoặc tổ chức rà soát, trả lại đất cho Nhà nước, đồng thời cũng không đủ năng lực tổ chức sản xuất phát huy hiệu quả khu đất này.

  Trước thực trạng đó, UBND tỉnh đã giao Sở Tài nguyên - Môi trường chủ trì phối hợp với các sở liên quan và địa phương xác minh, nghiên cứu để thống nhất tham mưu phương án giải quyết. Phó Giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường, ông Phan Thanh Hà cho biết: Sở đã tiến hành xác minh nguồn gốc để phân loại đất tại Trại giống Tân Kim, đồng thời đề nghị các sở liên quan trả lời để làm rõ một số nội dung, từ đó tham mưu cho UBND tỉnh chỉ đạo cụ thể. Chúng tôi nhận thấy có hai phương án giải quyết vướng mắc này. Một là Công ty CP Giống cây trồng hoàn thiện hồ sơ đăng ký thuê đất, hai là làm thủ tục trả lại đất cho Nhà nước, muốn vậy Công ty phải kiện toàn ban lãnh đạo…

Chúng tôi thiết nghĩ, giải quyết theo phương án nào thì các cấp, ngành chức năng cũng cần vào cuộc tích cực hơn nữa, yêu cầu Công ty CP Giống cây trồng Thái Nguyên sớm kiện toàn hoạt động và có trách nhiệm giải quyết những vướng mắc về đất đai tại Trại giống Tân Kim. Hoặc như đề nghị của UBND huyện Phú Bình, nếu Công ty không thực hiện thì tỉnh cần chỉ đạo thanh, kiểm tra toàn bộ diện tích này, sớm thu hồi phần bỏ hoang để giao cho địa phương quản lý hoặc giao cho tổ chức, cá nhân có năng lực.

Được biết, đã có một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp xây dựng phương án sản xuất, đề nghị được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại Trại giống Tân Kim sau khi các vướng mắc này được giải quyết.