Thu hồi đất quốc phòng tại Võ Nhai: Cần giải quyết thấu đáo quyền lợi của người dân

Huyện Võ Nhai đang triển khai thu hồi 24ha đất quốc phòng tại xóm Mỏ Gà, xã Phú Thượng để bàn giao lại cho Quân khu 1 (diện tích này được Quân khu 1 tạm giao cho địa phương quản lý từ năm 1998, sau đó xã cho người dân mượn để canh tác). Công tác thu hồi hiện đang gặp một số khó khăn, vướng mắc trong việc đảm bảo quyền lợi của người dân cần được tháo gỡ, đồng thời cần làm rõ trách nhiệm của những tổ chức, cá nhân có liên quan.

Diện tích 24ha thuộc xóm Mỏ Gà (giáp ranh với huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn) được một đơn vị thuộc Quân khu 1 sử dụng từ năm 1979, năm 1998 giao lại cho địa phương tạm thời quản lý. Quyết định của Tư lệnh Quân khu 1 ban hành tháng 6-1997 nêu rõ: “Khi địa phương quản lý, sử dụng chỉ được trồng cây ngắn hạn không được trồng cây lâu năm, xây dựng và làm nhà ở kiên cố”. Hiện trạng khu đất lúc đó có một số công trình và cây trồng do đơn vị bộ đội tăng gia. Căn cứ vào thực tế này, trong biên bản làm việc giữa đại diện Cục Hầu cần Quân khu 1 và chính quyền xã Phú Thượng ngày 9/1/1998, hai bên đã thống nhất xã sẽ bồi hoàn cho Quân khu 17 triệu đồng.

Sau khi nhận bàn giao đất, xã Phú Thượng đã cho 13 hộ dân mượn để sản xuất nông - lâm nghiệp. Tuy nhiên, trong biên bản bàn giao đất của UBND xã với các hộ dân có một số điều khoản không rõ ràng, không phù hợp với nội dung các văn bản thống nhất giữa các cấp chính quyền và Quân khu 1, với chính sách quản lý đất đai thời điểm đó. Cụ thể, xã không yêu cầu các hộ chỉ được trồng cây ngắn ngày và địa phương sẽ thông báo cho các hộ trước 6 tháng khi Nhà nước có nhu cầu sử dụng đất (đúng ra là 3 tháng theo sự thống nhất giữa các cấp, ngành liên quan và Quân khu 1). UBND xã cũng yêu cầu các hộ khi đi vào sản xuất ổn định “phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ nộp thuế sử dụng đất theo quy định”, kèm với đó các hộ sẽ được Nhà nước bồi hoàn giá trị công trình và hoa mầu trên đất đang sử dụng tại thời điểm thu hồi. Các hộ nhận đất đều phải nộp tiền cho UBND xã, nhưng hiện tại trong hồ sơ lưu của xã Phú Thượng không còn chứng từ thu chi số tiền này (theo các giấy tờ của người dân, tổng số tiền các hộ nộp cho xã là 57,3 triệu đồng).

Chính những điều này đã gây khó khăn cho công tác thu hồi hiện nay, bởi đa số các hộ đều đã trồng cây ăn quả, trồng rừng trên phần đất được nhận. Một số hộ như gia đình ông Nguyễn Văn Thuấn mới trồng các loại cây ăn quả khoảng 3 năm, chưa được thu hoạch nhưng đã phải đầu tư khá nhiều vốn. Ngoài ra, một số hộ còn xây dựng nhà ở nhưng cam kết tự di dời, không yêu cầu bồi thường. Hiện nay, thực tế số hộ đang sử dụng đất trong khu vực 24ha này là trên 40 hộ do 13 hộ nhận ban đầu chia cho con cháu hoặc cho mượn lại. Trước những vướng mắc này, huyện Võ Nhai đã cùng với xã và đại diện Quân khu 1 đã tiến hành rà soát thực trạng khu đất, tổ chức đối thoại với người dân để tìm giải pháp tháo gỡ.

Theo ông Hoàng Anh Tuấn, Chủ tịch UBND xã Phú Thượng, trong các cuộc đối thoại, người dân đều đồng thuận cao sẽ trả lại đất cho Quân khu nhưng đề nghị được bồi thường, hỗ trợ cây trồng, hoa mầu trên đất vì họ đã phải nộp tiền khi sử dụng đất, đồng thời mong muốn được giãn thời gian giao đất để thu hoạch cây ăn quả, hoa màu và cá. Nhưng vấn đề là việc xác định giá trị bồi thường ra sao, căn cứ vào quy định nào và kinh phí bồi thường sẽ do cơ quan nào chi trả, dùng nguồn nào?.

Ông Phạm Việt Tiến, Phó Chủ tịch UBĐ huyện Võ Nhai cho biết: Những đề nghị đó của người dân là chính đáng. Qua các cuộc họp bàn, huyện thống nhất đề xuất với Quân khu 2 phương án: thứ nhất là đề nghị kéo dài thời gian cho mượn đất thêm 10 năm để người dân thu hoạch sản phẩm từ cây ăn quả mà họ đã đầu tư, đồng thời điều chỉnh lại hợp đồng với các hộ theo hướng người dân không được hỗ trợ, bồi thường cây trồng, hoa mầu trên đất tại thời điểm bàn giao. Phương án 2, nếu Quân khu  có nhu cầu sử đất ngay trong năm 2019 cần phối hợp với huyện xây dựng phương án bồi thường, hỗ trợ và xin ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh.

Có thể nói, những vướng mắc hiện nay trong việc thu hồi đất quốc phòng tại xã Phú Thượng chủ yếu xuất phát từ những điều khoản không phù hợp trong biên bản của xã cho người dân mượn đất. Những đề nghị của người dân về việc đảm bảo quyền lợi của họ là chính đáng và cần phải được xem xét, giải quyết thỏa đáng, hợp lý hợp tình. Đồng thời trách nhiệm của chính quyền xã thời điểm đó và những cá nhân có liên quan cũng cần được làm rõ, nhất là việc thu chi tài chính liên quan đến khu đất này.