Chất lượng của cuộc Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019 phụ thuộc rất nhiều vào công tác điều tra ghi phiếu tại các địa bàn, mà các điều tra viên chính là những người sẽ thực hiện công việc đó. Vì thế, khâu tuyển chọn điều tra viên, tổ trưởng luôn là khâu quan trọng, quyết định đến kết quả của cuộc Tổng điều tra thống kê nói chung và Tổng điều tra dân số và nhà ở nói riêng.
Điều tra viên (ĐTV) trong cuộc Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019 là người trực tiếp đến từng hộ, gặp chủ hộ (hoặc người đại diện của hộ) để phỏng vấn và ghi phiếu về các nhân khẩu thực tế thường trú tại hộ, tình hình dân cư trong 5 năm gần nhất; trình độ văn hóa, trình độ chuyên môn kỹ thuật; tình trạng hôn nhân; đồng thời thu thập thông tin về loại nhà ở của hộ, diện tích nhà ở và năm đưa vào sử dụng của ngôi nhà. Ngoài ra, địa bàn điều tra mẫu chuyên sâu còn điều tra thêm về khuyết tật của dân cư; thực trạng việc làm và thất nghiệp trong dân cư; lịch sử sinh đẻ của phụ nữ từ 10 đến 49 tuổi; nhiên liệu, năng lượng dùng trong sinh hoạt hàng ngày, nguồn nước ăn chính, các trang thiết bị đồ dùng của hộ…
Đội ngũ cán bộ điều tra mà trước hết là ĐTV là người trực tiếp quyết định mức độ chính xác của từng câu trả lời ghi trong phiếu điều tra. Để làm tốt nhiệm vụ đó, ĐTV phải nắm vững phạm vi trách nhiệm của mình, cụ thể hoá các vấn đề nghiệp vụ và phương pháp điều tra, tiếp nhận đầy đủ các tài liệu, phương tiện điều tra từ tổ trưởng như: Sơ đồ nền, bảng kê hộ, sổ tay điều tra viên, cặp đựng tài liệu điều tra, bút bi, vở nháp, thẻ điều tra viên… kiểm tra danh sách các địa bàn điều tra và các hộ được phân công thu thập thông tin để thực hiện phiếu điều tra điện tử (CAPI), nhận bàn giao địa bàn điều tra (ĐBĐT) từ tổ trưởng điều tra cả trên giấy (sơ đồ, bảng kê) và trên thực địa.
Ông Nguyễn Viết Văn, Trưởng phòng Thanh tra-Cục Thống kê tỉnh chia sẻ những khó khăn trong công tác thu thập thông tin mà các ĐTV phải thực hiện đầy đủ các bước mới đảm bảo tính chính xác: “Các ĐTV phải kiểm tra, đối chiếu toàn bộ các ngôi nhà (kể cả có người ở và không có người ở) có trong địa bàn và bảng kê hộ. Phát hiện những ngôi nhà có người ở, những hộ và những nhân khẩu thực tế thường trú trong phạm vi địa bàn mình phụ trách bị bỏ sót hoặc mới chuyển đến để bổ sung, hiệu chỉnh bảng kê; lên lịch cụ thể cho ngày điều tra đầu tiên và những ngày tiếp theo nhằm tránh phải trở lại hộ nhiều lần. Phát hiện những hộ có thể đi vắng trong suốt thời gian điều tra để có kế hoạch điều tra phù hợp.
Trong giai đoạn điều tra cần nắm chắc và thực hiện đúng phương pháp thu thập thông tin là phỏng vấn trực tiếp; xác định đầy đủ số hộ thuộc địa bàn mình phụ trách. Việc phỏng vấn, ghi thông tin phải tuân thủ đúng những quy định về nghiệp vụ và quy trình phỏng vấn, bảo đảm không điều tra trùng hoặc bỏ sót một đối tượng điều tra (ĐTĐT) nào, cũng như không ghi thừa hay bỏ sót một mục nào trên phiếu. Điều tra theo đúng tiến độ quy định, ngày đầu điều tra không quá chậm, được đến đâu chắc đến đó. Các ngày sau tốc độ tăng dần để hoàn thành điều tra toàn bộ ĐTĐT của địa bàn vào ngày cuối cùng theo kế hoạch tức 25/4/2019.
Một trong những yêu cầu của Ban Chỉ đạo là trong thời gian thực thi nhiệm vụ của mình, ĐTV phải chấp hành nghiêm chỉnh sự điều hành của tổ trưởng, những ý kiến đóng góp của giám sát viên các cấp. Giữ gìn và bảo mật các tài liệu điều tra khác an toàn, đồng thời không được tiết lộ các thông tin ghi trên phiếu cho người khác biết. Chính vì vậy, về khâu kỹ thuật của cuộc Tổng điều tra dân số và nhà ở này rất đề cao vai trò, trách nhiệm của các ĐTV.
