Khai mạc Hội nghị cấp cao ASEAN 17

Chiều 28/10, Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 17 đã khai mạc trọng thể tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội), với sự tham dự của các nhà lãnh đạo 10 nước thành viên ASEAN và Tổng Thư ký ASEAN Surin Pitsuwan.

Hội nghị lần này diễn ra vào thời điểm ASEAN đang bước vào những tháng cuối của năm 2010, một năm quan trọng của ASEAN trong việc thực hiện mục tiêu hình thành cộng đồng và hoạt động trên cơ sở pháp lý Hiến chương ASEAN.

Với chủ đề bao trùm “Hướng tới mục tiêu hình thành cộng đồng ASEAN: từ tầm nhìn đến hành động”, trong suốt 1 năm qua, ASEAN đã tiến hành những mục tiêu và kế hoạch đã đề ra, trong đó có các quyết định của Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 16 tại Hà Nội tháng 4/2010.

Phát biểu tại lễ khai mạc, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Chủ tịch ASEAN 2010 cho biết: ASEAN vui mừng với những thành tựu quan trọng trong việc triển khai Hiến chương và Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN đến năm 2015. Hiến chương ASEAN đã thực sự đi vào cuộc sống với sự vận hành trôi chảy của tổ chức bộ máy mới cũng như việc hoàn tất cơ bản các văn kiện pháp lý liên quan, tạo cơ sở pháp lý và khuôn khổ thể chế cho tiến trình xây dựng cộng đồng ASEAN và liên kết khu vực sâu rộng hơn. Các chương trình, kế hoạch xây dựng Cộng đồng trên cả 3 trụ cột đều được triển khai mạnh mẽ theo những ưu tiên và lộ trình đã được xác định và đã đạt được những kết quả quan trọng.

Thủ tướng cũng cho biết, Hội nghị lần này sẽ xem xét thông qua 2 Tuyên bố quan trọng về Phát triển nguồn nhân lực và các kỹ năng cho phục hồi kinh tế và tăng trưởng bền vững, về Tăng cường lợi ích và phát triển của Phụ nữ và trẻ em ASEAN. Tuyên bố ASEAN về hợp tác tìm kiếm và cứu hộ người và tàu thuyền gặp nạn trên biển cũng đã được các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN thong qua. Ủy ban liên Chính phủ ASEAN về Nhân quyền (AICHR) đã đi vào vận hành trên thực tế, góp phần thức đẩy hợp tác ASEAN về quyền của người dân.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng bày tỏ sự phấn khởi trước sự phát triển mạnh mẽ của quan hệ giữa ASEAN và các đối tác trong năm qua, thông qua việc tăng cường đối thoại thường xuyên ở các cấp và những kết quả quan trọng trong việc thực hiện các Kế hoạch hành động triển khai các Tuyên bố chung về quan hệ đối tác chiến lược hoặc đối tác toàn diện.

Tại hội nghị lần này, ngoài Cấp cao ASEAN+1 với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ, sẽ diễn ra Cấp cao ASEAN với các đối tác Australia, New Zeland, Nga và Liên Hợp Quốc. ASEAN cũng đã họp Cấp cao lần hai với Hoa Kỳ, thỏa thuận sẽ nâng quan hệ ASEAN – Hoa Kỳ lên tầm cao mới. Cùng với quan hệ đối tác chiến lược đã có với Trung Quốc và Nhật Bản, dịp này ASEAN và Hàn Quốc sẽ xem xét và quyết định nâng cấp quan hệ thành đối tác chiến lược. Triển khai quyết định của Cấp cao ASEAN-16, Hội nghị sẽ tiếp tục bàn phương hướng và biện pháp bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN trong một cấu trúc khu vực đang định hình, nhất là nâng cao hiệu quả hoạt động của các diễn đàn khu vực hiện có do ASEAN giữ vai trò chủ đạo, kể cả việc mở rộng Cấp cao Đông Á để Nga và Hoa Kỳ tham gia nhưng vẫn bảo đảm các mục tiêu, nguyên tắc, thể thức và ưu tiên của Diễn đàn này. Vai trò và vị thế quốc tế của ASEAN ngày càng được nâng cao không chỉ do vai trò trung tâm của Hiệp hội ở khu vực mà còn do những đóng góp quan trọng của ASEAN trên nhiều diễn đàn quốc tế lớn, kể cả G.20.

