Năm 2016, người dân xã Vạn Thọ (Đại Từ) vui mừng khi Dự án xây dựng Khu du lịch Hồ Núi Cốc có kinh phí đầu tư hàng nghìn tỷ đồng chính thức động thổ. Dự án bao gồm nhiều tiểu dự án, triển khai tại TP. Thái Nguyên, TP. Phổ Yên và huyện Đại Từ. Trong số đó, Dự án đường trục nối đường tỉnh ĐT.261 (ĐT.261) đến khu vực đền Gàn, thực hiện ở xã Vạn Thọ. Tuy nhiên, khi đang thi công dang dở, công trình này dừng lại. Thực trạng này đã kéo dài 6 năm nay và ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống người dân.
Thời điểm này, trong khi người dân ở các xã, thị trấn của huyện Đại Từ đang xuống đồng để gieo cấy vụ mùa, thì nhiều hộ dân ở xã Vạn Thọ buồn rầu "nhìn" mùa vụ trôi qua. Bởi lẽ, nhiều diện tích lúa xuân vụ trước đã bị hỏng, không cho thu hoạch do ngập úng lâu ngày, nên vụ mùa cũng không thể triển khai.
Nhìn gần 800m2 lúa của gia đình bị mất trắng, anh Hoàng Văn Hùng, xóm 8 buồn bã: Năm nay, hơn 2 sào ruộng của gia đình tôi đã bị thiệt hại toàn bộ. Tình trạng ngập sâu kéo dài mới chỉ xảy ra khoảng 5-6 năm trở lại đây. Nhiều năm trước, ruộng có bị ngập do mưa lớn hay vào thời điểm nước hồ Núi Cốc dâng cao, song nước nhanh chóng rút nên không quá ảnh hưởng đến lúa và hoa màu.
Dù trận mưa lớn hồi cuối tháng 5 vừa qua chỉ diễn ra trong vài ngày là chấm dứt, nhưng đến tận bây giờ, tường nhà cùng một số công trình xây dựng của gia đình ông Nguyễn Văn Quang, ở xóm 9, vẫn chưa hết ẩm ướt. Nước ngập ngang nhà, cao khoảng 1,5-2m đã khiến tường nhà bị bong tróc, bở vụn, nhiều chỗ gạch ốp cũng bị cong vênh… Đàn gà, vịt cùng đàn chó con mới đẻ của gia đình ông cũng không thể sống sót bởi nước ngập. Ông Quang lắc đầu: Nước ngập nhanh nhưng lại rút chậm nên chúng tôi không kịp di chuyển đồ đạc, tài sản, nhiều thứ bị thiệt hại, hư hỏng. Hơn 2.600m2 lúa cũng bị mất trắng.
Nằm trong vùng bán ngập Hồ Núi Cốc, tình trạng công trình, nhà cửa bị ngập nước không còn quá xa lạ đối với người dân Vạn Thọ và các khu vực lân cận. Song, tình trạng này thường chỉ diễn ra vào khoảng tháng 9-10 khi nước hồ dâng cao.
Theo nhiều hộ dân ở đây, tình trạng ngập sâu bất thường nói trên xuất phát từ việc con đường nối từ ĐT.261 và đền Gàn do Doanh nghiệp xây dựng Xuân Trường thi công dang dở đã vô tình trở thành tuyến đê nhân tạo cao khoảng 2m, dài gần 3.000m, bao quanh cánh đồng của người dân các xóm 7,8 và 9, không cho nước thoát khi mưa lớn.
Dự án đã san lấp mương tưới tiêu, hệ thống thoát nước nên cứ mưa lớn, tình trạng ngập úng lại xảy ra; môi trường cũng bị ô nhiễm do rác thải ứ đọng. Không những vậy, các hộ dân có nhà ở trong khu vực này cũng bị cô lập khi mưa lớn, chỉ còn cách di chuyển bằng thuyền. Vụ xuân vừa qua, hơn 30ha lúa, hoa màu của người dân không được thu hoạch.
Việc Dự án thi công dang dở rồi dừng lại còn ảnh hưởng đến tâm lý sản xuất, kế hoạch của người dân, đặc biệt là trong việc kiến thiết nhà cửa. Bà Lê Thị Lợi, ở xóm 9, chia sẻ: Theo đo đạc, kiểm đếm từ nhiều năm về trước, toàn bộ đất ở và đất sản xuất của gia đình tôi nằm trong vùng Dự án với tổng diện tích gần 3.200m2. Tuy nhiên, chúng tôi mới chỉ được đền bù hơn 140 triệu đồng cho gần 600m2 đất sản xuất bị thu hồi. 6 năm qua, đời sống của chúng tôi cũng “dở dang” theo Dự án khi luôn trong tình trạng thấp thỏm rằng số diện tích còn lại có tiếp tục thu hồi để triển khai Dự án nữa hay không? Nhà ở được xây dựng từ năm 1994 nay đã xuống cấp, song chúng tôi lại không thể xây mới hay sửa chữa do nằm trong vùng Dự án. Trong khi đó, tình trạng ngập úng kéo dài khiến ngôi nhà vốn cũ kỹ lại thêm hư hại.
Trao đổi với chúng tôi về tình trạng này, ông Trần Văn Trọng, Chủ tịch UBND xã Vạn Thọ, cho biết: Dự án đường trục nối ĐT.261 đến khu vực đền Gàn có chiều dài khoảng 2.700m, chiều rộng nền đường 27m. Tuy nhiên, khi Dự án đang thi công dang dở phần nền đường thì dừng lại. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống, sản xuất của người dân cũng như kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Bên cạnh đó, khu tái định cư cho các hộ bị thu hồi đất phục vụ Dự án cũng không được triển khai, do vậy, người dân không còn cách nào khác ngoài chờ đợi. Bao giờ thì Dự án tiếp tục thi công hay dừng lại vĩnh viễn là thắc mắc mong sớm có lời giải của chính quyền và nhân dân Vạn Thọ.
