Chúng tôi xin trích giới thiệu bài viết "Tháng Mười, cuộc Cách mạng vĩ đại và đa diện" của nhà sử học, nhà báo người Nga E.Kobelev.
Nhân dịp kỷ niệm lần thứ 90 Cách mạng Xã hội chủ nghĩa Tháng Mười vĩ đại, E.Kobelev, nhà sử học, nhà báo, nhà Việt Nam học người Nga, nhiều năm làm việc tại Việt Nam với tư cách phóng viên thường trú hãng thông tấn TASS và báo Sự thật của Liên Xô, hiện đang công tác tại Viện nghiên cứu Viễn Ðông thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga, gửi cho chúng tôi bài viết "Tháng Mười, cuộc Cách mạng vĩ đại và đa diện". Do khuôn khổ có hạn của trang báo, chúng tôi xin trích giới thiệu để bạn đọc tham khảo.
Người viết những dòng này thuộc thế hệ những người Nga đã được hấp thụ từ thời thơ ấu tình yêu và niềm kính trọng đối với Cách mạng Tháng Mười, đối với những vị lãnh tụ Cách mạng, đối với Chính quyền Xô-viết. Thời thanh niên đã trôi qua trong những năm tháng đầy lãng mạn của công cuộc phấn đấu nhằm thực hiện chương trình Khơ-rút-sốp đẩy nhanh sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa cộng sản, chinh phục đất hoang và chuyến bay đầu tiên của con người - người công dân Xô-viết Iu. Ga-ga-rin, vào vũ trụ. Và những năm chín muồi ở vào thời kỳ Brê-giơ-nép, khi mà Liên Xô đạt đến đỉnh cao hùng mạnh nhất, trở thành một trong hai cường quốc thế giới, đạt được sự cân bằng về tên lửa hạt nhân với Hoa Kỳ, đất nước đứng đầu thế giới tư bản.
Bởi vậy, rất dễ hiểu là, trong khi đánh giá ý nghĩa Cách mạng Tháng Mười, tôi sẽ khó có thể bỏ qua những nhận thức hoàn toàn cá nhân.
Mặc dù vậy, từ góc độ chuyên môn của một nhà sử học, tôi sẽ cố gắng phân tích một cách khách quan nhất ý nghĩa cuộc Cách mạng Tháng Mười và những thành quả cũng như hệ quả của Cách mạng Tháng Mười đối với Tổ quốc tôi, cũng như đối với toàn thế giới nói chung. Nhưng cũng sẽ không khỏi có những lúc có những ý kiến chủ quan, bởi vì cho dù thế nào đó cũng là nhận thức của cá nhân tôi đối với bức tranh lớn của lịch sử, mà thời đại Cách mạng Tháng Mười chính là hiện thân.
1- Ngày 7-11-1917, lần đầu tiên trong lịch sử loài người đã giải quyết được mâu thuẫn ngàn đời giữa lao động và tư bản, và cuối cùng lao động đã chiến thắng. Những người lao động Nga không chỉ đã lật đổ chủ nghĩa tư bản, mà còn bắt đầu bước chuyển sang một hệ thống xã hội tiến bộ hơn, hệ thống chủ nghĩa xã hội, mà từ những ngày xa xưa những nhà tư tưởng lớn nhất của loài người từng mơ ước.
Cách mạng Tháng Mười đã đem lại đất đai, nhà máy, công xưởng, quyền tự quyết cho nhân dân Nga. Cách mạng Tháng Mười đã trao cho hàng triệu người lao động cơ hội sáng tạo, kết quả là đã ra đời các Xô-viết, một hình thức chính quyền mới, dân chủ hơn. Cách mạng Tháng Mười đã nêu ra lý tưởng thống nhất bách chiến bách thắng - lý tưởng giải phóng và công bằng xã hội.
Trên nền tảng của lý tưởng ấy lần đầu trong lịch sử đã xuất hiện một liên minh tự nguyện của các dân tộc bình đẳng-Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô-viết. Ðã hình thành một cộng đồng lịch sử mới-nhân dân Xô-viết. Và chính nhân dân Liên Xô đã xây dựng ở một phần sáu diện tích quả đất một xã hội xã hội chủ nghĩa phát triển, giành thắng lợi vĩ đại trước chủ nghĩa phát-xít vào năm 1945, là quốc gia đầu tiên thực hiện được ước mơ chinh phục vũ trụ.
2- Sau Cách mạng Tháng Mười đã hình thành trên thế giới hai hệ thống chính trị hoàn toàn đối lập về mặt xã hội, điều đã ảnh hưởng rất đáng kể đến tiến trình phát triển tiếp theo của nhân loại. Một trong những thành tựu lớn nhất và không thể phủ nhận của Cách mạng Tháng Mười, mà ngay cả các kẻ thù cũng phải thừa nhận là: cuộc cách mạng này đã làm thay đổi tương quan lực lượng trên thế giới có lợi cho các lực lượng tiến bộ xã hội và dân tộc, và chính bằng cách đó thúc đẩy có tính quyết định phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa và phụ thuộc, và kết quả là sự sụp đổ hoàn toàn hệ thống thuộc địa thế giới.
