Hôm nay (15/7) kỷ niệm 59 năm Ngày thành lập lực lượng thanh niên xung phong (TNXP), lực lượng đã đóng góp không nhỏ trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thái Nguyên tự hào là nơi ra đời Tổng đội thanh niên xung phong đầu tiên của cả nước.
Thực hiện chỉ đạo của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng Đoàn thanh vận Trung ương quyết định thành lập đội thanh niên xung phong công tác Trung ương đầu tiên phục vụ Chiến dịch Biên Giới, ngày 15/7/1950, tại thôn Đồng Cẩm, xã Yên Lãng, huyện Đại Từ, Tổng đội thanh niên xung phong đầu tiên của cả nước được thành lập. Ban Chỉ huy lâm thời của đội gồm 5 đồng chí, do đồng chí Vương Bích Vượng, Ủy viên Ban chấp hành Đoàn thanh niên cứu quốc là đội trưởng và bí thư chi bộ. Đội có 225 đội viên đầu tiên, được tổ chức thành 3 liên đội.
Qua từng thời kỳ, để đáp ứng nhu cầu thực tế của tình hình đất nước, lực lượng thanh niên xung phong đã nhiều lần đổi tên: Đội thanh niên xung phong công tác Trung ương (15/7/1950). Đội thanh niên xung phong (26/3/1953). Đoàn thanh niên xung phong Trung ương (12/1963). Đội thanh niên xung phong chống Mỹ cứu nước (21/6/1965). Lực lượng thanh niên xung phong giải phóng miền
Trong 2 cuộc kháng chiến của dân tộc, lực lượng TNXP đã góp phần không nhỏ làm nên chiến thắng, giành độc lập dân tộc cũng như tích cực tham gia lao động sản xuất xây dựng đất nước Việt Nam XHCN
Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, trên 35 vạn cán bộ, đội viên, chiến sĩ TNXP đã sát vai cùng bộ đội phục vụ chiến đấu và trực tiếp chiến đấu tiêu diệt kẻ thù, góp phần to lớn vào thắng lợi chung oanh liệt của toàn dân tộc. Trong kháng chiến chống Pháp, lực lượng TNXP đã hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, đặc biệt góp phần to lớn làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.
Sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp, lực lượng TNXP lại tiếp tục làm nhiệm vụ hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục kinh tế. Hầu hết các công trường, xí nghiệp, nông trường, lâm trường, hầm mỏ, các tuyến đường sắt, đường bộ và các khu công nghiệp ban đầu của miền Bắc XHCN… đâu đâu cũng thấm đượm mồ hôi, công sức và một phần xương máu của TNXP.
Năm 1965, đế quốc Mỹ đưa quân vào trực tiếp xâm lược miền Nam và mở rộng chiến tranh phá hoại ra miền Bắc, theo tiếng gọi của Đảng và Bác Hồ, Tuổi trẻ miền Bắc phát động phong trào Ba sẵn sàng, ở miền Nam phong trào Năm xung phong, hàng triệu lượt nam nữ thanh niên xung phong lên đường ra mặt trận với tinh thần “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, “Tiếng hát át tiếng bom” và “Nơi đâu chiến trường cần TNXP có mặt, nơi nào có giặc TNXP xuất quân”. Lực lượng TNXP giải phóng miền Nam đã không ngại hy sinh, xuyên rừng lội suối, đào núi, ngăn sông làm mới hàng nghìn kilômet đường chiến lược, trấn giữ trên 2.500 trọng điểm giao thông, rà phá hàng vạn quả bom mìn trên các toạ độ lửa. Đồng thời còn trực tiếp chiến đấu tiêu diệt hàng nghìn tên địch, bắn cháy hàng chục máy bay, xe tăng, làm công tác binh địch vận lôi kéo hàng nghìn lính nguỵ quay về với nhân dân. Lực lượng TNXP còn làm giao liên, bảo vệ hàng nghìn lượt cán bộ vượt qua đồn giặc, đã cứu chữa, đưa về phía sau hàng vạn thương binh, chôn cất hàng nghìn liệt sĩ,…Trên khắp các chiến trường miền Nam từ cuộc tổng tấn công Mậu Thân 1968 đến chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, lực lượng TNXP đã cùng bộ đội anh dũng chiến đấu góp phần to lớn vào Đại thắng mùa Xuân 1975 giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
Trong sự nghiệp chống nghèo nàn, lạc hậu, tiến lên thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Lực lượng thanh niên xung phong đi đầu trong việc ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội như tham gia vào các chương trình, dự án: phủ xanh đất trồng trọt, nước sạch cho nông thôn, sử dụng mắt nước, bãi bồi ven biển, ánh sáng văn hoá, dạy nghề, giới thiệu việc làm…. với ý chí và nghị lực, thực hiện lời dạy của Bác Hồ: không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền, đào núi và lấp biển, quyết chí ắc làm nên.”
Thể theo nguyện vọng của đông đảo cán bộ, đội viên thanh niên xung phong các thế hệ, theo đề nghị của Uỷ Ban Thanh niên Cộng Sản Hồ Chí Minh, ngày 30/6/1995, thủ tướng chính phủ đã ra quyết định số 382/TTG quy định lấy ngày 15/5 hàng năm làm ngày truyền thống của lực lượng thanh niên xung phong Việt Nam.