Thủ tướng đề nghị, Hội nghị tập trung vào một số vấn đề quan trọng như: ASEAN tiếp tục đề ra và tiến hành các giải pháp đồng bộ để đẩy nhanh việc thực hiện có hiệu quả các chương trình, kế hoạch xây dựng Cộng đồng ASEAN, đặc biệt là các giải pháp để tạo ra sự chuyển biến thực sự về “văn hóa thực thi”, tăng cường cơ chế giám sát và đánh giá việc thực hiện các thỏa thuận. Hội nghị cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý đầy đủ phù hợp với Hiến chương ASEAN, nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức bộ máy và phương thức hoạt động của ASEAN, tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan thực thi, đẩy mạnh việc huy động nguồn lực, lồng ghép các thỏa thuận khu vực vào các chương trình, kế hoạch phát triển quốc gia.

Quan hệ đối ngoại của ASEAN cũng cần tiếp tục được đẩy mạnh thông qua các kế hoạch và biện pháp cụ thể để hỗ trợ mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN. Theo đó, nên chủ động thúc đẩy quan hệ với các đối tác thông qua khuôn khổ ASEAN+1 lên tầm cao mới, theo hướng toàn diện, thực chất và hiệu quả hơn. Điều quan trọng là cần tăng cường đối thoại thường xuyên ở các cấp, nhất là ở Cấp cao, cũng như đẩy mạnh việc thực hiện có hiệu quả các thoả thuận giữa ASEAN với các đối tác, nhất là về hợp tác kinh tế - thương mại cũng như ứng phó với những thách thức toàn cầu.

Tiếp tục thực hiện các giải pháp đồng bộ nhằm bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN trong một cấu trúc khu vực đang định hình trên cơ sở các quyết định của Cấp cao ASEAN-16. ASEAN cần tiếp tục thúc đẩy và tạo điều kiện để các đối tác tham gia sâu rộng và đóng góp xây dựng hơn vào việc xử lý các vấn đề liên quan đến hoà bình, an ninh và phát triển ở khu vực trên cơ sở bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN và hỗ trợ mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN.

Bên cạnh đó, ASEAN cần tiếp tục phát huy hơn nữa vai trò là nhân tố quan trọng trong việc duy trì hòa bình và ổn định ở Đông Nam Á và châu Á - Thái Bình Dương. ASEAN cần có những nỗ lực lớn hơn, nhất là tăng cường đối thoại và hợp tác về các vấn đề chính trị - an ninh để nâng cao hiểu biết và tin cậy giữa các quốc gia; đẩy mạnh việc xây dựng các chuẩn mực và quy tắc ứng xử chung trong quan hệ giữa các nước; tiếp tục phát huy tác dụng và thúc đẩy thực thi có hiệu quả các công cụ và cơ chế hiện có như đã nêu trên để bảo đảm hòa bình và an ninh khu vực; đẩy mạnh hợp tác rộng rãi nhằm đối phó với những thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống, nhất là khủng bố quốc tế, tội phạm xuyên quốc gia, an ninh an toàn trên biển…

 Cuối cùng, ASEAN cần thể hiện vai trò là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế trong việc ứng phó với những thách thức toàn cầu hiện nay, nhất là khủng hoảng tài chính - kinh tế, biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh... Theo đó, ASEAN cần tiến hành những biện pháp cụ thể nhằm gia tăng hợp tác nội khối, đồng thời thúc đẩy hợp tác với khuôn khổ khu vực rộng lớn hơn và đóng góp tích cực cho những nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế, kể cả những hoạt động liên quan của LHQ.

Cuối bài phát biểu, Thủ tướng khẳng định: “Hội nghị của chúng ta lần này có tầm quan trọng rất lớn đối với tương lai phát triển của ASEAN và khu vực. Tôi tin tưởng rằng, với quyết tâm chính trị mạnh mẽ và tầm nhìn xa cũng như sự tham gia tích cực và đóng góp quý báu của Quý vị và Lãnh đạo các nước đối tác, Hội nghị sẽ thành công tốt đẹp, đưa ra những giải pháp thỏa đáng vì mục tiêu chung là hoà bình, ổn định, hợp tác phát triển ở khu vực và trên thế giới”.

Hội nghị lần này là dịp để ASEAN đánh giá kết quả thực hiện các thỏa thuận và đề ra các giải pháp phù hợp để tiếp tục đẩy nhanh tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, tăng cường quan hệ đối ngoại đồng thời nâng cao vai trò và vị thế quốc tế của Hiệp hội, nhất là trong việc bảo đảm hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực cũng như ứng phó có hiệu quả với những thách thức toàn cầu. Sau lễ khai mạc, Trưởng đoàn các nước ASEAN tiến hành phiên họp kín.