Hàng trăm triệu người ở các nước châu Á, châu Phi và châu Mỹ la-tinh, nô lệ của những cường quốc thực dân, đã tìm thấy ở Cách mạng Tháng Mười một hình mẫu anh hùng và con đường thực tế để tự giải phóng. Ðiều đó thể hiện đặc biệt rõ nét qua tấm gương Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh của Việt Nam đã viết: "Ðối với nhân dân và đặc biệt là đối với những người cách mạng, Cách mạng Tháng Mười vĩ đại là ngọn đèn pha soi sáng cuộc đấu tranh cho tự do và hạnh phúc... Có thể nói rằng nếu không có Cách mạng Tháng Mười vĩ đại thì nhân dân Việt Nam không thể hoàn thành được cuộc Cách mạng Tháng Tám của mình ".(1)
3- Một trong những thành quả sáng tạo nhất, mà những kẻ thù của Cách mạng Tháng Mười muốn rút phép thông công nhất, đó là Quốc tế cộng sản do Lê-nin sáng lập năm 1919. Có thể, hoạt động của tổ chức này đôi khi được nhìn nhận như là sự can thiệp công việc nội bộ của các nước tư bản chủ nghĩa, để xuất khẩu các tư tưởng cộng sản chủ nghĩa ra ngoài nước Nga... Nhưng liệu có thể có biện pháp nào khác để vũ trang cho những người lao động ở các nước tư bản chủ nghĩa và nhân dân các nước thuộc địa những tư tưởng giải phóng xã hội và giải phóng dân tộc, làm thế nào để giúp họ đứng lên tham gia cuộc đấu tranh chính nghĩa giành lại tự do và độc lập?
Về mặt này những hồi ký của Chủ tịch Hồ Chí Minh rất có ý nghĩa. Tháng 7-1920, khi đang ở Paris, lần đầu tiên Chủ tịch Hồ Chí Minh đã làm quen với những văn kiện cuơng lĩnh của Quốc tế cộng sản do Lê-nin soạn thảo về những vấn đề dân tộc và thuộc địa (Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về các vấn đề dân tộc và thuộc địa), đăng trên báo Nhân đạo. Sau này, khi kể lại sự kiện quan trọng đó, Người đã nói: "Tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên như đang đứng trước quần chúng đông đảo: "Hỡi đồng bào bị đọa đày và đau khổ! Ðây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta!(2)
Thắng lợi của bất cứ cuộc cách mạng nào cũng chỉ có thể khi có một đội quân những nhà cách mạng tích cực, được vũ trang về mặt lý thuyết và có kinh nghiệm đấu tranh chính trị. Quốc tế cộng sản đã tự nhận nhiệm vụ quan trọng nhất là đào tạo ra những cán bộ cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã làm việc nhiều năm ở Bộ miền Ðông của Ban Chấp hành Trung ương Quốc tế cộng sản, ngay từ đầu đã hiểu rõ tầm quan trọng đặc biệt của nhiệm vụ này và, với sự tham gia tích cực của Người, trong một thời gian ngắn Quốc tế cộng sản đã đào tạo được một đội ngũ hùng mạnh những chiến sĩ đấu tranh vì tự do và độc lập của nhân dân Việt Nam, những người lúc đầu đã lãnh đạo phong trào giải phóng dân tộc, sau thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám đã lãnh đạo nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
4- Cách mạng Tháng Mười trở thành nỗ lực đầu tiên trong lịch sử thế giới nhằm xây dựng một xã hội không có mâu thuẫn đối kháng, thành lập Nhà nước của công nhân và nông dân, bởi vậy, những sai lầm và tính toán sai, đôi khi là rất nghiêm trọng, là khó có thể tránh được.
5. Một trong những điểm mạnh có sức lan tỏa, thu hút của Chính quyền Xô-viết, là nghệ thuật giáo dục chính trị tư tưởng quần chúng. Nhân dân Xô-viết luôn luôn được giáo dục tinh thần của chủ nghĩa yêu nước Xô-viết, trung thành vô hạn đối với Tổ quốc XHCN của mình. Chính thế hệ thanh niên Xô-viết, thế hệ sinh ra sau Cách mạng Tháng Mười và được tôi luyện bởi Chính quyền Xô-viết đã trở thành hạt nhân của quân đội và hậu phương trong những năm Chiến tranh giữ nước vĩ đại, bảo đảm thắng lợi lịch sử của nhân dân Xô-viết trước chủ nghĩa phát-xít.
