Theo Đề án Hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở giai đoạn 2 của tỉnh, Đại Từ là huyện có số lượng nhà xây mới và sửa chữa lớn nhất tỉnh. Tuy nhiên, với sự nỗ lực của các cấp, ngành, hiện huyện đang dẫn đầu về tiến độ thực hiện và huyện đặt mục tiêu sẽ hoàn thành toàn bộ việc xây mới và sửa chữa số nhà ở còn lại trong tháng 9, qua đó thể hiện sự quan tâm đặc biệt đến người có công, đồng thời động viên, giúp đỡ các gia đình sớm an cư, lạc nghiệp.
Trong tiết trời mát dịu của những ngày tháng 9, chúng tôi có dịp đến thăm gia đình ông Nguyễn Văn Lợi, xóm Đầm Ghành, xã Mỹ Yên. Trong ngôi nhà vừa mới hoàn thành còn nồng mùi vôi ve, ông Lợi ngồi trò chuyện với chúng tôi không giấu nổi sự vui mừng, ông cho biết: Năm 1966, tôi nhập ngũ làm lính đặc công đóng quân tại Xuân Mai, Hòa Bình. Thanh xuân tôi dành cả cho sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, đến khi chiến tranh kết thúc, tôi về công tác tại Trường Huấn luyện hạ sỹ quan thuộc Bộ Tư lệnh Đặc công. Năm 1990, tôi xuất ngũ về quê hương, tài sản duy nhất là tấm Huân chương Kháng chiến hạng Ba. Làm nông vất vả, sức khỏe tôi lại không tốt, nên cũng chỉ đủ ăn, cả gia đình vẫn phải ở trong ngôi nhà cấp bốn xây lâu năm đã xuống cấp nhiều. Nhờ số tiền hỗ trợ 40 triệu đồng của Nhà nước, cùng với số tiền gia đình dành dụm được, tôi mới có điều kiện xây ngôi nhà mới khang trang như thế này đấy. Cảm ơn Đảng, Nhà nước đã dành sự quan tâm cho chúng tôi, để những năm tháng cuối đời, tôi được ở trong ngôi nhà kiên cố, ấm áp tình cảm này.
Gia đình ông Lợi chỉ là một trong số gần 2.600 hộ được hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở của huyện Đại Từ đợt này. Theo Đề án tỉnh phê duyệt, tổng số gia đình người có công với cách mạng được hỗ trợ về nhà ở trên địa bàn huyện Đại Từ là 2.593 hộ, với tổng số kinh phí để thực hiện là 67.140 triệu đồng. Ở giai đoạn 1 (năm 2013, 2014), huyện đã hoàn thành hỗ trợ cho 171 hộ với tổng kinh phí 5.620 triệu đồng, trong đó: Số hộ xây mới là 110 hộ, kinh phí hỗ trợ là 4.400 triệu đồng; số hộ sửa chữa nhà ở là 61 hộ, kinh phí hỗ trợ là 1.220 triệu đồng. Trong giai đoạn II, huyện sẽ thực hiện hỗ trợ cho 2.422 hộ với tổng kinh phí thực hiện là 61.520 triệu đồng, trong đó: Số hộ xây mới là 654 hộ, kinh phí hỗ trợ là 26.160 triệu đồng; số hộ sửa chữa là 1.768 hộ, kinh phí hỗ trợ là 35.360 triệu đồng.
Để việc hỗ trợ được thực hiện đúng đối tượng, đúng tiến độ, sau khi nhận được văn bản chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh về hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở, UBND huyện đã tổ chức hội nghị triển khai và ban hành các văn bản chỉ đạo, đồng thời thực hiện rà soát các đối tượng thuộc diện được hỗ trợ, thường xuyên kiểm tra, rà soát, đôn đốc việc xây dựng, sửa chữa nhà và giải ngân theo kế hoạch. Bước vào thực hiện giai đoạn 2, huyện tiếp tục rà soát lại một lần nữa, qua đó, có 248 hộ không thực hiện nữa, trong đó, xây mới 78 hộ, sửa chữa 170 hộ. Nguyên nhân do đối tượng đã mất, chuyển đi nơi khác hoặc đã sửa chữa, xây dựng nhà mới. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng phát sinh thêm nhiều hộ ngoài Đề án đủ tiêu chuẩn được hỗ trợ, cụ thể là có 743 hộ, trong đó: xây mới 147 hộ, sửa chữa 596 hộ. Nguyên nhân phát sinh do Chương trình triển khai từ năm 2013, thời điểm này một số nhà ở chưa hỏng, nên không đưa vào Đề án, nhưng đến nay, nhiều nhà đã xuống cấp, hư hỏng cần được khắc phục.
Sau khi rà soát, các địa phương đã khẩn trương thực hiện xây dựng, sửa chữa nhà ở đối với các hộ thuộc Đề án đã được tỉnh phê duyệt. Tính đến cuối tháng 8-2018, toàn huyện có 1.766 hộ đã làm xong nhà ở, đạt 82%. Trong đó, xây mới 369 nhà, sửa chữa 1.397 nhà; số còn lại đều đang làm. Về công tác giải ngân nguồn vốn: Từ tháng 3-2018, UBND huyện Đại Từ đã cấp kinh phí cho các xã, thị trấn để chi hỗ trợ gia đình người có công với cách mạng về nhà ở theo Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ trên địa bàn huyện Đại Từ. Theo đó, tổng số hộ được hỗ trợ kinh phí là 2.205 hộ với tổng số tiền là 54.340 triệu đồng. Đến hết tháng 8-2018, các xã, thị trấn đã rút tổng kinh phí là 41.020 triệu đồng từ kho bạc Đại Từ để giải ngân cho các hộ, đạt 75,49% kế hoạch giao kinh phí đợt 1.
Thời điểm này, nhiều địa phương đã gần hoàn thành việc hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở cho người có công. Phú Xuyên là một trong những xã có nhiều đối tượng thuộc diện được hỗ trợ nhà ở nhất huyện, với 106 hộ, trong đó 33 hộ xây mới và 73 hộ sửa chữa. Đến nay, xã đã hoàn thành được trên 90 nhà, trong đó, 24 nhà xây mới và gần 70 nhà sửa chữa, đồng thời đang triển khai thực hiện ở 16 nhà, đã giải ngân được hơn 2 tỷ đồng, đạt khoảng 67%. Dự kiến, từ nay đến cuối tháng 9, Phú Xuyên sẽ hoàn thành toàn bộ số nhà ở theo kế hoạch. Đây cũng là mục tiêu mà huyện Đại Từ đặt ra đối với tất cả các xã, thị trấn trên địa bàn. Với tiến độ như hiện tại thì Đại Từ hoàn toàn có khả năng sẽ hoàn thành việc hỗ trợ nhà ở cho người có công trong tháng 9, sớm hơn so với kế hoạch tỉnh giao. Điều này một lần nữa thể hiện huyện đặc biệt dành sự quan tâm đến công tác đền ơn, đáp nghĩa, chăm sóc người có công với cách mạng nói chung và hỗ trợ nhà ở cho người có công nói riêng.