Trước năm 1975, Phật Giáo miền Nam Việt Nam có hơn 10 tổ chức hệ phái hoạt động riêng lẻ. Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước, Hòa thượng Thích Trí Tịnh đã tiếp xúc với các vị có trách nhiệm của Nhà nước trình bày quan điểm và mong muốn Phật Giáo Việt Nam phải có một tổ chức thống nhất đại diện khi có Phật Giáo nước bạn tới thăm và trao đổi các mặt sinh hoạt.
Năm 1979, Phật Giáo một số nước đặt vấn đề muốn sang thăm Phật giáo Việt Nam. Câu hỏi được đặt ra là với hơn 10 tổ chức hệ phái thì tổ chức hệ phái nào đại diện cho Phật Giáo Việt Nam tiếp Phật Giáo nước bạn đến thăm. Chính từ những yêu cầu đó, Ban Vận động thống nhất Phật Giáo Việt Nam ra đời. Ban Vận động thống nhất Phật Giáo Việt Nam thành lập năm 1980, gồm 23 thành viên thuộc 9 tổ chức, hệ phái Phật Giáo trong nước lúc đó. Giáo hội được thành lập sau Đại hội Hội Phật Giáo Việt Nam tại tòng lâm Quán Sứ, Hà Nội từ ngày 4 đến 7-11-1981, nhằm thống nhất tất cả sinh hoạt Phật Giáo của các tăng ni, phật tử Việt Nam. Pháp chủ của Giáo hội Phật Giáo Việt Nam nhiệm kỳ VI (2007-2012) là đại lão hòa thượng Thích Phổ Tuệ. Giáo hội Phật Giáo Việt Nam là Giáo hội Phật Giáo duy nhất được Chính phủ Việt Nam công nhận hiện nay là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Phật giáo Việt Nam là một tôn giáo lớn luôn đồng hành cùng dân tộc trong suốt chiều dài lịch sử đấu tranh, xây dựng và phát triển đất nước.
Việc Việt Nam đăng cai tổ chức Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc 2008 một lần nữa khẳng định vai trò của Phật Giáo Việt Nam, đồng thời thể hiện với bạn bè thế giới chính sách tự do tín ngưỡng tôn giáo của Đảng, Nhà nước Việt Nam với tất cả các tôn giáo ở Việt Nam trong đó có Phật giáo.
