Thái Nguyên được biết đến là cái nôi của ngành Công nghiệp nặng Việt Nam, một trong những tỉnh dẫn đầu cả nước về công nghệ khai khoáng và chế biến khoáng sản. Cũng từ đặc thù đó, vấn đề nhà ở cho công nhân từ lâu đã được quan tâm, nhằm giúp người lao động yên tâm làm việc, cống hiến.
Ba dãy nhà 5 tầng, với tổng cộng hơn 200 căn hộ thuộc địa bàn tổ 4, phường Trung Thành (T.P Thái Nguyên) là một trong số ít khu nhà tập thể cũ còn xót lại. Đây là nơi ở của cán bộ, công nhân Công ty CP Gang thép Thái Nguyên trước đây. Ông Phạm Văn Rĩ, 80 tuổi, nguyên cán bộ Xí nghiệp chịu lửa Gang thép kể: Công trình này xây dựng năm 1975, ngay sau ngày đất nước thống nhất. Thiết kế gồm 2 loại phòng: Căn lớn rộng khoảng 50m2, căn nhỏ là 30m2. Năm 1978, tôi được phân một căn hộ loại lớn vì thời điểm đó đã lập gia đình và có 2 con nhỏ. Với người lao động, có nơi ở để ổn định cuộc sống quả là niềm hạnh phục thể nào diễn tả được. Mọi người trong tòa nhà như một gia đình lớn, cùng sinh hoạt tập thể và tham gia văn hóa văn nghệ. Năm 1990, cơ quan thanh lý các gian tập thể cho công nhân với giá thấp. Có hộ sau đó bán lại, hộ xây nhà ở khu khác, riêng gia đình tôi vẫn ở lại tới nay, phần vì điều kiện kinh tế eo hẹp, phần vì nơi này đã gắn bó với mình quá nhiều kỷ niệm.
Ông Nguyễn Trọng Chính, nguyên là công nhân Xưởng cán thép Lưu Xá nhớ lại: Trên địa bàn phường Trung Thành có rất nhiều khu tập thể, phần lớn dành cho công nhân Nhà máy Gang thép. Ngoài các dãy cao tầng, còn có khu nhà cấp 4 diện tích nhỏ, bề rộng 3,6m, sâu khoảng 5m. Ai độc thân thì ở ghép 3-4 người một phòng. Khi nhà máy thanh lý, công nhân được mua thêm chừng 7-8m dài là khoảng sân phía trước. Gia đình tôi hiện xây một căn nhà trên chính khu đất đã mua đó.
Kinh tế phát triển, những khu nhà tập thể trước đây giờ xuống cấp, thiết kế theo lối cũ cũng không còn phù hợp với nhu cầu sinh hoạt thời điểm hiện tại. Nhiều khu được phá bỏ để thay thế bằng những công trình cao tầng, hiện đại hơn, giúp tô điểm cho không gian đô thị. Không còn hình thức phân căn hộ, người lao động tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh có nhiều lựa chọn hơn về chỗ ở. Nếu nhà gần công ty, họ có thể chủ động bằng phương tiện cá nhân hoặc có xe chung đưa đón tận nhà; thuê phòng trọ hoặc ở trong ký túc xá của doanh nghiệp. Một số đơn vị chủ động xây dựng nhà ở xã hội với mục tiêu chính là phục vụ nhu cầu của công nhân.
Công ty CP Đầu tư và Thương mại TNG là một trong những doanh nghiệp tiên phong trên của tỉnh thực hiện nhà ở xã hội. Đơn vị đã xây dựng 2 dự án nhà tập thể, đáp ứng chỗ ở cho hàng trăm lao động. Năm 2019, Công ty tiếp tục đưa vào sử dụng dự án nhà ở thương mại TNG Village với một khối nhà 17 tầng, hơn 220 căn hộ ngay trung tâm T.P Thái Nguyên. Vợ chồng anh Trương Thế Duy may mắn sở hữu một căn hộ rộng 62m2 ở tầng 5. “Sau hơn 1 năm chuyển về đây sinh sống, chúng tôi thấy rất hài lòng. Khu vực này tiện đi lại, có đầy đủ những tiện ích cần thiết như đưa đón con, mua sắm và vui chơi giải trí. Đặc biệt là dịch vụ điện, nước, vệ sinh được hỗ trợ nên rất rẻ. Vợ tôi là công nhân TNG gần 11 năm nên khi mua nhà được tính giảm trừ tiền tới gần 150 triệu đồng” - anh Duy nói.
Công ty TNHH Samsung Electronic Việt Nam - Thái Nguyên đến nay cũng đã đầu tư 29 khối nhà ký túc xá, với tổng số phòng ở 3.944 phòng, giải quyết chỗ ở cho khoảng 30.000 công nhân. Ngoài ra, Công ty còn xây dựng 2 nhà dịch vụ có tổng diện tích sàn trên 10.000m2 để phục vụ người lao động. Dự án nhà ở công nhân của Công ty TNHH Glonics Việt Nam có tổng diện tích là 2,5ha, trong đó diện tích dành cho xây dựng nhà ở công nhân là 1ha. Theo thiết kế, chủ đầu tư sẽ xây dựng 3 khối nhà 5 tầng với tổng diện tích sàn là 12.000m2, sau khi hoàn thành sẽ đáp ứng nhu cầu chỗ ở cho khoảng 2.000 công nhân.
Theo thống kê, trên địa bàn tỉnh hiện có khoảng 20 dự án nhà ở xã hội được UBND tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư, tổng diện tích đất quy hoạch khoảng 200ha. Nhiều chủ đầu tư lớn, có uy tín như: Công ty CP Tập đoàn Tiến Bộ, Tập đoàn Tecco - Chi nhánh Thái Nguyên, Công ty CP bất động sản Đông Đô, Công ty TNHH MTV dịch vụ nhà ở và khu đô thị - HUDS…đã và đang triển khai tác bước thực hiện. Với số lượng hàng trăm nghìn công nhân đang làm việc ở các doanh nghiệp, các dự án như vậy mới chỉ đáp ứng phần nhỏ nhu cầu nhà ở. Tuy nhiên, điều đó cũng bước đầu mở ra những hy vọng để người lao động có thể sở hữu những căn hộ có giá phù hợp, có thể “an cư” để yên tâm làm việc.