Nằm trong vùng kinh tế trọng điểm của khu vực, đồng thời án ngữ cửa ngõ phía Bắc vào Thủ đô Hà Nội, Thái Nguyên có vị trí chiến lược hết sức quan trọng, chính vì vậy, nhiệm vụ quốc phòng - quân sự (QP - QS) đối với Thái Nguyên rất nặng nề, đặc biệt là đối với cơ quan quân sự.
Để giải quyết được vấn đề này, Đảng ủy, Bộ CHQS tỉnh đã làm tốt chức năng tham mưu cho Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh xây dựng nền quốc phòng toàn dân (QPTD), thế trận QPTD gắn với thế trận an ninh nhân dân ngày càng vững chắc. Trong đó, công tác giáo dục quốc phòng - an ninh (QP-AN) được tỉnh tập trung lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ nhằm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức cũng như trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân các dân tộc trong tỉnh đối với việc thực hiện nhiệm vụ QP - AN ở địa phương.
Với vai trò nòng cốt, Bộ CHQS tỉnh đã tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương tổ chức quán triệt nghiêm túc các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước, trong đó có Chỉ thị 12-CT/TW của Bộ Chính trị và Nghị định 116/2007/NĐ-CP của Chính phủ về giáo dục QP - AN. Theo đó, kiện toàn hội đồng giáo dục QP - AN các cấp. Tổ chức tiến hành công tác giáo dục QP - AN đúng đối tượng, có chiều sâu, bảo đảm thời gian, nội dung theo kế hoạch. Tính riêng qua 11 tháng của năm 2009, tỉnh đã thực hiện tốt công tác giáo dục quốc phòng cho gần 80 nghìn học sinh, sinh viên; tổ chức được 48 lớp bồi dưỡng kiến thức QP với 4.514 lượt đối tượng tham gia; tiến hành bồi dưỡng kiến thức QP - AN cho chức sắc, chức việc các tôn giáo… Thông qua việc tổ chức bồi dưỡng kiến thức QP - AN, nhận thức, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân trong tỉnh đối với công tác QP - QS ở địa phương đã có bước chuyển biến sâu sắc.
Trong quá trình xây dựng nền QPTD, Bộ CHQS tỉnh đã chủ động tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về QP ở địa phương. Phối hợp triển khai thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội gắn với củng cố QP - AN, bảo đảm thuận lợi cho phát triển kinh tế, đồng thời góp phần tăng cường sức mạnh và thế trận phòng thủ liên hoàn, vững chắc, hỗ trợ cho nhau, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ QP - QS khi có tình huống...
Bên cạnh đó, Bộ CHQS tỉnh cũng thường xuyên điều chỉnh, bổ sung các kế hoạch, phương án tác chiến khu vực phòng thủ (KVPT) sát với thực tiễn và khả năng, điều kiện của địa phương; phối hợp với các cấp, ngành, đoàn thể tổ chức luyện tập, diễn tập theo đúng tinh thần Nghị quyết số 28–NQ/TW của Bộ Chính trị “Về tiếp tục xây dựng các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành KVPT vững chắc trong tình hình mới”. Năm 2009, tỉnh đã chỉ đạo 2 địa phương là huyện Đồng Hỷ và huyện Định Hóa tổ chức diễn tập KVPT đạt kết quả cao, được cấp trên ghi nhận; đồng thời chỉ đạo các địa phương tổ chức diễn tập chiến đấu trị an, phòng chống lụt bão, cháy rừng, tìm kiếm cứu nạn…
Bộ CHQS tỉnh cũng tiến hành xây dựng LLVT địa phương vững mạnh toàn diện, thực sự là nòng cốt trong công tác QP - QS, bảo vệ địa phương trong tình hình mới. Trong đó, xây dựng LLVT có cơ cấu, thành phần và số lượng hợp lý; chất lượng tổng hợp, trình độ sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu ngày càng cao, đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ trong mọi tình huống. Lực lượng dân quân, tự vệ (DQTV) của tỉnh thường xuyên được củng cố, xây dựng theo đúng Pháp lệnh DQTV. Với phương châm “vững mạnh, rộng khắp”, cho đến nay, toàn tỉnh đã có 425 cơ sở DQTV với tỷ lệ số chiến sĩ đạt 1,73% so với dân số. Quá trình xây dựng đã chú trọng đến công tác phát triển đảng viên với quan điểm: ở đâu có DQTV là ở đó có sự lãnh đạo của Đảng. Hiện nay, số đảng viên trong lực lượng DQTV đã đạt tỷ lệ 16,83%. Nhờ đó, hoạt động của DQTV ngày càng trở nên có hiệu quả...
Song song với việc lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện (VMTD); xây dựng cấp ủy, tổ chức Đảng các cấp trong sạch, vững mạnh, xây dựng đội ngũ đảng viên tiền phong gương mẫu, gắn với xây dựng đội ngũ cán bộ có chất lượng cao, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, Đảng uỷ, Bộ CHQS tỉnh đã chú trọng xây dựng cơ quan quân sự các cấp vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; đủ sức làm tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện có hiệu quả công tác QP - QS…
Những kết quả đạt được trong công tác QP - QS thời gian qua đã góp phần giữ vững sự ổn định về an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh; tạo điều kiện thuận lợi cho kinh tế phát triển, đời sống của nhân dân từng bước được nâng cao...