Bất chấp những sự bóp méo, đôi khi rất nghiêm trọng, những nguyên tắc của CNXH, xã hội Xô-viết, không còn nghi ngờ gì nữa đã là một xã hội nhân đạo, xã hội của công bằng xã hội. Khẳng định cho điều đó chúng tôi nhớ lại nền giáo dục và y tế miễn phí, đời sống tốt đẹp của những tầng lớp nhân dân khác nhau trong xã hội, những thước phim tươi đẹp trên màn ảnh của đất nước tôi, những bài hát tha thiết, tình cảm, vui nhộn ca ngợi cuộc sống tươi đẹp mà những con người Xô-viết đã hát lên. Ðể nói ngắn gọn, xin dẫn thí dụ về cuộc đời của bản thân.
Tôi lớn lên là một đứa trẻ mồ côi, thiếu cha, trong những điều kiện vô cùng khó khăn. Nhưng Nhà nước đã bảo đảm cho tôi và em gái đến năm 16 tuổi được nhận tiền tuất của cha. Khi còn là học sinh, vì thành tích xuất sắc trong học tập tôi đã được cử đi tham gia trại hè thiếu niên ở A-rơ-tếch, Crưm, nơi cho đến bây giờ vẫn là niềm mơ ước của nhiều trẻ em Nga, Ukraine, Belarus. Tốt nghiệp phổ thông trung học, từ một miền quê xa xôi, tôi được đến học tại Mát-xcơ-va, trong khi không có bất kỳ mối quan hệ quen biết hoặc cần thiết nào, đã dễ dàng thi đỗ vào Trường Ðại học Tổng hợp quốc gia Mát-xcơ-va mang tên M.Lomonosov. Sau khi tốt nghiệp đại học, trong cả cuộc đời, chỉ bằng vào những kiến thức của mình, tôi đã được làm những công việc yêu thích và được trả lương xứng đáng.
Ở Việt Nam mọi người đều hiểu rõ rằng, đã có một phong trào sâu rộng toàn dân đoàn kết với Việt Nam được phát động ở Liên Xô khi đế quốc Mỹ tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược đất nước anh hùng bên bờ Biển Ðông. Và không chỉ có viện trợ theo con đường Chính phủ, vào thời điểm khi theo quyết định của Chính phủ Liên Xô, quân đội Việt Nam trong thời gian cực kỳ ngắn đã được trang bị vũ khí hiện đại của Liên Xô - đó là tên lửa, máy bay, súng pháo.
Trong những năm đó, tôi là Ủy viên Ủy ban ủng hộ Việt Nam của Liên Xô và mỗi ngày đều được chứng kiến vô số những hành động đoàn kết với nhân dân Việt Nam anh em của những người dân Xô-viết bình thường. Ðặc biệt, tôi rất xúc động khi được thấy những chiếc phong bì, với số tiền nhỏ nhoi ba đến năm rúp ở bên trong do các cụ già đã về hưu gửi đến Quỹ ủng hộ trẻ em và những thương binh, bệnh binh Việt Nam. Họ đã làm việc đó, vì họ được Chính quyền Xô-viết giáo dục tính nhân văn và tình hữu nghị cao đẹp với các dân tộc đang đấu tranh vì sự nghiệp chính nghĩa của mình.
Những người dân chủ cấp tiến theo đuôi các thầy dạy phương Tây luôn to mồm kết tội Cách mạng Tháng Mười là "vương quốc của khủng bố" và đã tìm mọi cách để ngày 7-11 hằng năm không còn là ngày lễ. Tuy nhiên, như mọi người đều biết, chính khái niệm "terror" (khủng bố) ra đời vào những năm của cuộc Cách mạng Pháp vĩ đại, mà biểu tựơng chính của nó là cỗ máy chém, được phát minh ra đúng thời điểm ấy. Và mặc dù vậy, người Pháp, đã hơn hai trăm năm trôi qua, vẫn kỷ niệm trọng thể cuộc cách mạng của mình, còn ngày 14-7, ngày công phá ngục Ba-xti, vẫn là ngày Quốc khánh của nước Pháp. Những cuộc cách mạng, nếu như không phải cách mạng sắc mầu hoặc cách mạng nhung, - không phải là những cuộc liên hoan, mà là hành động nghiêm túc, đòi hỏi những biện pháp mạnh, những hy sinh mất mát không thể tưởng tượng được. Như Lê-nin đã nói, một cuộc cách mạng chỉ có giá trị, nếu nó biết cách tự bảo vệ.
(1) Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 8, NXB Chính trị Quốc gia 1996, tr 442.
(2) Hồ Chí Minh Biên niên tiểu sử, tập 1, NXB Thông tin lý luận, 1992, tr 91.
